انتخاب شغل، یکی از مهم ترین تصمیم هایی است که هر فرد در طول زندگی خود می گیرد و می تواند مسیر آینده اش را برای سال ها شکل دهد. این تصمیم نه تنها بر درآمد و جایگاه اجتماعی اثر می گذارد، بلکه بر رضایت از زندگی و سلامت روان هم تاثیر دارد.

به گزارش ایسنا، تصمیم گیری شغلی موضوعی است که تحت تأثیر عوامل گوناگونی قرار دارد. از یک سو، ویژگی های فردی مانند علاقه ها، ارزش ها و توانایی ها نقش مهمی ایفا می کنند و از سوی دیگر، شرایط محیطی نظیر فرصت های شغلی، وضعیت اقتصادی و حمایت اجتماعی در آن اثرگذارند. در این میان، توانایی های ذهنی و نوع هوش افراد جایگاه ویژه ای دارند.

پژوهش های متعدد نشان داده اند که داشتن شغلی متناسب با توانایی های ذهنی و هوش فرد، احتمال موفقیت و رضایت شغلی را بالا می برد. در مقابل، عدم تناسب می تواند منجر به ناکامی، استرس و حتی فرسودگی روانی شود. همین موضوع سبب شده است که محققان به بررسی دقیق نقش هوش در انتخاب مسیر شغلی بپردازند و به دنبال روش هایی باشند که این شناخت را برای افراد ساده تر و دقیق تر کنند.

در گذشته، هوش بیشتر به توانایی های زبانی و ریاضی محدود می شد، اما نظریه هوش های چندگانه که توسط متخصصی به نام هاوارد گاردنر مطرح شد، تعریف گسترده تری ارائه داد. طبق این نظریه، هر فرد مجموعه ای از انواع هوش ها را داراست، مانند هوش زبانی، منطقی-ریاضی، فضایی، بدنی-جنبشی، موسیقایی، میان فردی، درون فردی و طبیعت گرا.

این رویکرد باعث شد نگاه تازه ای به استعدادها و توانایی ها ایجاد شود و اهمیت هر یک در انتخاب شغل بهتر شناخته شود. به عنوان مثال، فردی با هوش فضایی بالا ممکن است در معماری یا طراحی گرافیک موفق تر باشد، در حالی که فردی با هوش میان فردی قوی، توانایی بیشتری برای مشاغل مرتبط با ارتباط و تعامل اجتماعی دارد.

در همین زمینه، آزاده احمدپور، دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند، به همراه یکی از همکاران خود در همین دانشگاه، پژوهشی را برای بررسی ارتباط میان انواع هوش و انتخاب مسیر شغلی انجام داده اند. هدف آن ها این بوده که با نگاهی جامع به مطالعات انجام شده در این زمینه، دریابند هر یک از انواع هوش چه تاثیری بر تصمیم گیری های شغلی دارد و چگونه می توان از این شناخت در مشاوره شغلی استفاده کرد.

برای انجام این پژوهش، محققان از روش مرور منظم اسناد استفاده کردند. به این معنی که آن ها منابع علمی و پژوهشی منتشرشده بین سال های 2000 تا 2024 را که به موضوع نقش هوش های چندگانه در انتخاب شغل پرداخته بودند، بررسی کردند. این منابع شامل مقالات علمی، کتاب ها و گزارش های پژوهشی از پایگاه های داده معتبر و نشریات بین المللی بود.

یافته های این مطالعه نشان دادند که هر یک از انواع هوش، تأثیر متفاوتی بر انتخاب شغل دارند. برای مثال، هوش میان فردی در انتخاب مشاغلی که به تعامل با دیگران نیاز دارند، مانند مشاوره یا آموزش، نقش پررنگی دارد. در مقابل، هوش منطقی-ریاضی در مشاغل فنی و تحلیلی مانند مهندسی یا برنامه نویسی موثرتر است.

نتایج فوق که در مجله علوم روانشناختی منتشر شده اند، همچنین تاکید دارند که آشنایی با نظریه هوش های چندگانه می تواند به مشاوران شغلی و مدیران منابع انسانی کمک کند تا راهبردهایی متناسب با قابلیت های هر فرد طراحی کنند. این موضوع باعث می شود افراد شغلی را انتخاب کنند که با نقاط قوت ذهنی آن ها هماهنگ است و همین امر احتمال موفقیت شغلی را افزایش می دهد.

بررسی های تکمیلی پژوهشگران نشان داد که ترکیب چند نوع هوش می تواند نتایج بهتری در انتخاب شغل به همراه داشته باشد. برای مثال، در مشاغل مدیریتی، افرادی که هم توان تحلیلگری بالایی دارند و هم از مهارت های ارتباطی خوبی برخوردارند، معمولاً تصمیمات بهتری می گیرند و عملکرد موفق تری دارند. همچنین تفاوت های فرهنگی و اقتصادی بر اهمیت هر نوع هوش اثر می گذارد. در جوامع جمع گرا، مشاغلی که به همکاری گروهی نیاز دارند بیشتر مورد توجه هستند و هوش های اجتماعی ارزشمندتر به شمار می روند، اما در جوامع فردگرا، توانایی های تحلیلی بیشتر برجسته می شود.

این مطالعه همچنین نشان داد که هنوز درک ما از نقش برخی انواع هوش، مانند هوش طبیعت گرا یا وجودی، در انتخاب شغل محدود است و به پژوهش های بیشتری نیاز داریم. علاوه بر این، بررسی تعامل پیچیده میان هوش ها و تاثیر آن ها در مشاغل خاص، از جمله روانشناسی یا مشاغل علمی، می تواند دید دقیق تری به مشاوران و برنامه ریزان شغلی بدهد.