تهرانی ها سه چالش اصلی پایتخت را هزینه مسکن ، ترافیک و آلودگی و همچنین ناترازی آب و برق می دانند. شهروندان با شرکت در نظرسنجی آنلاین اعلام کردند، رفع این مزاحمت ها به برنامه ریزی بلندمدت و اقدامات مشترک دولت و شهرداری وابسته است.

به گزارش دنیای اقتصاد، در عین حال، 54 درصد نظردهنده ها طی ماه های اخیر تحت تاثیر سبد مشکلات، به مهاجرت از پایتخت فکر کرده اند. یک جامعه شناس شهری در تحلیل این نتایج معتقد است، تهران در مقام پایتخت هنوز برای ساکنانش جذاب است و مزیت ها و فرصت هایی دارد که مشکلات زندگی را هم قابل تحمل کرده است.

هزینه تامین مسکن، ترافیک، آلودگی هوا و ناترازی انرژی مهم ترین چالش هایی هستند که شهروندان تهرانی با آن مواجه هستند؛ درحالی که بخشی از این چالش ها در دهه های اخیر از کیفیت زندگی در پایتخت کاسته است؛ ناترازی در بخش انرژی شامل محدودیت برق و آب نیز در سال های اخیر بر مصائب زندگی در این کلان شهر افزوده است.

در دو نظرپرسی جداگانه از تهرانی ها و فعالان اقتصادی مقیم پایتخت احتمال مهاجرت از این شهر در صورت استمرار چالش ها را بررسی کرد؛ نتایج بررسی ها نشان داد که 54 درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی و 49 درصد فعالان اقتصادی حداقل یک مرتبه به مهاجرت از تهران فکر کرده اند. با این وجود این داده را نمی توان لزوما به مفهوم کاهش جذابیت تهران تعبیر کرد. اگرچه حدود 50 درصد شهروندان تهران یک مرتبه به مهاجرت از این شهر فکر کرده اند؛ اما وابستگی های متعدد به پایتخت باعث می شود تا دل کندن از این شهر به راحتی میسر نباشد.

حسین ایمانی جاجرمی، جامعه شناس و صاحب نظر مسائل شهری عنوان کرد که تمرکز امکانات در پایتخت و تولید ارزش افزوده بالای اقتصادی در این شهر باعث می شود که تهران همچنان جذاب باشد؛ وی معتقد است که بخشی از افراد خواهان مهاجرت از پایتخت، در گروه های سنی میانسال قرار دارند؛ درحالی که بخش قابل توجهی از میانسالان تمایلی به زندگی در هیاهوی کلان شهرها را ندارند؛ چنین شهرهایی برای جوانان جذاب است.

سبد چالش های زندگی در پایتخت برای شهروندان روزبه روز سنگین تر می شود؛ هزینه بالای تامین مسکن، آلودگی هوا، ترافیک، و ناترازی در برق و آب از مهم ترین چالش هایی است که شهروندان با آن مواجه هستند و این موارد از کیفیت زندگی در این کلان شهر کاسته است. اگرچه چالش های نظیر ناترازی در تامین برق و آب امسال تبدیل به معضل اساسی در اغلب شهرهای کشور شده، اما چالش هایی نظیر ترافیک، آلودگی هوا و هزینه بالای تامین مسکن در زمره چالش های مهمی است که مردم کلان شهرها و به خصوص پایتخت نشینان با آن مواجه هستند.

برای بررسی اثرگذاری این چالش ها بر کیفیت زندگی شهروندان، تاثیر این موارد بر مهاجرت ساکنان شهر در صورت تداوم این موانع و امید شهروندان به رفع این چالش ها در میان یا بلند مدت و نقش شهرداری و دولت در حل این موارد، دو نظرسنجی از سوی گروه مسکن و شهری انجام شد.

یکی از این نظرسنجی ها مربوط به جمعی از فعالان اقتصادی و صاحبان کسب وکاری بود که در یکی از همایش های گروه رسانه ای با موضوع دیگر شرکت کرده بودند و دیگری از طریق کانال تلگرامی برگزار شد. اگرچه نتایج این دو نظرسنجی مشابهت های بالایی داشت، اما تفاوت هایی نیز در پاسخ ها مشهود بود که احتمالا مربوط به تفاوت سبک زندگی و درآمدی شهروندان در گروه های مختلف درآمدی می شود.

اولین سوال هر دو نظرسنجی به بیان اصلی ترین چالش های زندگی در پایتخت مربوط بود؛ درحالی که شرکت کنندگان در نظرسنجی کانال تلگرامی به ترتیب هزینه مسکن، ترافیک و آلودگی هوا و ناترازی انرژی را مهم ترین چالش های خود برای زندگی در تهران عنوان کردند؛ فعالان اقتصادی شرکت کننده در نظرسنجی به ترتیب ترافیک، آلودگی هوا، هزینه مسکن و ناترازی انرژی را مهم ترین چالش زندگی در تهران دانستند.

به نظر می رسد که فعالان اقتصادی کمتر از سایر گروه های شهروندی با چالش هزینه مسکن در تهران مواجه هستند و در عین حال به احتمال زیاد، سنگینی اجاره بها از کل درآمد خانوار برای عموم مردم بیشتر است. در عین حال احتمالا فعالان اقتصادی ضرورت بیشتری برای حضور در شهر در ساعات مختلف به سبب نوع کار دارند و از این رو این قشر بیش از بخشی دیگر از شهروندان نظیر افراد خانه دار، دانش آموزان و دانشجویان و حتی کارمندانی که در محل مشخص و ثابتی کار می کنند؛ با چالش ترافیک مواجه هستند.

نکته حائز اهمیت در پاسخ به این سوال آن بود که هر دو گروه مورد بررسی چالش ناترازی آب و برق را به عنوان سومین مشکل خود برای زندگی در پایتخت بیان کردند؛ این موضوع بیانگر آن است که هنوز شهروندان به حل چالش ناترازی انرژی در کشور امیدوار هستند، این در حالی است که چالش قیمت مسکن، ترافیک و آلودگی هوا برای سالیان متمادی گریبان پایتخت را گرفته و در واقع مردم امید چندانی به رفع آن ندارند.

سوال دیگر مطرح شده در این نظرسنجی آن بود که آیا حل چالش های پایتخت در کوتاه مدت میسر است یا نیاز به زمان بلندمدت دارد و این چالش ها از طریق دولت یا شهرداری قابل رفع است؟

اغلب شرکت کنندگان در هر دونظر سنجی اتفاق نظر داشتند که حل چالش های موجود در شهر تهران نیاز به صرف زمان زیادی دارد و مشارکت همزمان شهرداری و دولت را می طلبد. این پاسخ در حالی از سوی شرکت کنندگان در نظرسنجی عنوان شد که طبق قانون نیز دولت موظف به مشارکت در توسعه حمل ونقل عمومی در کلان شهرها است و تحقق این وظیفه قانونی می تواند نقش اثرگذاری در کاهش ترافیک و حل چالش آلودگی هوا ایفا کند.

سوال دیگر مطرح شده در نظرسنجی دنیای اقتصاد آن بود که با توجه به چالش های فعلی به فکر مهاجرت از تهران بوده اید؟

54 درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی تلگرامی این سوال را با آری پاسخ دادند؛ این در حالی بود که 49 درصد فعالان اقتصادی شرکت کننده در نظرسنجی به این سوال پاسخ آری و مابقی پاسخ خیر دادند. درواقع به نظر می رسد که فعالان اقتصادی احتمالا به واسطه شغل و نحوه درآمدی خود وابستگی بیشتری به پایتخت دارند.

سوال بعدی این نظرسنجی بر استمرار چالش های کنونی و احتمال مهاجرت از تهران به شهرهای حاشیه، شهرهای شمالی، کلان شهری دیگر یا شهرهای شمالی تمرکز داشت.

35.5 درصد از فعالان اقتصادی شرکت کننده در این نظرسنجی در پاسخ به این سوال عنوان کردند که در صورت استمرار چالش ها به مهاجرت به خارج از کشور فکر می کنند، این در حالی بود که 30 درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی در کانال تلگرامی که احتمال شامل گروه های متنوع تری از مردم می شود؛ به این سوال با مهاجرت به خارج پاسخ دادند.

از فعالان اقتصادی شرکت کننده در نظرسنجی 20 درصد عنوان کردند که با استمرار چالش ها، در تهران می مانند و 15.5درصد عنوان کردند که به شهرهای مجاور تهران می روند. بنابراین 35.5 درصد از این افراد سعی می کنند ارتباط خود را با پایتخت حفظ کنند. 15.5درصد از شرکت کنندگان پاسخ این سوال را مهاجرت به شهرهای شمالی، 4درصد مهاجرت به کلان شهر دیگر عنوان کرده و 9.5 درصد باقی مانده نیز عنوان کردند که فعلا تصمیمی در این زمینه نگرفته اند.

بررسی نتایج هر دو نظرسنجی حاکی از آن است که افزایش چالش های زندگی در پایتخت، حدود 50 درصد ساکنان این شهر را به فکر مهاجرت انداخته است؛ به شکل دقیق تر می توان گفت هزینه بالای مسکن و تورم زندگی در تهران، آلودگی هوا، ترافیک و ناترازی در زمینه آب و برق باعث شده تا 50 درصد شهروندان تهرانی حداقل یک مرتبه به مهاجرت از این شهر فکر کرده باشند. این مهاجرت شامل انواع مهاجرت از جمله مهاجرت به خارج از کشور، مهاجرت به شهرهای تهران، شهرهای شمالی و کلان شهرهای دیگر می شود.

البته زندگی در تهران برای شهروندان، دلبستگی های متعددی را ایجاد کرده است و چالش های مهاجرت باعث می شود که حتی در صورت استمرار چالش ها نیز کل این جمعیت، امکان مهاجرت را پیدا نکنند. در عین حال نکته حائز اهمیت در این نظرسنجی آن است که همچنان چالش هزینه تامین مسکن، مهم ترین چالش زندگی ساکنان این شهر است. این در حالی است که طی 4دهه گذشته تمامی دولت ها در کشور با وعده تامین مسکن ارزان کار خود را آغاز کرده اند، اما به نظر می رسد که در تحقق این وعده موفق نبوده اند.

حسین ایمانی جاجرمی، جامعه شناس و صاحب نظر مسائل شهری می گوید به رغم نتیجه همه پرسی که بر این دلالت دارد که 50درصد شرکت کنندگان حداقل یک مرتبه به مهاجرت از پایتخت فکر کرده اند؛ این شهر همچنان جذابیت های متعددی برای مردم کشور دارد. وی می گوید: تهران شهری مولد است.

درحالی که 13 تا 15درصد شهروندان کشور در تهران زندگی می کنند؛ 25درصد تولید ناخالص ملی در پایتخت متمرکز شده است. بنابراین تهران به لحاظ اقتصادی شهری با ارزش است؛ سایر شهرهای کشور امکان رقابت با تهران را به لحاظ اقتصادی ندارند و در واقع این موضوع یک مزیت برای این شهر به شمار می رود، مزیتی که باعث شده تا شهروندان تهرانی از درآمد بیشتر و فرصت اقتصادی بیشتری بهره مند باشند.

ایمانی جاجرمی ادامه داد: اگرچه امکانات تهران در قیاس با پایتخت های مشابه خود در دنیا برابر نیست؛ اما عدم توسعه در سایر شهرهای کشور باعث شده تا تهران وضعیت به مراتب بهتری نسبت به سایر شهرهای ایران داشته باشد. متاسفانه سرمایه گذاری در سایر شهرهای کشور طی دهه های متمادی پایین بوده، نابرابری منطقه ای در کشور وجود دارد و به این ترتیب به رغم چالش های ذکر شده در خصوص این شهر، تهران همچنان سرآمد سایر شهرهای کشور است.

وی تاکید کرد: بخش قابل توجهی از ساکنان این شهر، زندگی در آن را انتخاب کرده اند؛ این افراد چالش ها و مزیت های زندگی در پایتخت را سنجیده و آگاهانه زندگی در تهران را انتخاب کرده اند. از منظر اجتماعی، آزادی و امکانات برای زنان و جوانان تهران وضعیت بهتری نسبت به سایر شهرهای کشور دارد. بخش قابل توجهی از دانشجویان شهرستانی پس از مهاجرت به تهران برای درس، زندگی در پایتخت را برای بقیه سال های عمر خود انتخاب می کنند. در عین حال تمامی افرادی که از دهه 30 به بعد به تهران مهاجرت کرده اند، در وضعیت اقتصادی بهتری نسبت به سایر مردم قرار دارند.

ایمانی جاجرمی در خصوص بحران ناترازی انرژی در بخش برق و آب نیز گفت: سال ها عدم سرمایه گذاری در حوزه زیرساخت به بروز چالش های کنونی منجر شده است. با این وجود مردم همچنان بر این باورند که چالش کمبود آب و برق در کشور قابل مدیریت است؛ من نیز به این موضوع باور دارم که این ناترازی ها هنوز به بحران و شرایط غیر قابل حل تبدیل نشده و مدیران و سیاستگذاران فرصت حل چالش ها را دارند. وی ادامه می دهد: ایران جمعیتی 90 میلیون نفری با وسعت جغرافیایی گسترده و منابع عظیم دارد؛ در چنین شرایطی اداره این کشور کار دشواری نیست. البته این موضوع نیاز به آن دارد که کشتی بان را سیاستی دیگر آید .

این استاد دانشگاه معتقد است که مزیت زندگی در پایتخت رو به کاهش نرفته؛ بخشی از افرادی که تمایل به مهاجرت از پایتخت را دارند در گروه سنی میانسالان قرار دارند که به طبیعتا این گروه جمعیتی، زندگی در شهرهای حاشیه ای را به دلیل آرامش و آب وهوای خوب ترجیح می دهند. تهران فاقد آرامش و هوای خوب است، اما این شرایط بر سایر کلان شهرهای آسیایی نیز حاکم است. ایمانی جاجرمی می گوید: تهران شهری با پتانسیل بالایی است؛ ما با این شهر برخورد درخوری نداشته و قدر آن را ندانسته ایم. وجود رشته کوه البرز، تنوع جمعیتی و حضور جوانان با استعداد می تواند این شهر را به شهری خلاق تبدیل کند.