عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه حذف یارانه سوخت بدون برنامه ریزی امکان پذیر نیست، گفت که حذف این یارانه برای دهک های 8، 9 و 10 در شرایط تورمی و بدون برنامه ریزی برای کنترل آثار جانبی، نه تنها عدالت اجتماعی را محقق نمی کند، بلکه فشار بیشتری بر دهک های پایین وارد خواهد کرد.

به گزارش ایسنا، طبق صحبت های اخیر رییس جمهور درباره سهمیه بنزین دهک های مختلف، موضوع حذف سهمیه دهک های 8، 9 و 10 جدی تر از قبل شده که می تواند فرصت ها و چالش هایی را برای دهک های پایین و بالا ایجاد کند. در همین راستا کارشناسان اقتصادی اظهار نظرهای مختلفی در این زمینه داشته و به آثار مثبت و منفی آن پرداختند که در ادامه می خوانیم.

آلبرت بغزیان عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، درباره حذف احتمالی یارانه سوخت (بنزین) دهک های 8، 9 و 10 کشور، در راستای رعایت عدالت اجتماعی درون جامعه توضیح داد: در واقع یک بخش بیشتر این موضوع قضاوت های غیر اقتصادی است و همه باید از این سهمیه برخوردار باشند، چه فقیر و چه غنی. از یک جهت دیگر اما می توان گفت افراد غنی به این سهمیه نیازی ندارند و اگر این سهمیه را به آن ها ندهیم ناراحت نمی شوند.

او ادامه داد: بحث مهم اما این است که دهک نهم و دهم چه کسانی هستند؟ به عنوان مثال الان به من گفته اند که دهک نهم هستم، آیا معیار خاصی برای معرفی دهک ها وجود دارد؟ الان درآمد من با فردی که در دهک دهم لامبورگینی سوار شده و ویلای آنچنانی یا کارخانه دارد، یکسان است؟ اگر من الان دهک نهم یا دهم به شمار می روم، به هیچ عنوان قابل مقایسه با افراد حاضر در دهک دهم نیستم که درآمدهای بسیار زیادی دارند. در واقعیت این اتفاق در حق افرادی مثل بنده بی عدالتی است. اگر ما بالاترین درآمد و دارایی را برای دهک دهم در نظر بگیریم، در بهترین حالت بنده به عنوان عضو هیات علمی باید در دهک چهارم یا پنجم قرار می گرفتم. این به نوعی بی عدالتی است چون معیار تشخیص ها مشخص نیست.

با این روش گران کردن بنزین تنها دهک های اول تا هفتم ضرر می کنند چون به عنوان مثال کرایه ها گران می شود، بلیت اتوبوس و مترو هم با قیمت بالاتری عرضه خواهند شد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران از بعد تحلیل اقتصادی، درباره این تصمیم احتمالی دولت توضیح داد: اگر موضوع تشخیص اشتباه دهک ها را کنار بگذاریم، به نظر من دهک های 8، 9 و 10 درآمدها و دارایی هایی دارند که نیازی به این یارانه بنزین ندارند. الان هم همان افراد بعد از سهمیه یارانه به صورت آزاد بنزین می زنند. سوال مهم این است که نگرانی ما بنزین 1500 تومانی است یا نگران بنزین 3000 تومانی هستیم؟ اگر قرار هست این اتفاق بیفتد، پس ما اشتباه می کنیم که بنزین بدون سهمیه را 3000 تومان بدهیم، در کم ترین حالت بنزین بدون سهمیه (آزاد) باید به قیمت 6000 تومان عرضه شود تا حداقل شاهد یک عکس العملی باشیم.

او تصریح کرد: من موافق حذف سهمیه بنزین برای دهک های فوق هستم، اما به عنوان مثال یارانه نان را که نمی توان از آن ها کسر کرد. البته آن فرد سهمیه نان را نمی خواهد چون در نانوایی سنگک دو رو کنجد سفارش می دهد و آن افراد حاضر در دهک بالا وقت کافی برای این چیزها را ندارند و برای آن ها فرقی ندارد. این موضوع فراتر از یارانه بنزین است. به نظر من با این روش ما در دور تکرار می افتیم و اتفاق خاصی نمی افتد.

این کارشناس اقتصادی با مطرح کردن این موضوع که چه برنامه ای برای رسیدن درآمدهای حاصل از این کار به دست دهک های پایین تر در نظر داریم؟ گفت: افراد دهک های بالاتر با تورم موجود آسیبی نمی بینند و دارایی های آن ها بیشتر خواهد شد.

اگر قرار باشد با این روش قیمت سوخت افزایش یابد، در نتیجه قیمت حمل و نقل بار نیز افزایش پیدا می کند و حتی قیمت خمیر دندان هم بالاتر می رود که در نتیجه، هزینه های دهک های پایین بار دیگر بیشتر می شود.

بغزیان در پاسخ به این سوال که آیا با این تصمیم دولت در هزینه های کشور صرفه جویی می شود؟ توضیح داد: از دید حسابداری و در آن قسمت شاید ما یارانه بنزین کم تری بپردازیم، اما جاهای دیگر که باید با تورم مبارزه کنیم، هزینه های تامین اجتماعی دیگر برای دهک های پایین افزایش پیدا می کند و فکر نکنید که هزینه دولت کم خواهد شد. بهترین کار مبارزه با تورم است. الان در کشورهای دیگر مالیات روی بنزین را می گیرند و بنزین ارزان نیست، اما ما یک موضوع مهم به نام نرخ ارز داریم که از 4 هزار تومان به80 تا 90 هزار تومان رسیده است. الان می گویند قیمت بنزین در ترکیه 24 هزار تومان است، اما این موضوع در شرایطی است که قیمت ارز بالا رفته است. بحث نرخ ارز و تورم این شرایط را وخیم تر می کند.

او با بیان اینکه بی تردید قیمت بنزین حتما باید تغییر کند، ادامه داد: دولت حتما نیاز دارد که درباره قیمت بنزین بازنگری کند، اما باید با توجه به بحث های اجتماعی و شرایط فعلی این مسئله مورد بررسی دقیقی قرار گیرد. راهکار مناسب این است که وسایل حمل و نقل عمومی بهبود پیدا کند. باید اتوبوس با کیفیت شود، که البته در این صورت قیمت بلیت های اتوبوس و مترو هم گران تر خواهد شد. در واقع با این تصمیم فعلی فقط یک هزینه به کشور تحمیل کرده ایم و همین موضوع باعث تورم بیشتر می شود که در این شرایط دولت باز هم باید فکر دیگری بکند. اگر نرخ ارز هم تغییر کند بنزین به سمت بیرون قاچاق می شود. در آن صورت ما باید جلوی قاچاق بنزین را هم با روش های کشورهای دیگر بگیریم.

بنزین سه نرخی یکی از پیشنهادها است، اما آیا می توان در آن شرایط قیمت کرایه ها را هم کنترل کرد؟ در آن صورت یک عده حتی بنزین فروشی هم می کنند.

او با بیان اینکه من با افزایش قیمت موافق هستم، ادامه داد: افزایش قیمت را باید انجام دهیم، اما اگر من بودم در شرایط عادی کشور که در این حد تورم نبود، تحریم نداشتیم، انحصار نبود و ...، افزایش قیمت بنزین را به صورت پله پله و از پیش تعیین شده انجام می دادم. به عنوان مثال اعلام می کردیم که هر 13 فروردین بنزین را فلان قدر افزایش می دهیم که در آن صورت شرایط اقتصادی برای جامعه قابل پیش بینی بود و چه بسا الان هم قیمت به 24 هزار تومان می رسید. الان اما شرایط بسیار سخت است و باید پله پله قیمت را بالاتر ببریم. بنزین سه نرخی یکی از پیشنهادها است، اما آیا می توان در آن شرایط قیمت کرایه ها را هم کنترل کرد؟ در آن صورت یک عده حتی بنزین فروشی هم می کنند.

بغزیان در پایان صحبت های خود اظهار کرد: شرایط اقتصادی ما باید بهتر شود و به ثبات برسیم. الان هم اگر چهار صفر پول ملی را برداریم و به مردم هم بگوییم پنل های خورشیدی بگذارید وگرنه برق قطع می شود، کاری از پیش نمی بریم. باید یک برنامه ریزی کرده و به مردم اعلام کنیم که قیمت بنزین در فواصل زمانی مشخص افزایش پیدا می کند. بعد از آن می توان به سمت سیاست هایی مثل خودرو برقی و ... برویم و برنامه های کنترل قیمت ها هم رخ بدهد تا سفره مردم کوچک تر نشود.