فرارو گری شی رییس دفتر اورشلیم در روزنامه واشنگتن پست

به نقل از روزنامه واشنگتن پست، در روزهای منتهی به نشست حساس کابینه امنیتی هفته گذشته، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل و منتقدانش در نهادهای امنیتی، از رسیدن به لحظه تصمیم گیری سخن می گفتند؛ نقطه عطفی که در آن اسراییل باید میان اشغال مجدد کامل نوار غزه یا ادامه مسیر فعلی یکی را برگزیند. اما تصمیم نهایی که در عمل نوعی مصالحه به شمار می آید هیچ یک از این دو گزینه نبود.

بر اساس طرحی که روز جمعه اعلام شد و به گفته مقام های فعلی و پیشین اسراییل و مشاوران دولتی، ارتش اسراییل که در حال حاضر کنترل سه چهارم نوار غزه را در اختیار دارد، قصد دارد به شهر غزه، آخرین مرکز شهری خارج از کنترل اسراییل یورش ببرد، 10 درصد دیگر از خاک این باریکه را به تصرف درآورد و کل جمعیت غزه را به 15 درصد باقیمانده از سرزمین براند.

این طرح که پرریسک تر و به احتمال زیاد خونین تر از گزینه ای است که ژنرال ایال زمیر رییس ستاد کل ارتش اسراییل و دیگر فرماندهان ارشد پیشنهاد داده بودند، در عین حال کوتاه تر از آن چیزی است که نتانیاهو و متحدان سیاسی اش مد نظر داشتند؛ یعنی اشغال کامل غزه. گزینه مورد حمایت فرماندهان نظامی شامل محاصره و اجرای حملات از پیرامون شهر غزه بود؛ بدون این که مستقیم وارد آن شوند.

به گفته منابع آگاه، عملیات مرحله ای پیشنهادی به کمتر از نیمی از پنج لشکری نیاز دارد که برای اشغال کامل غزه ضروری است. پیشروی زمینی نیز به صورت تدریجی انجام خواهد شد، آن هم تنها پس از آنکه حدود یک میلیون نفر از ساکنان که بسیاری از آن ها چندین بار آواره شده اند تا ماه سپتامبر تخلیه شوند؛ هرچند تقریباً هیچ پناهگاه امنی برای رفتن آن ها باقی نمانده است.

این تصمیم برای بنیامین نتانیاهو یک عقب نشینی محسوب می شود؛ آن هم کمتر از 12 ساعت پس از آنکه در مصاحبه ای با شبکه فاکس نیوز در روز پنجشنبه اعلام کرده بود قصد دارد تمام غزه را بازپس گیرد؛ منطقه ای که اسراییل بین سال های 1967 تا 2005 آن را اشغال کرده بود. هرچند این عقب نشینی خشم متحدان راست گرای افراطی او را برانگیخت، اما بار دیگر نشان داد که فرماندهان ارشد ارتش همچنان نفوذ قابل توجهی برای مقابله با تصمیمات رهبران غیرنظامی دارند؛ حتی در برابر نخست وزیری که بیش از هر رهبر دیگری در تاریخ اسراییل بر مسند قدرت بوده و روابطی پرتنش با ژنرال های خود داشته است.

نیمرود نوویک ، مشاور پیشین شیمون پرز و عضو اندیشکده انجمن سیاست اسراییل می گوید: اگر کابینه تصمیم می گرفت اشغال کامل غزه را بر ایال زمیر تحمیل کند، این نخستین بار در تاریخ بود که رده سیاسی، نظر یکپارچه نهاد امنیتی را نادیده می گرفت. به گفته او، نهادهای امنیتی توانستند نخست وزیر را وادار کنند دامنه طرح را به طور چشمگیری کاهش دهد. با این حال، این ماجرا بار دیگر یادآور اختلافات عمیق و بی سابقه ای بود که در سال های اخیر روند تصمیم گیری در اسراییل را مختل کرده است؛ اختلافاتی که بسیاری از فرماندهان ارشد را به این باور رسانده که ارتش دیگر توان دستیابی به اهداف استراتژیک بلندپروازانه را ندارد.

پس از 22 ماه، همچنان 20 گروگان اسراییلی زنده در غزه نگهداری می شوند، در حالی که کارزار نظامی اسراییل تاکنون بیش از 61 هزار فلسطینی را به کام مرگ کشانده است. محاصره کمک های بشردوستانه که از ماه مارس آغاز شده، بحران انسانی این منطقه را وخیم تر کرده و موجی از گرسنگی را گسترش داده است.

در هفته گذشته، تقریباً هر روز گزارش هایی در رسانه های اسراییلی منتشر شد که نشان می داد بنیامین نتانیاهو و وزیرانش با اصرار از ژنرال ایال زمیر می خواستند کنترل کامل نوار غزه را در دست گیرد، در حالی که ایال زمیر در جلسات کابینه نسبت به خطرات این اقدام برای جان سربازان اسراییلی و پیامدهای اداره نظامی غزه هشدار می داد.

در فضای شبکه های اجتماعی، ایتامار بن گویر وزیر امنیت ملی اسراییل، از ایال زمیر خواست تا تعهد دهد که از دستورات دولت تبعیت خواهد کرد. همزمان، یاییر نتانیاهو پسر نخست وزیر، رییس ستاد ارتش را به تلاش برای اجرای کودتای نظامی شبیه جمهوری های موزی آمریکای مرکزی در دهه 1970 متهم کرد.

در سوی مقابل، بیش از دوازده نفر از رؤسای پیشین ارتش اسراییل، سازمان های اطلاعاتی و پلیس، چند روز پیش از نشست حساس کابینه گرد هم آمدند و ویدئویی ضبط کردند که در آن از بنیامین نتانیاهو خواستند جنگ را متوقف کند.

روز یکشنبه، نتانیاهو بارها از تصمیم خود برای صدور دستور ورود ارتش به شهر غزه دفاع کرد. او به خبرنگاران اسراییلی گفت: من برای ارتش، فرماندهان و سربازانمان احترام زیادی قائلم، اما تصمیمات را من می گیرم، حتی زمانی که برخلاف نظر افسران ارشد ارتش باشد.

نتانیاهو در نشست خبری دیگری با خبرنگاران خارجی که به زبان انگلیسی برگزار شد نیز تأکید کرد که ترجیح ارتش برای انجام یک جنگ فرسایشی از مواضع دفاعی کارآمد نبوده و تاکید کرد: فکر می کنم این رویکرد ما را به درگیری طولانی مدتی می کشاند که جنگ را به پایان نمی رساند.

تصاویر ماهواره ای ثبت شده در ساعت 8:40 صبح جمعه به وقت محلی، ده ها خودروی ارتش اسراییل را نشان می دهد که در گذرگاه کرنی ، تنها چند مایل جنوب شرقی شهر غزه، مستقر شده اند. به گزارش واشنگتن پست، تحلیل داده های راداری و تصاویر ماهواره ای نشان می دهد که فعالیت خودرویی در این گذرگاه از اوایل ژوییه آغاز شده است.

دیرگاه یکشنبه، اسراییل بمباران شهر غزه را با استفاده از کمربندهای آتش آغاز کرد؛ رویدادی که به گفته انس الشریف خبرنگار شبکه الجزیره، در ویدئو و متن منتشرشده در شبکه های اجتماعی ثبت شد.

کمتر از یک ساعت بعد، ارتش اسراییل اعلام کرد که شریف هدف قرار گرفته و با شلیک یک موشک کشته شده است؛ او یکی از دست کم 178 خبرنگار فلسطینی است که طبق آمار کمیته حفاظت از روزنامه نگاران در غزه به دست نیروهای اسراییلی جان باخته اند.

یکی از مشاوران بنیامین نتانیاهو اظهار داشت ورود به شهر غزه ضروری است، زیرا می تواند تسلط حماس بر جمعیت را بیش از پیش تضعیف کند. همچنین، در میان مدت، این عملیات می تواند زمینه را برای قدرت گیری رهبران قبیله ای جدید فراهم کند؛ مشابه یاسر ابوشباب ؛ چهره ای جنجالی که به گفته تحلیلگران اسراییلی و فلسطینی، توسط اسراییل مسلح شده و کمک های بشردوستانه ورودی به غزه را غارت کرده است.

این مشاور تاکید کرد که شش ماه پیش، نتانیاهو ، ایال زمیر را برای فرماندهی ارتش برگزید با این تصور که او رویکردی تهاجمی تر در قبال غزه اتخاذ خواهد کرد. اما ژنرال های اطرافش همان افرادی هستند که قبلاً هم بوده اند و توانستند او را قانع کنند که این کار غیرقانونی و خطرناک است.

در اسراییل، تنش میان رهبران غیرنظامی و فرماندهان نظامی حتی به شکل بحث های تند و پرخاشگرانه پدیده ای غیرمعمول نیست؛ و اغلب این فرماندهان نظامی هستند که در نهایت دست بالا را پیدا می کنند.

پیش از جنگ شش روزه در سال 1967، گروهی از ژنرال های جوان با اصرار از لوی اشکول نخست وزیر وقت اسراییل، خواستند به طور پیش دستانه به همسایگان عرب حمله کند؛ رویدادی که برخی مورخان از آن با عنوان کودتای ژنرال ها یاد می کنند. بیش از یک دهه پیش نیز، رییس وقت سازمان اطلاعات موساد و رییس ستاد ارتش با موفقیت در برابر درخواست بنیامین نتانیاهو برای حمله به برنامه هسته ای ایران ایستادگی کردند.

در سال های اخیر، تنش میان نتانیاهو و مقام های ارشد امنیتی به طور پیوسته رو به افزایش بوده است؛ افرادی که اغلب از سوی جناح راست اسراییل به داشتن گرایش های میانه رو یا حتی لیبرال متهم می شوند.

در سال 2023، پیش از آغاز جنگ غزه، مقامات پیشین اطلاعاتی و نظامی به ویژه از نیروی هوایی نقش برجسته ای در رهبری جنبش اعتراضی علیه اصلاحات قضایی نتانیاهو داشتند. پس از آغاز جنگ در پی حملات حماس در 7 اکتبر همان سال، نتانیاهو وارد مناقشه ای علنی با وزیر دفاع و رییس ستاد ارتش خود شد و در نهایت هر دو را که معتقد بودند کارزار نظامی باید پایان یابد، برکنار کرد.

یکی از مقامات پیشین ارشد ارتش اسراییل می گوید تفاوت امروز با گذشته در نگرانی فزاینده برخی افسران نهفته است؛ نگرانی از این که جنگ طولانی مدت، در حال وارد آوردن آسیبی جدی و پایدار است. به گفته این مقام، هفته گذشته مقام های ارشد دفاعی زمانی غافلگیر شدند که آلمان، یکی از نزدیک ترین متحدان اسراییل اعلام کرد صادرات تجهیزات نظامی ای را که ممکن است در غزه به کار گرفته شود، متوقف می کند؛ تجهیزاتی که شامل موتورهای تانک های مرکاوا و خودروهای زرهی اسراییل نیز می شود.

این مقام پیش بینی می کند که ارتش، تا جایی که بتواند، ممکن است در برابر دستورهای حداکثری دولت مقاومت کند. او تاکید می کند: این به آن معنا نیست که ارتش از اجرای تصمیمات کابینه سر باز خواهد زد، اما آزادی عمل خود را دارد. دولت می تواند بگوید ما خواهان الف، ب و ج هستیم، اما نمی تواند بر جزییات هر ذره و رقم کنترل کامل داشته باشد.