در شرایطی که تنش ها میان ایران، امریکا و اروپا بر سر پرونده هسته ای و نیز فعالسازی مکانیسم ماشه همچنان ادامه دارد و گزارش ها نشان می دهد نشست اخیر استانبول میان نمایندگان تهران و تروییکای اروپایی نتایج مثبتی نداشته، معاون فنی دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران سفر کرد.

به گزارش اعتماد، این سفر در شرایطی انجام شد که واشنگتن همچنان بر غنی سازی صفر توسط تهران تاکید دارد و ایران نیز به صراحت بر حفظ حق غنی سازی صلح آمیز خود در چارچوب ان پی تی مصر است.

هر چند مجید تخت روانچی، معاون رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان اخیرا گفته که ایران در ازای لغو تحریم های امریکا، محدودیت هایی بر توسعه هسته ای را برای مدت معینی می پذیرد حال در چنین شرایطی گروهی از ناظران معتقدند هدف از سفر معاون گروسی به تهران نه از سرگیری همکاری ها میان ایران و نهاد پادمانی، بلکه تعیین چارچوب جدید همکاری میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی است. گروهی از تحلیلگران با اشاره به اهداف احتمالی این سفر، آن را اتفاقی مهم در راستای کاهش سطح تنش ها ارزیابی می کنند. گروهی دیگر اما ضمن تاکید بر وجود اختلافات بنیادین میان تهران و غرب، انجام این سفر را بی حاصل می دانند.

به این بهانه با هدف ارزیابی سناریوهای محتمل با عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک گفت وگو شده است.

عبدالرضا فرجی راد در پاسخ به پرسش در باب جزییات احتمالی مذاکرات فنی میان ایران و معاون فنی دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی خاطرنشان کرد: سفر معاون گروسی به ایران بعد از بمباران مراکز هسته ای صلح آمیز کشورمان رخدادی با اهمیت است، چراکه در تهران بسیاری بر این باورند رافائل گروسی، دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی زمینه را برای تهاجم به ایران هموار کرده است.

از منظری دیگر به نظر می رسد در جریان این سفر طرفین درباره چارچوب همکاری جدید گفت وگو کنند تا شاید بتوانند چارچوبی برای توافق ترسیم نمایند.

به باور فرجی راد رایزنی ها در حالی انجام می شود که ایران همزمان بر اصل دیپلماسی با امریکا و اروپا تاکید دارد. حال اگر قرار باشد رایزنی ها با غرب از سرگرفته شود، قطعا باید تعامل و همکاری با نهاد پادمانی نیز محقق گردد، چراکه بدون این همکاری، رایزنی با امریکا و اروپا نیز به نتیجه نمی رسد.

این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفت: با این حال، می دانیم که شرایط حاکم بالاخص نوع همکاری ایران با نهاد پادمانی با شرایط پیش از بمباران تاسیسات هسته ای متفاوت است. در مقطع کنونی نه دوربین های نهاد پادمانی فعال هستند و نه کارشناسان و بازرسان حضور دارند، گویی قرار است همکاری ها از ابتدا آغاز شود.

به گفته فرجی راد احتمالا آژانس بین المللی انرژی اتمی همچنان بر فعالیت ها در فردو و تورقوزآباد ورامین پافشاری خواهد کرد. لذا مسائل پیچیده ای همچنان میان ایران و نهاد پادمانی به شکل حل نشده وجود دارد و موضوعات تازه ای نیز مطرح خواهد شد، از همین رو آینده گفت وگوها مشخص نیست.

این استاد ژئوپلیتیک با اشاره عدم صدور مجوز برای بازرسان جهت بازدید تاکید کرد که ایران هم دیگر قطعا آن انعطاف سابق را نشان نمی دهد. بنابراین احتمالا به هر میزان که نهاد پادمانی انعطاف نشان دهد، به همان میزان گفت وگوها با امریکا و اروپا پیش خواهد رفت.

از همین رو افزایش تنش در گفت وگوهای فنی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی دور از ذهن نیست و در صورت از سرگیری رایزنی ها، اگر آژانس بین المللی انرژی اتمی کماکان بخواهد مسائل پادمانی پیشین را مطرح کند و آن را به مانعی در مذاکرات تبدیل سازد، بعید است توافقی حاصل شود.

فرجی راد در پاسخ به دیگر سوال در باب جزییات چارچوب همکاری جدید ایران و آژانس و نیز پیش شرط های احتمالی تهران تاکید کرد: یکی از موضوعاتی که ایران بر آن تاکید دارد، مساله غنی سازی است؛ به شرطی که غنی سازی ایران براساس اصول برجام پذیرفته شود. آژانس هم در گزارش های متعدد اعلام کرد که ایران طبق مفاد قطعنامه 2231 رفتار کرده است. اگر براساس اصول برجام غنی سازی ایران پذیرفته شود، آژانس می تواند همکاری خود را ادامه دهد. اما اگر آژانس بخواهد غنی سازی صفر را به ایران تحمیل کند، اساسا هویت و ماموریت خود را زیر سوال می برد.

این استاد ژئوپلیتیک درباره سناریوهای احتمالی نتایج این سفر گفت: به نظرم نمی توان انتظار داشت در یک جلسه اتفاقات خارق العاده ای رخ دهد؛ یعنی یا توافق صددرصدی حاصل شود یا اصلا توافقی به دست نیاید. اما نکته مسلم این است که مساله غنی سازی، محور گفت وگو خواهد بود. اگر آژانس بین المللی انرژی اتمی بخواهد همصدا با امریکا و اروپا بحث غنی سازی صفر را مطرح کند اساسا مذاکرات ادامه پیدا نخواهد کرد. اما اگر آژانس طبق مفاد برجام حق غنی سازی برای ایران را بپذیرد، در آن صورت مذاکرات ادامه خواهد یافت و فعال شدن ماشه حداقل تا بازه زمانی مشخصی معلق خواهد شد.