فرارو- در عمق تاریک کیهان، دانشمندان موفق به کشف سیاهچاله ای فوق العاده عظیم شده اند که با جرم خیره کننده 36.3 میلیارد برابر خورشید، احتمالاً یکی از بزرگ ترین سیاهچاله های کشف شده در تاریخ نجوم به شمار می رود.

به نقل از ساینس الرت، این غول گرانشی در مرکز کهکشان SDSS J1148+1930 قرار دارد؛ جایی که حتی سیاهچاله 4.3 میلیون جرم خورشیدیِ مرکز راه شیری در برابر آن، ذره ای ناچیز به نظر می رسد.

توماس کالت، اخترفیزیکدان دانشگاه پورتموث انگلستان، در این باره می گوید: این سیاهچاله یکی از 10 سیاهچاله پرجرمی است که تاکنون کشف شده است و احتمالا از همه بزرگتر است. در بیشتر اندازه گیری های قبلی جرم سیاهچاله ها با ابهام و خطای زیادی همراه بود، اما در روش جدید ما توانستیم جرم این سیاهچاله را با دقت و اطمینان بسیار بیشتری اندازه گیری کنیم.

سیاهچاله های ابرپرجرم جرمی بیش از یک میلیون برابر خورشید دارند، معمولاً در مرکز کهکشان های بزرگ جای گرفته اند و نیروی گرانشی شان مرکز ثقل حرکات کهکشان است.

اگرچه از لحاظ نظری رشد جرم سیاهچاله محدودیتی ندارد، اما در عمل، با توجه به سرعت رشد و عمر 13.8 میلیارد ساله کیهان، بیشترین جرم قابل انتظار برای یک سیاهچاله حدود 50 میلیارد برابر جرم خورشید است.

تنها راه سنجش این محدودیت ها، کشف و اندازه گیری دقیق سیاهچاله های فوق العاده عظیم است که در این مطالعه با بهره گیری از پدیده نادر نعل اسب کیهانی ممکن شده است. نعل اسب کیهانی پدیده ای از نوع عدسی گرانشی است که در آن نور یک منبع بسیار دور، توسط میدان گرانشی یک کهکشان نزدیک تر خمیده و بزرگنمایی می شود، به طوری که به شکل کمانی شبیه به نعل اسب در آسمان دیده می شود.

تیمی به سرپرستی کارلوس ملو-کارنیرو از دانشگاه فدرال ریو گرانده دو سول برزیل، سیاهچاله ای غیرفعال با نیروی گرانشی بسیار قوی را شناسایی کردند. آنها توانستند با بررسی خمیدگی نور و حرکت ستارگان در مرکز کهکشان، جرم این سیاهچاله با دقت بالا اندازه گیری کنند.

هرچند پیش تر سیاهچاله های پرجرمی مانند TON-618 شناسایی شده اند، اما دانشمندان نتوانسته اند جرم هیچ کدام را با دقت و اطمینان این نمونه اندازه گیری کنند. برای مثال، جرم سیاهچاله TON-618 در ابتدا حدود 66 میلیارد برابر خورشید برآورد شده بود، اما در سال 2019 به حدود 40 برابر خورشید بازنگری شد.

نکته قابل توجه دیگر این است که کهکشان SDSS J1148+1930 یک کهکشان فسیلی است؛ باقی مانده یک خوشه بزرگ کهکشانی که در گذر زمان، کهکشان های عضو آن با یکدیگر ادغام شده اند و سیاهچاله های مرکزی شان نیز به تدریج با یکدیگر ترکیب شده اند تا این سیاهچاله عظیم شکل بگیرد.

این دستاورد علمی، دریچه ای نو به یکی از رازهای بزرگ کیهان باز می کند: راز رشد شگفت انگیز سیاهچاله های ابرپرجرم چیست؟ توماس کالت در این باره می گوید: ما اکنون شاهد مرحله پایانی تکامل کهکشان ها و سیاهچاله ها هستیم .