آمارهای رسمی حاکی از آن است که ایران میزبان بیش از 6 میلیون تبعه خارجی است که حدود 4 میلیون نفر از آنان بدون مجوز قانونی در کشور حضور داشته اند. در ماه های اخیر، روند بازگشت داوطلبانه و اجباری اتباع غیرمجاز شدت گرفته و بیش از یک میلیون و 140 هزار نفر از این جمعیت از کشور خارج شده اند، اما هنوز چند میلیون نفر دیگر در انتظار تعیین تکلیف اند.

به گزارش فارس، بر اساس آخرین آمار رسمی، جمعیت اتباع خارجی در ایران حدود 6 میلیون و 100 هزار نفر برآورد می شود که بیش از 4 میلیون نفر از آنان فاقد مدارک قانونی اقامت هستند. نادر یار احمدی رییس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور می گوید: حدود 2 میلیون تبعه غیرمجاز تا پایان سال 1402 در کشور حضور داشتند و طی سال گذشته (1403) نیز 2 میلیون و 34 هزار نفر به این جمعیت افزوده شده اند.

اسکندر مومنی، وزیر کشور در سخنانی تصریح کرد: ایران با نگاه احترام آمیز به مهاجران قانونی، میزبان خوبی است، اما بیش از این ظرفیت پذیرش اتباع غیرمجاز را ندارد. بیش از یک میلیون نفر تاکنون به صورت داوطلبانه بازگشته اند که 70 درصد این افراد خودمعرف بوده اند.

وی در ادامه اشاره کرد که کاهش 6 درصدی تراکنش های خرید نان در کشور به دلیل خروج بخش قابل توجهی از اتباع خارجی است و به ضرورت ساماندهی و ایجاد سازمان ملی مهاجرت برای مدیریت یکپارچه ورود و خروج مهاجران تأکید کرد.

وزیر کشور همچنین عنوان کرد که بیش از یک میلیون و 100 هزار نفر از اتباع خارجی در این مدت از کشور خارج شده اند که بیش از 70 درصد آن ها خودمعرف بوده اند. ما هرگز نگاه تحقیرآمیز به مهاجران نداشته ایم، اما اتباع غیرمجاز باید از کشور خارج شوند.

سخنگوی پلیس فراجا در این زمینه گفت: سیاست پلیس در قبال اتباع غیرمجاز تغییر نکرده و ماموریت ها با جدیت دنبال می شود. شناسایی اتباع غیرمجاز، بازداشت افراد مشکوک به همکاری با گروه های معاند و جلوگیری از ورود افراد با هویت جعلی در دستور کار قرار دارد. به طوری که در چهار ماه ابتدایی امسال، چرخ های نظارتی کشور با قاطعیتی بیشتری به چرخش درآمده و نتیجه آن، شناسایی و بازگرداندن بیش از یک میلیون و 140 هزار نفر از اتباع خارجی فاقد مجوزهای قانونی اقامت در ایران بوده است.

این اقدامات در شرایطی انجام می شود که برخی مهاجران با اهداف خرابکاری وارد کشور شده اند، اما بسیاری نیز افراد شریف و قانون مداری هستند که باید حقوقشان رعایت شود.

علیرضا فخاری، استاندار تهران هم درباره وضعیت اتباع غیرمجاز در پایتخت اعلام کرد: از آغاز این دولت، بیش از یک میلیون مهاجر غیرقانونی از کشور و 450 هزار نفر از استان تهران به کشور خود بازگردانده شده اند. بخشی از این افراد داوطلبانه و بخشی پس از شناسایی و دستگیری بازگشته اند.

با وجود خروج بیش از یک میلیون نفر، همچنان حدود سه میلیون تبعه غیرمجاز در کشور حضور دارند که ساماندهی وضعیت آنان به پیچیدگی های فراوانی مواجه است. کارشناسان معتقدند روند بازگشت ها با توجه به فشارهای اقتصادی و امنیتی ادامه خواهد داشت اما موفقیت آن منوط به همکاری دولت افغانستان و سازمان های بین المللی است.

وزیر کشور با تاکید بر حفظ کرامت انسانی مهاجران گفت: مهاجران باید با احترام و رعایت حقوق انسانی بازگردانده شوند. همکاری با دولت افغانستان و نهادهای بین المللی، کلید حل بحران است. موکب ها و مراکز خدماتی با عزت به اتباع خدمات رسانی می کنند و رسانه ها نیز در اطلاع رسانی درست نقش مهمی دارند.

موضوع حضور حدود 3 میلیون تبعه غیرمجاز در ایران، چالشی پیچیده با ابعاد امنیتی، اقتصادی و اجتماعی است. خروج بیش از یک میلیون نفر نشان از اراده دولت برای مدیریت این بحران دارد اما چند میلیون نفر دیگر همچنان در کشور حضور دارند که نیازمند راهکارهای بلندمدت، همکاری های منطقه ای و رعایت حقوق انسانی هستند. در این میان، نقش نهادهای امنیتی، دولت های محلی و بین المللی، و رسانه ها در هدایت افکار عمومی و تسهیل بازگشت ها بسیار حیاتی است.