مصرف ماده مخدر گل در میان نوجوانان به یکی از مسائل جدی و بحث برانگیز در جامعه امروز تبدیل شده است. در یک تحقیق میدانی، تجربه نوجوانان مصرف کننده گل مورد بررسی قرار گرفته تا عوامل مؤثر در این رفتار شناسایی شود.

به گزارش ایسنا، نوجوانی دوره ای حساس و پرچالش در زندگی هر فرد است. این دوره، با تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی همراه است و نوجوانان در این زمان، درگیر تجربه های جدید، تصمیم گیری های مهم و شکل گیری هویت خود می شوند. در چنین شرایطی، گرایش به رفتارهای پرخطر از جمله مصرف مواد مخدر، بیشتر می شود. نوجوانان برای رهایی از فشارهای روانی، جلب توجه، کنجکاوی و احساس تعلق به گروه های همسالان، ممکن است به سوی تجربه مصرف مواد سوق پیدا کنند. به همین دلیل، شناخت دقیق دلایل و زمینه های این گرایش اهمیت زیادی دارد.

از سوی دیگر، سلامت جسمی و روانی نوجوانان ارتباط مستقیمی با آینده اجتماعی و اقتصادی کشور دارد. آنها نیروی کار فردای جامعه و پدران و مادران نسل آینده اند. اگر مشکلات نوجوانان در این دوره به درستی شناسایی و حل نشوند، پیامدهای آن فقط متوجه خود آن ها نخواهد بود، بلکه جامعه نیز متضرر خواهد شد. یکی از مسائلی که اخیراً با سرعت زیادی گسترش یافته، مصرف ماده مخدر گل است؛ ماده ای که نوجوانان آن را کم خطر یا حتی بی خطر می پندارند، در حالی که آثار مخرب آن بر حافظه، قدرت تصمیم گیری و سلامت روان اثبات شده است.

در همین راستا، آتوسا کلانتری هرمزی، پژوهشگر گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبایی، به همراه دو تن از همکاران دانشگاهی خود و با مشارکت دانشگاه پیام نور تهران، پژوهشی را انجام داده اند تا دلایل گرایش نوجوانان به مصرف گل را از زبان خود آن ها بررسی کنند. آن ها با تمرکز بر تجربه های واقعی نوجوانان مصرف کننده، سعی کردند عوامل درونی و بیرونی مؤثر بر این پدیده را شناسایی کنند.

این مطالعه به روش کیفی و با استفاده از تکنیک مصاحبه انجام شد. پژوهشگران با 11 نوجوان 17 تا 20 ساله در مشهد که به طور منظم ماده گل مصرف می کردند، گفتگو کردند. سپس محتوای مصاحبه ها به صورت کدگذاری تحلیل و دسته بندی شد.

نتایج این تحقیق نشان دادند که دلایل مصرف گل در نوجوانان به دو دسته کلی تقسیم می شود: عوامل درونی مانند باورهای اشتباه در مورد بی خطر بودن گل، خلق پایین، نداشتن هدف مشخص، یا شخصیت ناپایدار و همچنین عوامل بیرونی مانند فشار دوستان، تعارضات خانوادگی، الگوگیری از چهره های مشهور و دسترسی آسان به این ماده. بسیاری از نوجوانان گل را راهی برای کاهش اضطراب و بهبود خلق وخو می دانستند، در حالی که از عوارض جدی آن بی اطلاع بودند.

پژوهش فوق که نتایج آن در فصلنامه علمی-پژوهشی تصویر سلامت متعلق به مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شده اند، نشان داد که بسیاری از این نوجوانان به خاطر شرایط روانی یا مشکلات روزمره به سراغ گل رفته اند، نه به خاطر اعتیاد به معنای رایج. آن ها اغلب از گل برای مقابله با افسردگی، تنهایی یا فشار اجتماعی استفاده می کردند. به عبارت دیگر، گل برای آن ها بیشتر راه حل بوده تا لذت. اما این راه حل موقتی، در بلندمدت به مشکلاتی بسیار عمیق تر منجر شده است.

نکته مهم دیگر آن است که بسیاری از نوجوانان تحت تأثیر اطلاعات نادرست فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، گل را ماده ای کم خطر یا حتی مفید تصور می کردند. پژوهشگران تأکید دارند که اطلاعات نادرست یا فریبنده که در رسانه ها و توسط برخی چهره های مشهور منتشر می شود، نقش مهمی در شکل گیری نگرش مثبت نسبت به گل ایفا می کنند. همچنین، بیکاری، نداشتن برنامه مشخص در طول روز و نبود امکانات تفریحی مناسب، نوجوانان را به مصرف این ماده سوق داده است.

یکی دیگر از یافته های مهم این پژوهش آن بود که نوجوانانی که برنامه روزانه مفید، هدف مشخص یا محیط خانوادگی حمایتی دارند، کمتر به مصرف گل روی می آورند. همچنین کسانی که از شخصیت قوی تری برخوردار بودند، در برابر فشار همسالان مقاومت بیشتری نشان می دادند. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که افزایش آگاهی، تقویت مهارت های روانی و اجتماعی و بهبود روابط خانوادگی، نقش مؤثری در پیشگیری از مصرف گل دارد.