احمدآبادی در هم میهن نوشت: سران آمریکا و روسیه دیدارشان در آلاسکا را قرین موفقیت ارزیابی کرده اند. دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا مذاکره با همتای روس خود را عالی نامیده و ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه نیز به نوبه خود واژه های مثبت مشابهی در توصیف دیدارش با ترامپ به کار گرفته است.

این در حالی است که دو طرف درباره نکات مورد توافق شان، کلامی درز نداده اند و این باعث شده است که رسانه ها دیدار آنها را ناموفق و یا صرفاً حرکتی نمایشی به نفع پوتین قلمداد کنند.

ترامپ پیش از دیدار با پوتین، بر لزوم پذیرش فوری آتش بس از سوی روسیه در جنگ با اوکراین تأکید کرده بود. از این جهت، ناظران سیاسی، اعلام آمادگی پوتین برای پذیرش آتش بس با اوکراین را نشانه موفقیت اجلاس آلاسکا می دانستند. در کنفرانس خبری رهبران دو کشور که بدون پاسخ به پرسش های خبرنگاران برگزار شد، اما حرفی از پذیرش آتش بس توسط پوتین به میان نیامد و به جای آن، ترامپ اعلام کرد که روسیه دستیابی به یک توافق صلح نهایی را بر آتش بس ترجیح می دهد. همین موضوع سبب ارزیابی منفی رسانه ها از نتایج اجلاس آلاسکا شد.

با این حال، ترامپ دستیابی به صلح را بسیار نزدیک دانست؛ گرچه تأکید کرد که یک مسئله مهم مانع از انجام توافق شده است. او در عین حال گویا متقاعد شده است که آتش بس امری شکننده و ناپایدار است و به جای اصرار بر آن، چه بهتر که حرف پوتین در مورد ارجحیت دستیابی به صلح نهایی به جای تلاش در جهت اعلام آتش بس را بپذیرد.

از نگاه ترامپ، جنگ روسیه و اوکراین اصولاً یک جنگ اشتباه و بیهوده است که فقط جان نظامیان و شهروندان و منابع مادی دو کشور را تلف می کند. او بارها تکرار کرده است که اگر در سال 2020 در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، به جای جو بایدن به کاخ سفید راه پیدا می کرد، این جنگ هرگز اتفاق نمی افتاد. پوتین با اذعان به این ادعا در کنفرانس خبری مشترک با ترامپ، ظاهراً کوشید تا آنچه را که به عنوان خوی خودپسندانه رییس جمهور آمریکا شهرت یافته است به نفع خود تحریک کند.

به هر حال، آنچه می توان از سخنان ترامپ و پوتین دریافت کرد، این است که دو طرف درباره برخی مسائل به توافقاتی دست یافته اند اما یک مسئله مهم آنها را از دستیابی به توافق نهایی باز داشته است. مشکل ناظران سیاسی اما این است که تا این لحظه، نه درباره مسائل مورد توافق دو طرف، کلامی قابل استناد به رسانه ها درز کرده و نه ماهیت مسئله مهمِ مانعِ توافق، روشن و مشخص است. ظاهراً سران دو کشور به رغم هیاهوی مربوط به دیدار رسمی و تشریفات مربوط به آن، بنایشان بر محرمانه ماندن صورت مذاکرات تا اطلاع ثانوی است.

با این همه، آشکار است که به زودی پرده از محرمانگی برگرفته می شود. ولودیمیر زلنسکی رییس جمهور اوکراین قرار است فردا دوشنبه در کاخ سفید با ترامپ دیدار کند و در جریان جزییات مذاکرات رییس جمهور آمریکا با پوتین قرار گیرد. ترامپ سرنوشت مذاکره با پوتین را به نتیجه مذاکراتش با زلنسکی مشروط کرده است.

زلنسکی بسیار نگرانِ معامله ترامپ با پوتین بر سر بخشی از خاک اوکراین به عنوان وجه المصالحه پایان جنگ است و شرکای اروپایی او نیز نگرانی مشابهی دارند. قاعدتاً اگر زلنسکی از زبان ترامپ بشنود که شرط پایان جنگ، قربانی کردن بخشی از خاک اوکراین و تسلیم آن به روسیه است، نشست سه جانبه بین سران سه کشور که پوتین وعده برگزاری آن را در مسکو داده است به خطر خواهد افتاد.

چنین اتفاقی قاعدتاً زلنسکی را در موقعیت بسیار سخت و طاقت فرسایی قرار می دهد، زیرا در صورت عدم برگزاری اجلاس سه جانبه مسکو، دونالد ترامپ بروز بن بست در مذاکرات و تداوم جنگ را به انعطاف ناپذیری رییس جمهور اوکراین نسبت می دهد و با کناره گیری از دخالت مستقیم در بحران، زلنسکی و دوستان اروپایی اش را به حال خود رها می کند. زلنسکی بدون حمایت مؤثر تسلیحاتی و دیپلماتیک ایالات متحده قادر به مقاومت طولانی در برابر تهاجم ارتش روسیه و زرادخانه موشکی و پهپادی آن به خاک اوکراین و مناطق مسکونی آن نیست و از این جهت دچار دردسر بزرگی می شود.

این در حالی است که معامله ترامپ بر سر خاک اوکراین، برای خود او هم آسان و بدون هزینه نیست. چنین معامله ای، دوستان اروپایی آمریکا به خصوص بریتانیا و آلمان و لهستان و فرانسه را از ترامپ به شدت می رنجاند و از آمریکا دور می کند. ترامپ به رغم لفاظی های تند گاه و بیگاه خود علیه اروپا، به اتحاد استراتژیک با کشورهای این قاره نیازمند است و چنانچه به قیمت رنجش آنها درصدد جلب رضایت پوتین برآید، حتی در داخل آمریکا از جمله از ناحیه بخشی از حزب جمهوریخواه نیز تحت فشار قرار می گیرد.

از این رو، ترامپ نمی تواند بدون جلب رضایت زلنسکی سردمدار پایان جنگ اوکراین شود. زلنسکی هم به رغم مواضع علنی سازش ناپذیرش، نمی خواهد به عنوان مانع صلح معرفی شود و تبعات سخت آن را برای خود و کشورش تحمل کند. چنانچه توافق ترامپ و پوتین متوازن و بدون قربانی کردن اوکراین باشد، زلنسکی از خود سرسختی بیش از حد نشان نخواهد داد.

در این میان اما میزان انعطاف و سازش پوتین هم مؤلفه بسیار حیاتی است. آیا رییس جمهور روسیه در مذاکراتش با ترامپ روی مواضع رسمی کشورش در مورد جنگ اوکراین پافشاری کرده است؟ اگر چنین بود، ترامپ مذاکرات را شکست خورده اعلام می کرد و چه بسا آن را ناتمام می گذاشت. همین که ترامپ از توافق بر روی برخی مسائل خبر داده نشانگر آن است که پوتین از در انعطاف و سازش وارد شده است. فقط می ماند آن مسئله مهم که ترامپ آن را مانع اصلی دسترسی به توافق نهایی معرفی کرده است.

آیا این مسئله مهم، مانع از توافق نهایی خواهد شد یا اینکه راهی برای دور زدن و تعدیل آن پیدا می شود؟ برای پاسخ به این پرسش فقط به سبک ترامپ می توان گفت: شاید بشود، شاید هم نشود! باید دید چه پیش می آید!