نشست آلاسکا میان دونالد ترامپ، رییس جمهور امریکا و ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، روز جمعه برگزار شد و برای اولین بار طی یک دهه، رهبر روسیه به خاک ایالات متحده دعوت شد. این دیدار با استقبالی رسمی و فرش قرمز آغاز شد و شامل کنفرانس خبری مشترک، گفت وگوی خصوصی در لیموزین ریاست جمهوری و تبادل سخنان به ظاهر دوستانه بود. ترامپ ظاهرا علی رغم آنکه امتیاز ملموسی از پوتین دریافت نکرده تلاش داشته و دارد تصویری مثبت از خود به نمایش بگذارد و روابط دوطرف را به عنوان گامی مثبت در مسیر حل بحران اوکراین معرفی کند.

به گزارش اعتماد، رییس جمهور امریکا پس از این ملاقات مهم گفت: امروز روزی عالی و بسیار موفقیت آمیز بود و در ادامه اعلام کرد که زلنسکی روز دوشنبه به واشنگتن سفر خواهد کرد تا جزییات بیشتری از مذاکرات دریافت کند و در صورت پیشرفت امور، امکان برگزاری یک نشست سه جانبه با حضور پوتین فراهم خواهد شد.

واکنش های بین المللی به این نشست نیز در نوع خود مهم بود. براساس گزارش رسانه های غربی، پوتین شروط خود شامل کنترل کامل بر دونتسک و لوهانسک و همچنین تثبیت خط مقدم در زاپوریژیا و خرسون را با ترامپ در میان گذاشته و رییس جمهوری امریکا نیز همزمان به زلنسکی اطلاع داده که ممکن است برای دستیابی به صلح، فشار بر کی یف جهت واگذاری این مناطق افزایش یابد. زلنسکی اما با تاکید بر ضرورت صلح واقعی، اعلام کرد که عقب نشینی از بخش هایی از کشورش غیرممکن است و تنها تضمین های بلندمدت امنیتی می تواند اوکراین را برای توافق متقاعد کند.

در عین حال رهبران اروپایی نیز بیانیه ای صادر کرده و طی آن ارایه تضمین های امنیتی قوی به اوکراین و لزوم حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی این بازیگر را مورد تاکید قرار دادند. همزمان اما از تلاش های ترامپ برای برقراری صلح استقبال کردند و اعلام کردند که آن ها نیز آماده همکاری برای برگزاری نشست سه جانبه هستند. گفتنی است نشست آلاسکا همچنین توجه ناظران را به تفاوت رویکرد ترامپ و بایدن جلب کرده است.

کارشناسان معتقدند درحالی که دولت بایدن درهای گفت وگو با پوتین را تقریبا بسته بود، ترامپ اما حداقل امکان مذاکرات مستقیم و مطرح شدن شروط صلح در اوکراین را فراهم کرده است. با این حال اما همچنان نگرانی ها درباره توانایی رییس جمهور امریکا جهت اعمال محدودیت بر روسیه و ماحصل تلاش های پوتین جهت تصرف دایمی شهرهای شرق اوکراین افزایش یافته است، از همین رو شاید برخی تحلیلگران این دیدار را حتی با نمونه های تاریخی ای چون اجلاس مونیخ 1938 مقایسه کرده اند.

گروهی دیگر اما بر این باورند که تحلیل ها و ارزیابی ها نشان می دهند که اجلاس آلاسکا علی رغم فضاسازی مثبت، دستاورد ملموسی برای پایان جنگ نداشته و بیش از هر چیز، نشان دهنده تلاش ترامپ برای ایجاد امکان دیپلماسی مستقیم با روسیه است؛ حرکتی که به گفته کارشناسان، فارغ از این می تواند مبنایی برای مذاکرات آتی، ازجمله نشست سه جانبه با حضور زلنسکی، باشد همچنین مسیر بازسازی روابط امریکا و روسیه را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. در همین راستا روزنامه اعتماد تلاش کرده تا با ارزیابی نگاه رسانه های امریکایی به نشست آلاسکا، برداشت و تفسیر مفسران و تحلیلگران این کشور را درباره نشستی که ترامپ آن رامثبت ارزیابی کرده، به شکلی اجمالی بررسی کند.

نشریه واشنگتن پست نزدیک به جناح جمهوری خواه با انتشار گزارشی ضمن اشاره به اهداف ترامپ از ورود مستقیمش به مذاکره با همتای روس خود آورده است: اگرچه هدف رییس جمهور امریکا برقراری توافق آتش بس از طریق رایزنی با ولادیمیر پوتین بود؛ در مقابل اما رییس جمهور روسیه به آلاسکا نیامده بود تا به حملاتش علیه اوکراین پایان دهد، بلکه او برای جلوگیری از تشدید تحریم های اقتصادی به این ایالت امریکا سفر کرد.

بر این اساس اگرچه تنها یک طرف (پوتین) به آنچه از ابتدا دنبال می کرد دست یافت، اما آنچه در روزهای آینده رخ خواهد داد، پیامدهای مهم تری به دنبال خواهد داشت. ترامپ پس از پایان زودهنگام مذاکراتش با پوتین به خبرنگاران گفت: ما تا حدی پیشرفت داشته ایم. این دقیقا برخلاف اظهارات قبلی رییس جمهوری روسیه است که مدعی بود به توافق رسیده اند.

از طرفی ترامپ در مصاحبه اش با فاکس نیوز از افشای نقاط اختلافش با رهبر روسیه خودداری کرد، هر چند به نظر می رسد این اختلاف همان خواسته ترامپ برای آتش بس است. رییس جمهوری ایالات متحده همچنین شنبه صبح در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: همه توافق کردند که بهترین راه برای پایان دادن به جنگ وحشتناک بین روسیه و اوکراین، حرکت به سوی توافق صلح است تا جنگ خاتمه یابد و نه توافق برای برقراری آتش بس صرف که اغلب پایدار نمی ماند.

این پیام دقیقا پس از تماس تلفنی با رییس جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، منتشر شد؛ حال نیز زلنسکی قرار است امروز دوشنبه برای دیداری با ترامپ به دفتر بیضی شکل کاخ سفید سفر کند. دیداری که می تواند مقدمه ای برای برگزاری یک نشست سه جانبه باشد اما سوال مهمی که وجود دارد این است؛ آیا پوتین هم آماده است؟ به گزارش واشنگتن پست، کلید موفقیت زلنسکی در روزهای پیش رو، اطمینان از این است که هرگونه عدم پیشرفت، به درستی متوجه مسکو باشد، نه کی یف.

این به معنای حفظ آمادگی برای مذاکره و اجتناب از گرفتار شدن در بحث های عمومی است، این یعنی جلوگیری از تکرار آخرین دیدار رهبران امریکا و اوکراین در دفتر بیضی شکل. در همین راستا گزارش ها حاکی از آن است که ترامپ و زلنسکی اخیرا درباره تضمین های امنیتی گفت وگو کردند که می تواند برای کشوری آسیب پذیر مانند اوکراین جذاب باشد.

به نظر می رسد در واقع، هدف اصلی اوکراین همچنان بقا در برابر هجوم فعلی و حفظ حاکمیت ملی برای بلندمدت است. حال نیز ستایش هوشمندی ترامپ و نشان دادن آمادگی اش برای تعامل با پوتین، رویکردی اخلاقی نامطلوب اما ضروری برای زلنسکی است؛ به ویژه اگر بتواند به وعده هایش برای جلوگیری از حملات آینده پس از پایان درگیری ها امید داشته باشد.

ترامپ پیش تر نیز تهدید کرده بود که علیه روسیه تحریم های ثانویه ای اعمال خواهد کرد که مانع خرید سوخت های فسیلی از مسکو توسط کشورهایی مانند هند و چین خواهد شد. چنین تحریم هایی در دولت اول ترامپ کشورهای هدف را تحت تاثیر قرار داد. به ادعای ناظران اکنون اما خطر بزرگ تر پیش روی غرب این است که پوتین باور کند می تواند با به درازا کشیدن مذاکرات از مجازات فرار کند، چراکه او با منطق قدرت و زور پیش می رود، نه با ظرافت های دیپلماتیک.

گروهی از تحلیلگران معتقدند حال اگر کاخ سفید واقعا معتقد است که توافق نزدیک است، حداقل کاری که می تواند انجام دهد این است که به طور دقیق مشخص کند پوتین چه مجازات هایی را در صورت عدم شرکت در نشست سه جانبه متحمل خواهد شد حال اگر آن نشست نتایج ملموسی به همراه نیاورد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ به عبارتی باید مسوولیت نتایج این نشست سه جانبه را بر دوش پوتین بگذارد تا مذاکرات را جدی بگیرد و در عین حال اعمال سریع تحریم ها در صورت شکست مذاکرات را آسان تر کند. در ادامه این گزارش آمده است که انتقاد از ترامپ به خاطر دیدار با پوتین چندان منطقی نیست. چه بخواهید و چه نه، روسیه همچنان در قدرت است و نیروی محرکه جنگ را حفظ کرده است.

لذا اگرچه رویکرد ترامپ در برابر رهبران اقتدارگرا اغلب اغراق آمیز است، اما این اجلاس موجب نخواهد شد تا پوتین به راحتی وارد جهان متمدن شود. به یاد بیاورید که ترامپ سه بار با کیم جونگ اون دیدار کرد و عکس های تبلیغاتی زیادی گرفت، اما پیونگ یانگ همچنان منزوی مانده است. خطر واقعی اکنون این نیست که پوتین یک پیروزی کوچک تبلیغاتی به دست آورد، بلکه این است که او جنگ خود را بدون هیچ عواقبی ادامه دهد.

نیویورک تایمز در تحلیلی متفاوت آورده است که پس از اجلاس پر سر و صدای آلاسکا، اروپایی ها و اوکراینی ها هنوز باور دارند بدترین سناریو رخ نداده است، چراکه رییس جمهور امریکا تاکنون با واگذاری بخش هایی از خاک اوکراین به ولادیمیر پوتین یا محدود کردن کمک های اروپا به کی یف موافقت نکرده است. با این حال، رهبران اروپایی فعلا آرامش ندارند. دو مقام اروپایی اعلام کردند که ترامپ پس از دیدار با پوتین به این نتیجه رسیده که امکان انعقاد سریع پیمان صلح وجود دارد، مشروط بر اینکه اوکراین بخش های بیشتری از دونباس شرقی را واگذار کند. بدین ترتیب مسوولیت توافق بر دوش ولودیمیر زلنسکی است.

روشن نیست که ترامپ منظورش از فشار بر اوکراین جهت توافق بوده یا ارایه کمک و تضمین بیشتر به کی یف. زلنسکی اعلام کرده که امروز دوشنبه با ترامپ در واشنگتن دیدار خواهد کرد و احتمال دارد برخی رهبران اروپایی نیز او را همراهی کنند، زیرا بعید می دانند پیمان صلح سریعا محقق شود. با این همه به ادعای این نشریه نتیجه کوتاه مدت اجلاس آلاسکا نشان داد اروپایی ها هیچ استراتژی مستقل برای پایان دادن به جنگ یا شکست مسکو ندارند و تلاش کرده اند با مواضع متغیر ترامپ هماهنگ شوند تا خطوط قرمز خود در حمایت از اوکراین و امنیت اروپا حفظ شود.

برای ترامپ، جنگ اوکراین مانعی در مسیر رابطه با پوتین است، اما برای اروپا، سرنوشت اوکراین اهمیت راهبردی دارد، بنابراین مهار روسیه می تواند جاه طلبی های پوتین برای بازسازی امپراتوری شوروی و برهم زدن نظم پساکره را محدود کند، چراکه پیام لاوروف در آلاسکا با تی شرت CCCP نشان دهنده نیت اصلی بازسازی امپراتوری شوروی توسط پوتین است.

اروپایی ها این را می دانند، اما نسبت به فهم خواست ترامپ تردید دارند. آن ها سعی دارند در برابر پیشروی های کند روسیه در دونباس موقعیت خود را حفظ کنند، زیرا شکست روسیه فراتر از توانشان است. در همین رابطه آنتول لیون، فعال در موسسه کویینسی گفت که اروپایی ها تا پیش از آغاز فرآیند صلح ترامپ، خواستار خروج کامل روسیه از اوکراین بودند، اما اکنون پذیرفته اند که روسیه ممکن است 20درصد خاک اوکراین را حفظ کند و هدف آن ها جلوگیری از پیشروی بیشتر است.

همزمان مایکل سی. کیمیج، استاد تاریخ افزود که اروپایی ها با غیرقابل پیش بینی بودن ترامپ و فقدان همدلی او با اروپا و اوکراین آشنا هستند، اما همچنان به او نیاز دارند و تدوین استراتژی مستقل برای آن ها تقریبا غیرممکن است. با این حال، کیمیج تاکید کرد که مهار روسیه در بلندمدت از طریق انزوای اقتصادی امکان پذیر است و در کوتاه مدت، حمایت از اوکراین برای توقف پیشروی روسیه ضروری است. ترکیب فشار اقتصادی و سیاسی امریکا می تواند پوتین را به پایان جنگ وادار کند، اما حمایت ترامپ از روایت پوتین شرایط را پیچیده تر کرده است.

آندریا کندال تیلور، تحلیلگر سابق اطلاعاتی امریکا نیز در این زمینه به نیویورک تایمز گفت، تمایل ترامپ به تعامل با پوتین و اجتناب از تحمیل هزینه واقعی، این روند را دشوارتر کرده است. الکساندر گابوئف، مدیر مرکز کارنگی روسیه و اوراسیا اما معتقد است موفقیت اوکراین تنها از طریق تضعیف شدن نیروهای روسیه و واگذاری تدریجی قلمرو ممکن است، امری که یک تا دو سال طول خواهد کشید و نیازمند فشار اقتصادی اروپا و ارایه سلاح به اوکراین است.

اولریش اسپک، تحلیلگر آلمانی افزود که مهم است بدانیم سیاست دوران بایدن در تقویت اوکراین و مجبور کردن پوتین به مذاکره شکست خورد، زیرا امریکا و اروپا دیر اقدام کردند و کمک نظامی کافی ارایه ندادند. اکنون روسیه برای رضایت ترامپ آماده مذاکره است، درحالی که اوکراین ضعیف تر شده و پوتین پیروزی خود را مسلم می داند، امری که برای غرب شکستی بزرگ محسوب می شود.

نشریه اکونومیست دیدار ترامپ و پوتین در آلاسکا را از زاویه ای دیگر تحلیل کرده است. به گزارش این نشریه ترامپ پیش از دیدار با پوتین، با وزیر امور مالی نروژ تماس گرفت و مطرح کرد که پس از تحقق صلح در اوکراین شایسته جایزه نوبل صلح است، اما این اجلاس در واقع به پوتین فرصت خودنمایی داد و پایان ظاهر انزوای روسیه را به نمایش گذاشت، درحالی که رییس جمهوری روسیه هیچ امتیازی ارایه نکرد؛ نه آتش بس، نه نقشه راه، نه حتی یک امتیاز نمادین! برای ترامپ، این نمایش شرم آور بود، اما به نظر می رسد همچنان اوکراین و اروپا بدترین سناریو را تجربه نکرده اند. از طرفی زلنسکی با سفر به واشنگتن موافقت کرده است، جایی که ترامپ ممکن است او را به پذیرش توافقی تحت فشار و به نفع روسیه ترغیب کند.

اگرچه ترامپ پیش تر از حملات پوتین به اوکراین انتقاد کرده و وعده تحریم های ثانویه علیه تامین کنندگان مالی روسیه، بازیگرانی چون چین، ترکیه و دیگر کشورها را مطرح کرده بود، در اجلاس آلاسکا حتی یک بار کلمه تحریم را به کار نبرد و اعلام کرد تحریم ها فعلا از دستور کار خارج شده اند. پیش تر نیز ترامپ ضعف اوکراین را یادآور شده و استدلال کرد این کشور باید با روسیه به توافق برسد. روسیه خواسته های مشخصی دارد: به رسمیت شناختن الحاق خاک اوکراین، محدود کردن نیروهای مسلح اوکراین و بستن مسیر این کشور به ناتو و اتحادیه اروپا.

پوتین مایل است زلنسکی از قدرت کنار گذاشته شود و سیاست اوکراین بی ثبات شود. میزان تمایل ترامپ به پذیرش این فهرست اما نامشخص است، اما ممکن است طرح پیشنهادی میان او و پوتین آماده شده باشد که زلنسکی باید با حفظ اقتدار سیاسی خود، آن را مدیریت کند. از نظر او، الحاق خاک اوکراین یا واگذاری زمین سیاستی غیرقابل قبول است و هر فشار برای پذیرش آن تبعات سنگینی دارد.

به ادعای اکونومیست، در این میان اما اروپا نقش کلیدی دارد. ترامپ به اظهارات رهبران اروپایی مانند کیر استارمر، فریدریش مرتس، امانوئل ماکرون و الکساندر استوب توجه دارد، بنابراین مداخله آن ها می تواند از تحمیل توافق بد بر اوکراین جلوگیری کند. اروپا با تامین بودجه برای خرید سلاح از امریکا، تقویت تولید مهمات و کمک به توسعه صنایع نظامی اوکراین، می تواند ظرفیت دفاعی این کشور را افزایش دهد، چراکه به نظر می رسد این اقدامات در هر سناریویی ضروری است.

اکونومیست همچنین نوشت: ترامپ خواستار صلح پایدار است، نه آتش بس موقت، اما حتی با توافق یا بدون آن، درگیری ادامه خواهد یافت. برای پوتین اما جنگ ابزاری برای کنترل سیاسی داخلی و حفظ قدرت است و همزمان هدف او گسترش قلمرو روسیه و تضعیف اتحاد غرب و اروپا است.

خطر اصلی آن است که ترامپ نسبت به اهداف کرملین ناآگاه یا بی تفاوت است. مذاکرات روز دوشنبه ممکن است پیشرفت هایی داشته باشد، اما اروپا و اوکراین باید برای بدترین سناریو آماده باشند و نشان دهند که ظرفیت مقابله با این چالش را دارا هستند.