میزان پرشدگی سدهای پایتخت ترکیه به کمتر از 10 درصد رسیده و کارشناسان نسبت به فروپاشی آبی ترکیه هشدار داده اند.

به گزارش فارس، با تشدید تغییرات اقلیمی، ترکیه به طور جدی با بحران کم آبی روبرو شده است؛ بحرانی که کارشناسان داخلی و بین المللی آن را فقر آبی می نامند و هشدار می دهند این کشور تا سال 2030 ممکن است به طور رسمی در فهرست کشورهای فقیر از نظر منابع آب قرار گیرد.

در حالی که سهم سرانه منابع آب تجدیدپذیر در ترکیه از حدود 1650 متر مکعب در ابتدای هزاره میلادی به کمتر از 1300 متر مکعب کاهش یافته، نزدیک به حد بحران تعیین شده توسط سازمان ملل (1000 متر مکعب در سال)، نشانه ای از وخامت اوضاع منابع آبی و الگوی مصرف غیرپایدار و ناکارآمدی مدیریت منابع آب در این کشور است.

بحران کم آبی دیگر صرفاً موضوع گزارش های علمی نیست و در زندگی روزمره مردم بسیاری از شهرهای ترکیه ملموس شده است. به عنوان نمونه، در شهر ساحلی چشمه در استان ازمیر، قطع مکرر آب تا 12 ساعت در روز رخ می دهد. حتی خود شهر ازمیر نیز از اوایل مرداد ماه امسال با کاهش شدید سطح ذخایر سدها مواجه شده و مخازن آب به کمتر از 5 درصد ظرفیت خود رسیده اند.

در پایتخت، آنکارا، مخازن سدها به زیر 10 درصد سقوط کرده اند؛ بر اساس آخرین آمار رسمی، میزان پرشدگی سدهای آنکارا تنها 9.73 درصد است که زنگ خطری جدی برای تامین آب آشامیدنی این کلان شهر به صدا درآمده است. کارشناسان هشدار می دهند در صورت ادامه خشکسالی و کاهش بارش ها، ممکن است محدودیت های شدیدی در مصرف آب و حتی جیره بندی آب برای ساکنان پایتخت اعمال شود.

این شرایط به دلیل خشکسالی شدید سال های اخیر، کاهش چشمگیر بارندگی ها و افزایش بی سابقه دمای هوا ایجاد شده است. داده های هواشناسی ترکیه نشان می دهد که زمستان سال جاری گرم ترین زمستان در بیش از پنجاه سال گذشته بوده و میزان بارش ها بیش از 50 درصد کمتر از متوسط فصلی بوده است.

با وجود این هشدارهای جدی، واکنش های رسمی ترکیه به بحران آب، طبق نظر بسیاری از متخصصان، ناکافی و غیرموثر باقی مانده است. به گفته مصطفی شاشماز، استاد اقلیم شناسی دانشگاه دریای سیاه، افزایش تبخیر ناشی از دمای بالای هوا یکی از عوامل اصلی از دست رفتن منابع آب در ترکیه است.

وی تأکید می کند که ساخت سدهای وسیع سطحی بدون توجه به شرایط اقلیمی باعث افزایش تبخیر و کاهش ذخایر آب می شود. شاشماز خواستار اجرای راهکارهای فنی مانند طراحی مجدد مخازن به گونه ای عمیق تر و کمتر معرض تابش مستقیم خورشید، پوشاندن مخازن و محدود کردن استفاده از آب شیرین در استخرهای خصوصی شده است.

این بحران علاوه بر مشکلات محیط زیستی، تاثیرات گسترده اقتصادی و اجتماعی به دنبال دارد. گزارش سازمان ملل درباره مناطق خشک و قحطی زده جهان 2023-2025 ترکیه را در مناطق بحرانی حوضه خشک از جنوب اروپا تا خاورمیانه معرفی کرده و هشدار داده است که ادامه روند کنونی می تواند تا سال 2030 حدود 80 درصد زمین های کشاورزی این کشور را تحت تأثیر خشکسالی های مکرر قرار دهد.

از سوی دیگر، وضعیت منابع آبی ترکیه فراتر از مرزهای این کشور نیز تاثیرگذار است. آنکارا کنترل حدود 90 درصد منابع آبی رودخانه فرات و بخش عمده ای از رودخانه دجله را در اختیار دارد؛ موضوعی که همواره مناقشات سیاسی و اقتصادی بین ترکیه، سوریه و عراق را تشدید کرده است، به ویژه در شرایط خشکسالی و کاهش جریان آب.

اگرچه دولت ترکیه در سال های اخیر با سرمایه گذاری میلیاردی در حوزه زیرساخت های آب، از جمله احداث سدها، شبکه های آبیاری و تصفیه خانه های آب، تلاش هایی انجام داده است، اما به گفته کارشناسان، این اقدامات تنها بخشی از راهکارهای لازم است و بدون اصلاحات ساختاری در مدیریت مصرف، کاهش هدررفت ها و سیاست های تشویقی برای صرفه جویی، بحران آب در این کشور تشدید خواهد شد.

بلال یلدریم، کارشناس آب، تأکید می کند که کشاورزی با مصرف 70 تا 75 درصد منابع آب، اصلی ترین بخش مصرف کننده است و کاهش مصرف آب در این بخش، همراه با بهبود کارایی شبکه های شهری که بین 20 تا 35 درصد آب را به هدر می دهند، از اولویت های ضروری است. وی همچنین بر لزوم استفاده بیشتر از آب بازیافت شده، اصلاح تعرفه های آب و تغییر الگوی کشت به محصولاتی با نیاز آبی کمتر تاکید دارد.

در نهایت، واقعیت تلخ این است که ذخایر آبی کلان شهرها و مناطق مهم ترکیه به سطوح بحرانی سقوط کرده اند و اقدامات رسمی کشور تاکنون نتوانسته مانع از نزدیک شدن ترکیه به مرحله فروپاشی آبی شود. اگر روند فعلی ادامه یابد، ترکیه با تهدید جدی کمبود آب مواجه خواهد بود که پیامدهای زیست محیطی، اقتصادی و امنیتی آن در سال های آینده غیرقابل چشم پوشی خواهد بود.