شیرین سازی آب یکی از قدیمی ترین نوآوری هایی است که انسان برای تامین آب شیرین از آن استفاده کرده است. دریانوردان یونانی به جوشاندن آب دریا برای تبخیر آب شیرین و جداسازی آن از نمک متوسل شدند، در حالی که رومی ها از فیلترهای رسی برای جدا کردن نمک ها و ناخالصی ها استفاده می کردند. با وجود پیشرفت های تکنولوژیکی مدرن، روش های تقطیر و فیلتراسیون هنوز هم اساس فناوری های پیشرفته شیرین سازی امروزی را تشکیل می دهند. به گزارش جماران به نقل از الجزیره، تعداد نیروگاه های آب شیرین کن در جهان حدود 15 هزار نیروگاه است و بزرگترین این نیروگاه ها در عربستان سعودی و امارات متحده عربی قرار دارند که به گفته پلتفرم ایالت ویکتوریا استرالیا، بزرگترین و مهمترین نیروگاه های آب شیرین کن جهان را در خود جای داده اند. حجم بازار جهانی فناوری های شیرین سازی آب حجم بازار جهانی فناوری های شیرین سازی آب در سال 2024.25. 68 میلیارد دلار آمریکا تخمین زده شده است. پیش بینی می شود ارزش بازار در سال 2025 به 27.80 میلیارد دلار برسد و انتظار می رود تا سال 2032 به 49.80 میلیارد دلار برسد که نرخ رشد سالانه مرکب آن در دوره پیش بینی شده 8.68 درصد خواهد بود. منطقه خاورمیانه و آفریقا با سهم بازار 52.95 درصدی در سال 2024 بر صنعت فناوری های شیرین سازی آب تسلط داشته اند. این بر اساس گزارش پلتفرم Fortune Business Insights است. بحران جهانی آب تقاضای جهانی برای آب با رشد جمعیت و توسعه اقتصادی همچنان در حال افزایش است، در حالی که کمبود منابع آب شیرین در نتیجه افزایش تقاضا برای منابع طبیعی و اثرات تغییرات آب و هوایی، به ویژه در مناطق بیابانی نیمه خشک و ساحلی/جزیره ای، تشدید می شود. به گزارش دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (اوچا)، برداشت جهانی آب سالانه از 4 هزار میلیارد متر مکعب فراتر می رود و بیش از 25 درصد از جمعیت جهان از کمبود آب شیرین رنج می برند. داده های جدید از اطلس خطرات آب متعلق به موسسه منابع جهانی نشان می دهد که 25 کشور - که یک چهارم جمعیت جهان در آن زندگی می کنند - هرساله با کمبود شدید آب مواجه هستند، زیرا به طور منظم تقریباً تمام منابع آبی موجود خود را تخلیه می کنند. حداقل 50 درصد از جمعیت جهان - یعنی حدود 4 میلیارد نفر - حداقل یک ماه در سال در شرایط کم آبی شدید زندگی می کنند. علل بحران جهانی آب چیست؟ تقاضا برای آب در سراسر جهان از مقادیر موجود فراتر می رود، زیرا تقاضای جهانی برای آب از سال 1960 بیش از دو برابر شده است. این افزایش تقاضا اغلب نتیجه رشد جمعیت و صنایع مرتبط با آن، مانند کشاورزی آبی، دامداری، تولید انرژی و تولید است. در مقابل، کمبود سرمایه گذاری در زیرساخت های آب، سیاست های استفاده ناپایدار و همچنین نوسانات ناشی از تغییرات آب و هوایی، بر منابع موجود تأثیر می گذارد. این بر اساس گزارش موسسه منابع جهانی است. تنش آبی تنش آبی (Water stress) نسبت تقاضا برای آب به منابع تجدیدپذیر موجود است و شاخصی است که برای اندازه گیری میزان رقابت بر سر منابع آب محلی استفاده می شود. هر چه شکاف بین عرضه و تقاضا بیشتر باشد، احتمال اینکه یک منطقه تحت تأثیر کمبود آب قرار گیرد بیشتر است. کشوری که 80 درصد یا بیشتر از منابع آبی موجود خود را مصرف کند، به عنوان دارای تنش آبی شدید طبقه بندی می شود، در حالی که اگر مصرف آن از 40 درصد از این منابع فراتر رود، در وضعیت تنش آبی بالا قرار دارد. حتی اگر جهان موفق شود افزایش دما را تا بین 1.3 تا 2.4 درجه سانتیگراد تا سال 2100 محدود کند، باز هم انتظار می رود یک میلیارد نفر دیگر تا سال 2050 در شرایط تنش آبی بسیار بالا زندگی کنند، که این سناریویی خوش بینانه است. 12 کشور عربی در صدر فهرست کشورهای دارای کمبود آب شدید قرار دارند. منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا حدود 6 درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده است، اما تنها کمتر از 2 درصد از منابع آب تجدیدپذیر جهان را در اختیار دارد. این منطقه خشک ترین منطقه جهان است و 12 کشور از کشورهای دارای کمبود آب شدید در جهان را شامل می شود: الجزایر، بحرین، کویت، اردن، لیبی، عمان، فلسطین، قطر، عربستان سعودی، تونس، امارات و یمن. متوسط دسترسی به آب برای هر فرد در منطقه حدود 1200 متر مکعب در سال است، یعنی حدود 6 برابر کمتر از میانگین جهانی که 7000 متر مکعب است. اکثر کشورهای منطقه نمی توانند به طور پایدار تقاضای فعلی آب را برآورده کنند. با افزایش سریع جمعیت و افزایش مصرف، انتظار می رود سهم سرانه آب تا سال 2050 به نصف کاهش یابد. به گفته بانک جهانی، علی رغم کمبود شدید، برخی از کشورهای ثروتمند منطقه، به ویژه اعضای شورای همکاری خلیج فارس، بالاترین میزان مصرف آب سرانه در جهان را به ثبت می رسانند. این کشورها همچنین شاهد بیشترین شکاف بین عرضه و تقاضا برای آب های تجدیدپذیر هستند. به عنوان مثال: بحرین 220 درصد از منابع تجدیدپذیر خود را مصرف می کند، در حالی که این نسبت در عربستان سعودی به 943 درصد می رسد و در کویت به اوج خود یعنی 2465 درصد می رسد. برای تأمین تقاضای رو به رشد، بسیاری از کشورهای منطقه به نمک زدایی از آب دریا متکی هستند، به طوری که بیش از 75 درصد از آب شیرین کن جهان در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تولید می شود. 10 نیروگاه بزرگ آب شیرین کن جهان صنعت آب شیرین کن در سطح جهانی به لطف نوآوری ها و پیشرفت های علمی گسترش یافته است. عربستان سعودی از نظر ظرفیت تولید در صدر بخش آب شیرین کن قرار دارد و به لطف کاربردهای گسترده، تنوع فناوری، سرمایه گذاری مستمر در تحقیق و توسعه و بهبود کارایی انرژی، در فناوری آب شیرین کن تبدیل به یک پیشتاز شده است. در زیر فهرستی از 10 نیروگاه بزرگ آب شیرین کن در جهان بر اساس مرکز تحقیقات بلک ریج و پلتفرم آکواتیک آورده شده است: نیروگاه آب شیرین کن راس الخیر کشور: عربستان سعودی ظرفیت: 2.99 میلیون متر مکعب در روز پروژه نمک زدایی و تولید برق راس الخیر در عربستان سعودی یکی از بزرگ ترین پروژه ها از نوع خود در جهان است، زیرا نمک زدایی و تولید برق را در یک سیستم یکپارچه ترکیب می کند و بر اساس اعلام سازمان عربی توسعه اداری، هزینه آن بیش از 23 میلیارد ریال سعودی بوده است. نیروگاه آب شیرین کن جبل علی کشور: امارات متحده عربی ظرفیت: 2.2 میلیون متر مکعب در روز یکی از بزرگترین نیروگاه های آب شیرین کن در یک مکان در جهان، با ظرفیت تولید 2.2 میلیون متر مکعب در روز. این نیروگاه یکی از مشهورترین نیروگاه های آب شیرین کن در دبی است و با هزینه تخمینی 3 میلیارد دلار آمریکا ساخته شده است. نیروگاه آب شیرین کن فجیره کشور: امارات متحده عربی ظرفیت: 1.04 میلیون متر مکعب در روز نیروگاه آب شیرین کن فجیره یکی از بزرگترین ایستگاه های آب شیرین کن در امارات و جهان محسوب می شود و یک نیروگاه آب شیرین کن هیبریدی است که از طریق شیرین سازی گسترده و تولید برق، امنیت آبی را فراهم می کند. نیروگاه آب شیرین کن الطویله کشور: امارات متحده عربی ظرفیت: 909.2 هزار متر مکعب در روز نیروگاه آب شیرین کن الطویله پس از نیروگاه جبل علی، یکی از بزرگترین ایستگاه های آب شیرین کن در امارات محسوب می شود و در ابوظبی واقع شده است. این نیروگاه از فناوری گذرندگی وارونه استفاده می کند و روزانه حدود 909 هزار و 200 متر مکعب آب شیرین تولید می کند که هزینه آن 874 میلیون دلار آمریکا بوده است. این پروژه با همکاری شرکت های طاقه ، مبادله و آکوا پاور اجرا شده و در سال 2023 به بهره برداری رسیده است. شرکت آب و برق الجبیل کشور: عربستان سعودی ظرفیت: 800 هزار متر مکعب در روز نیروگاه آب و برق الجبیل (JWAP) یکی از بزرگترین نیروگاه های آب شیرین کن در جهان است و در شهر الجبیل عربستان سعودی واقع شده است. این نیروگاه در سال 2010 به بهره برداری رسید و روزانه 800 هزار متر مکعب آب تولید می کند. این نیروگاه شامل 27 واحد آب شیرین کن است و یکی از نیروگاه های دو منظوره محسوب می شود. نیروگاه آب شیرین کن ام القوین کشور: امارات متحده عربی ظرفیت: 681.9 هزار متر مکعب در روز این نیروگاه در سال 2023 به بهره برداری رسید و با استفاده از فناوری گذرندگی وارونه، روزانه حدود 681 هزار و 900 متر مکعب آب تولید می کند. هزینه این پروژه حدود 797 میلیون دلار بوده است. نیروگاه آب شیرین کن سورک فلسطین اشغالی ظرفیت: 640 هزار متر مکعب در روز این نیروگاه یکی از بزرگترین نیروگاه های آب شیرین کن اسراییل و جهان محسوب می شود و در تل آویو واقع شده است. این نیروگاه در سال 2013 فعالیت خود را آغاز کرد و با استفاده از فناوری گذرندگی وارونه، روزانه حدود 640 هزار متر مکعب آب تولید می کند که 20 درصد از نیازهای آبی رژیم صهیونیستی را تأمین می کند. هزینه ساخت آن حدود 489 میلیون دلار بوده است. نیروگاه آب شیرین کن الشعیبه 3 کشور: عربستان سعودی ظرفیت: 600 هزار متر مکعب در روز نیروگاه الشعیبه 3 یکی از بزرگترین نیروگاه های آب شیرین کن در جهان است، با ظرفیت تولید 600 هزار متر مکعب در روز، برای تأمین تقاضای آب در جده و مکه مکرمه، به ویژه در فصول اوج در ماه های رمضان و حج. این نیروگاه با استفاده از فناوری گذرندگی وارونه کار می کند. هزینه این پروژه حدود 800 میلیون دلار تخمین زده شده است. نیروگاه آب شیرین کن کارلسباد کشور: ایالات متحده ظرفیت: 189 هزار متر مکعب در روز نیروگاه کارلسباد برای آب شیرین کن در سن دیگو، کالیفرنیا، یکی از بزرگترین نیروگاه های آب شیرین کن در نیمکره غربی است و حدود 189 هزار متر مکعب آب شیرین در روز تولید می کند، که 10 درصد از تأمین آب آشامیدنی شهر سن دیگو را پوشش می دهد و برای حدود 300 هزار نفر کافی است. این نیروگاه با هزینه 922 میلیون دلار آمریکا توسط شرکت پوزیدون ریسورسز ساخته شده است. نیروگاه آب شیرین کن مینجور کشور: هند ظرفیت: 100 هزار متر مکعب در روز نیروگاه آب شیرین کن مینجور یکی از بزرگترین ایستگاه های آب شیرین کن در هند است و در منطقه تامیل نادو با ظرفیت تولید 100 هزار متر مکعب در روز واقع شده است. این ایستگاه در سال 2010 با هزینه 5.15 میلیارد روپیه هند (حدود 62 میلیون دلار آمریکا) تأسیس شد و از فناوری گذرندگی وارونه استفاده می کند و آب آشامیدنی حدود 500 هزار نفر را تأمین می کند، که آن را به یکی از مهمترین منابع آب در منطقه تبدیل کرده است. |