فرارو- جاشوا یانگ خبرنگار بخش بین الملل روزنامه واشنگتن پست

به نقل از روزنامه واشنگتن پست، وقتی نارندرا مودی نخست وزیر هند، در ماه فوریه وارد کاخ سفید شد تا با دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا دیدار کند، فضایی آکنده از شور و شوق نسبت به چشم انداز دور دوم ریاست جمهوری ترامپ با خود آورد.

برای مودی، ترامپ نه تنها یک شریک سیاسی، بلکه شخصی بود که با او پیوندی شخصی یا حتی دوستی شکل داده بود. مگر نه این که آن دو خاطرات خوشی از حضور مشترک در گردهمایی هَودی مودی در تگزاس در سال 2019 و برگزاری یک رویداد عظیم دیگر در ایالت گجرات، زادگاه مودی، در سال 2020 داشتند؟ آیا در سال های پیش رو، این دو رهبر نمی توانستند روابط آمریکا و هند را با همان گرما، همان اعتماد و همان هیجان پیش ببرند؟ به نظر می رسد برخلاف انتظارات اولیه، پاسخ منفی است.

در 30 ژوییه، پس از ماه ها بن بست در مذاکرات توافق تجاری میان آمریکا و هند، دونالد ترامپ در شبکه اجتماعی تروث سوشال اعلام کرد که بر واردات از هند تعرفه ای 25 درصدی اعمال خواهد کرد. کمتر از هشت ساعت بعد، او با اقدامی که برای دهلی نو توهین آمیز تلقی شد، خبر از امضای یک توافق تجاری با پاکستان آن هم با نرخ تعرفه پایین تر یعنی 19 درصد داد. تنش ها از آن لحظه به سرعت اوج گرفت. ترامپ اقتصاد هند را مرده خواند و هشدار داد که تعرفه ها بر کالاهای هندی به شکل چشمگیری افزایش خواهد یافت. روز چهارشنبه، رقم مشخص شد: 50 درصد؛ یکی از بالاترین نرخ های تعرفه ای که ایالات متحده در هر نقطه از جهان اعمال کرده است. پرسش اینجاست که چه چیزی باعث چنین چرخش ناگهانی شد؟

اگر پست های دونالد ترامپ در شبکه اجتماعی تروث سوشال را به ظاهرشان باور کنیم، تعرفه های جدید علیه هند تنبیهی است برای روابط این کشور با روسیه: هند حجم قابل توجهی نفت از روسیه وارد می کند و تولیدکنندگان هندی نیز قطعات و تسلیحاتی به روسیه ارسال کرده اند که در جنگ اوکراین به کار رفته است. با این حال، به نظر می رسد ترامپ با اینکه برخی کشورها از روابط اقتصادی با روسیه سود ببرند، مشکلی ندارد؛ موضوعی که مقام های هندی بارها بر آن تأکید کرده اند. چین، که بیش از هند نفت خام و فرآورده های نفتی از روسیه می خرد، تنها یک روز پیش از اعمال نخستین دور تعرفه های تنبیهی علیه هند، از ترامپ مهلتی برای ادامه مذاکرات تجاری دریافت کرد. حتی خود روسیه نیز از این امتیاز بی نصیب نمانده و از نرخ تعرفه نسبتاً پایین 10 درصدی بهره مند است.

روابط هند و روسیه در گذشته حتی به سود منافع آمریکا نیز عمل کرده است. در روزهای ابتدایی جنگ اوکراین، کشورهای اروپایی خرید نفت روسیه را تحریم کردند، اما همچنان به انرژی این کشور وابسته بودند. با تشویق ضمنی واشنگتن، هند نفت خام ارزان روسیه را خریداری، پالایش و سپس به کشورهای اروپایی صادر می کرد؛ روشی که به اروپا امکان می داد بدون نقض مستقیم تحریم های مالی خود، همچنان به منابع انرژی روسیه دسترسی داشته باشد.

به نقل از اشلی تلیس، پژوهشگر ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین الملل، خرید نفت روسیه توسط هند چندین بازیگر این صحنه را راضی نگه می داشت. همه آن ها اکنون به تاریخ پیوسته اند، چون سیاست ما تغییر کرده است. کاری که هند پیش تر بدون جریمه انجام می داد، امروز به منبع دلخوری این دولت تبدیل شده است.

فراتر از روابط هند و روسیه، عوامل شخصی نیز می تواند در تغییر رویکرد دونالد ترامپ نقش داشته باشد. ترامپ از رفتار دهلی نو پس از بحران هند و پاکستان در ماه مه دلخور شد؛ زمانی که هند از به رسمیت شناختن نقش او در میانجی گری آتش بس خودداری کرد. ترامپ، که چشم به جایزه نوبل صلح داشت، پایان دادن به این مناقشه را یکی از دلایل شایستگی خود برای دریافت این جایزه می دانست. اشلی تلیس، پژوهشگر ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین الملل معتقد است: نحوه پایان یافتن کل بحران هند و پاکستان برای او طعم تلخی داشت، چون فکر می کرد هندی ها باید بابت مداخله اش قدردان می بودند. در عوض، آن ها صرفاً از نقش او ایراد گرفتند. فکر می کنم از همان زمان، او از زاویه ای متفاوت به هند می نگریست.

به نظر می رسد این دلخوری در کاخ سفید، دریچه ای برای بروز احساسات ضد هندی در جناح های مختلف گشوده است. برای راست گرایان اقتصادی چون پیتر ناوارو ، مشاور ارشد ترامپ در امور تجارت و تولید، انتقادهای دیرینه از اقتصاد حمایت گرایانه هند و موانع بالای تجاری این کشور اکنون فرصتی برای بیان علنی یافته است. برای راست گرایان مخالف مهاجرت از جمله استیون میلر ، معاون رییس دفتر ترامپ ــ هند، به عنوان بزرگ ترین بهره بردار برنامه ویزای H-1B که مسیر اقامت دائم برای کارگران ماهر خارجی در آمریکا را فراهم می کند، هدفی مستقیم به شمار می آید.

در داخل هند، دولت نارندرا مودی گرفتار وضعیتی است که در زبان انگلیسی آن را بین سنگ و سندان توصیف می کنند؛ وضعیتی که هیچ راه آسانی برای خروج از آن وجود ندارد. بهترین امید دهلی نو برای رهایی از تعرفه های سنگین آمریکا، مذاکره برای دستیابی به یک توافق تجاری است، اما چنین توافقی نیازمند آن است که مودی در داخل کشور دست به مانوری سیاسی بزند که دشواری های خاص خود را دارد.

یکی از اصلی ترین مطالبات واشنگتن، گشودن بازار هند به روی محصولات کشاورزی و لبنیات آمریکاست. اما برای نارندرا مودی ، این حوزه ها در سیاست داخلی هند خط قرمز محسوب می شوند؛ چرا که هر تلاشی برای کاهش موانع تجاری این دو بخش تقریباً تضمین کننده شکست در انتخابات بعدی خواهد بود. کشاورزان که حدود 45 درصد نیروی کار هند را تشکیل می دهند پایگاه انتخاباتی حیاتی برای حزب حاکم بهاراتیا جاناتا (BJP) به شمار می آیند.

همان طور که مایا پراکاش در یادداشتی اخیر در واشنگتن پست یادآور شد، یکی از معدود شکست های جدی مودی در طول 11 سال زمامداری اش در سال 2020 رقم خورد؛ زمانی که دولت او قوانینی را تصویب کرد که می توانست درآمد کشاورزان را کاهش دهد. این اقدام موجی از اعتراضات گسترده را در شمال هند به راه انداخت. پس از 16 ماه مسدود شدن بزرگراه ها و شکست های انتخاباتی حزب حاکم بهاراتیا جاناتا در ایالت های مختلف، دولت ناچار شد این قوانین را لغو کند.

واردات لبنیات آمریکایی به ویژه محصولاتی که ممکن است از گاوهایی تغذیه شده با فرآورده های به دست آمده باشند برای هند به شدت حساس و از نظر فرهنگی غیرقابل پذیرش است؛ چرا که نزدیک به 80 درصد جمعیت هندو با چنین شیوه ای مخالف اند. در این میان، مخالفان داخلی مودی اگرچه دل خوشی از ترامپ ندارند ؛ اما به خوبی می دانند که هرگونه عقب نشینی مودی در حوزه کشاورزی یا لبنیات، فرصتی طلایی برای حمله سیاسی خواهد بود. مانی ش تیواری، عضو حزب کنگره، پنجشنبه به رسانه های هند گفت: دولت باید صاف بایستد و ستون فقرات خود را در برابر این اجبار و زورگویی نشان دهد.

به همین سیاق، بعید نیست مودی سرانجام ناچار شود در پرونده نفت روسیه عقب نشینی کند؛ نه الزاماً به دلیل نگرانی واقعی ترامپ از تأمین مالی مسکو از سوی دهلی نو، بلکه برای القای این تصویر که هند آماده خم شدن در برابر فشار آمریکاست. اَشلی تِلیس، تحلیلگر برجسته اندیشکده کارنگی می گوید: حدس من این است که هند به تدریج خرید نفت از روسیه را کاهش خواهد داد. اما در اعلام عمومی این تصمیم نهایت احتیاط را به خرج می دهد، زیرا اگر آشکارا چنین کاری بکند، شائبه تسلیم بی قیدوشرط در برابر ترامپ به وجود می آید.

با این حال، هرچند هند توان عبور از شوک تعرفه ای را دارد، اما برآورد رسانه های هندی حاکی از آن است که این فشارها می تواند رشد تولید ناخالص داخلی کشور را تا یک درصد کامل کاهش دهد. پیامد بلندمدت اما شاید جدی تر باشد: روابط استراتژیک واشنگتن و دهلی نو که طی دهه ها با صبر و تلاش دیپلماتیک ساخته شده ممکن است به این اندازه خوش اقبال نباشد.

با وجود آنکه واشنگتن سال ها تلاش کرده هند را به صف متحدانش در مهار چین بکشاند، ترامپ تا امروز نشانه ای از تمایل جدی برای پیگیری چنین رقابتی بروز نداده است. این بی میلی، دست رییس جمهور را باز گذاشته تا از هند بخواهد میان دو گزینه یکی را انتخاب کند: یا همراهی با سیاست های دفاعی آمریکا یا پافشاری بر حمایت گرایی اقتصادی خود. اَشلی تِلیس، تحلیلگر ارشد اندیشکده کارنگی، این رویکرد را راهبردی مبهم و غیرقابل درک می نامد و هشدار می دهد که ممکن است به یکی از آن هوس های پرهزینه ترامپ تبدیل شود که نهایتاً کشور تاوان آن را خواهد داد.

نشانه های بازگشت به گرمی و صمیمیت گذشته میان ترامپ و مودی به سرعت رنگ باخته است. در واکنش، هند گام هایی برای تحکیم روابط خود با مسکو و پکن برداشته است: مودی روز چهارشنبه مشاور امنیت ملی اش را روانه مسکو کرد و اعلام نمود که اوایل سپتامبر، برای نخستین بار در هفت سال گذشته، عازم چین خواهد شد. او روز جمعه در یک مراسم عمومی گفت: ممکن است مجبور شوم بهای سنگینی را شخصاً برای ایستادگی در برابر ترامپ بپردازم، اما آماده ام این بها را بپردازم.