2 میلیون مستاجر در کشور به دلیل درآمد پایین و هزینه بالای مسکن ، دچار فقر شده اند. این وضعیت از یک سو امکان پس انداز برای خانه دار شدن را از آنها سلب کرده و از سوی دیگر شدت آن به حدی است که این دسته از خانوارها حتی توان پرداخت برای مسکن حمایتی را هم از دست داده اند.

به گزارش دنیای اقتصاد، بیشترین فقرای مسکن، در استان تهران سکونت دارند و بعداز آن، در چهار استانی که طی سال های اخیر شدیدترین جهش قیمت خانه در مراکز آنها رخ داده است. نرخ فقر اجاره نشین ها در نیمه دهه90 (مقطع قبل از عصر جهش قیمت ها) درسطح 27درصد قرار داشت.

جمعیت مستاجران دچار به فقر اقتصادی در فاصله سال 85 تا 1402، با جهش تاریخی به سطح بی سابقه رسید به طوری که تعداد این خانوارها در کشور 2.3 برابر و سهم شان از کل اجاره نشین ها نیز 40درصد شد؛ هر دو رقم طی این سال ها سابقه نداشته است. گزارش دنیای اقتصاد از یافته های جدید مرکز پژوهش های مجلس درباره تبعات رشد بی سابقه مستاجران فقیر در کشور حاکی است، در حال حاضر ابعاد بحران این سطح از فقر مسکن به ناتوانی مستاجرهای دچار به فقر در پس انداز برای خرید مسکن یا ناتوانی از حتی ورود به طرح مسکن ملی خلاصه نمی شود، بلکه بحران جدید، رشد ممتد این گروه از جمعیت اجاره نشین است.

هر چند در گزارش مرکز پژوهش های مجلس، اشاره ای به علت رشد 226درصدی جمعیت مستاجران فقیر طی 17سال گذشته، نشده است اما بررسی های دنیای اقتصاد در این باره مشخص می کند، جهش قیمت مسکن، جهش اجاره بها، افزایش نرخ تورم عمومی و عدم تعادل بین این نرخ های رشد هزینه ای با رشد درآمد خانوارها در سال های اخیر باعث شد در سال1402 به میزان 40درصد از کل 5 میلیون خانوار اجاره نشین در کشور، یعنی 2 میلیون خانوار از آنها، نتوانند از پس حداقل هزینه های زندگی شان بربیایند و در نتیجه به زیر خط فقر سقوط کنند.

مستاجران فقیر آن دسته از خانوارهایی هستند که به خاطر فقر درآمدی یا فقر ناشی از هزینه اجاره مسکن، نمی توانند ماهانه و سالانه، سبد معیشتی حداقلی مورد نیاز خانواده را تامین کنند. در حال حاضر و البته براساس آخرین آمار رسمی که توسط مرکز پژوهش های مجلس درباره جمعیت ایران منتشر شده، 26 میلیون و 400هزار خانوار در کشور سکونت دارند که 73 درصد آنها مالک و 19 درصد نیز مستاجر هستند و مابقی انواع دیگر سکونت (زندگی در خانه سازمانی یا...) را دارند.

براساس این گزارش، استان تهران محل اصلی تجمع مستاجران فقیر است؛ به این معنا که بیشترین تعداد این گروه جمعیتی یعنی 620 هزار خانوار در این استان سکونت دارند. با این حال نرخ فقر مستاجران در این استان 43درصد است که از برخی استان های دیگر از جمله مثلا استان اصفهان که 46درصد اعلام شده، کمتر است.

این نرخ می گوید، چنددرصد از کل مستاجران استان، درگیر فقر اقتصادی هستند. نصف کل مستاجران فقیر ایران در 4 استان تهران، خراسان رضوی، اصفهان و فارس سکونت دارند؛ استان هایی که طی سال های اخیر بزرگ ترین جهش قیمت مسکن در مراکز آنها (کلان شهرهای تهران، مشهد، اصفهان و شیراز) رخ داد.

این پژوهش از سیاستگذاران خواسته است بر سیاست هایی که در بلندمدت مسکن استطاعت پذیر را افزایش می دهد، تمرکز کرده و در کوتاه مدت به فکر حمایت از مستاجران فقیر در قالب کمک های نقدی بلاعوض باشند. همچنین از سیاستگذاران خواسته شده است از اصابت درست حمایت ها به هدف برای جلوگیری از اتلاف منابع یا فساد در اجرا، اطمینان حاصل کنند.

طی سال های اخیر و از جمله در همین 4سال گذشته، بخش قابل توجهی از منابعی که برای ساخت مسکن ملی اختصاص پیدا کرد، نصیب 3 دهک بالای جامعه شد. این به معنای آن است که منابع محدود که می توانست جمعیت بیشتری از فقرای مسکن را در ریل خانه دار شدن قرار دهد، محدودتر شد و گروه بیشتری از فقرای مسکن از این مسیر باز ماندند.