مهدی زارع، زمین شناس و استاد پژوهشکده زلزله شناسی، در روزنامه اعتماد در یادداشتی با عنوان بمباران هیروشیما و ناکازاکی موجب زلزله نشد ضمن اشاره به سالروز بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی، بر اینکه بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی باعث زلزله زمین ساختی نیز نشد، تأکید می کند.

او در این زمینه نوشت: کشور ژاپن، هر سال در روزهای 6 و 8 آگوست - 15 و 17 مرداد - در سالروز بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی، میزبان مراسم یادبود صلح است که مردم را از گوشه و کنار جهان گرد هم می آورد و هدف پایان دادن به آزمایش های هسته ای و استفاده از چنین سلاح هایی را ترویج می کند. این دو بمب در پایان جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفتند و باعث دست کم 140 هزار کشته و ویرانی غیرقابل تصوری شدند.

بمباران اتمی هیروشیما با بمب پسر کوچک و ناگازاکی با بمب مرد چاق که پایان جنگ جهانی دوم را رقم زد، قدرت ویرانگر سلاح های هسته ای را نشان داد. بمب هیروشیما ( پسر کوچک ) حدود 15 کیلوتن انرژی معادل TNT آزاد کرد که معادل زمین لرزه ای با بزرگای 4.6 است. بمب ناگازاکی ( مرد چاق ) حدود 21 کیلوتن انرژی آزاد کرد که معادل رخداد زمین لرزه ای با بزرگای 4.8 است.

آزمایش های هسته ای زیرزمینی (مانند آزمایش هایی که بعدا توسط ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی انجام شد) گاهی اوقات می توانستند باعث وقوع رویدادهای لرزه ای کوچک شوند، بمب های هیروشیما و ناگازاکی انفجارهای هوایی بودند و در ارتفاع حدود 500 تا 600 متری از سطح زمین منفجر شدند. انفجارهای هوایی در مقایسه با انفجارهای زیرزمینی انرژی بسیار کمتری را به پوسته زمین منتقل می کنند و این باعث می شود که ایجاد زلزله های قابل اندازه گیری توسط آن ها بعید باشد.

بنابراین ایستگاه های لرزه نگاری ژاپن در سال 1945 هیچ زمین لرزه ای مرتبط با بمب گذاری ها گزارش نکردند. این دو بمباران اتمی باعث ایجاد امواج شوک عظیم زمینی (ناشی از انفجار) شدند و بازماندگان لرزش زمین ناشی از موج انفجار را گزارش کردند، اما این امواج محلی ناشی از موج فشار جوی بود که به زمین برخورد می کرد و ماهیت زمین ساختی نداشتند. برخلاف زلزله های زمین ساختی که از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشند، لرزش ناشی از بمب، آنی و کوتاه مدت است.

بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی باعث زلزله زمین ساختی نیز نشد. این در حالی است که هر دو شهر لرزه خیز هستند. هیروشیما به دلیل نزدیکی به چندین گسل فعال، در گذشته زلزله هایی را تجربه کرده است.

هیروشیما در غرب هونشو واقع شده که تحت تاثیر زلزله های پوسته کم ژرفا قرار دارد. زلزله سال 1596 کیچو فوشیمی با بزرگای حدود 7.5، زلزله 1686 هیروشیما با بزرگای حدود 6.4، زلزله 1857 هیتسو با بزرگای حدود 7.3، زلزله 2001 گیو با بزرگای 6.7 موجب خساراتی در هیروشیما شدند. ناگازاکی نیز در ساحل غربی کیوشو در ژاپن، بخشی از یک منطقه لرزه خیز فعال است که تحت اثر مناطق فرورانش، گسل های پوسته و فعالیت های آتشفشانی قرار دارد.

زلزله و سونامی هیرادو در سال 1662 با بزرگای حدود 7.6 در شمال ناکازاکی، زلزله و سونامی اونزن در سال 1792 با بزرگای حدود 6.4، زلزله خلیج کاگوشیما در سال 1909 با بزرگای حدود 7.1، زلزله هیوگا-نادا 1968 با بزرگای 7.5، زلزله فوکوئوکا 2005 با بزرگای 7 همگی موجب خساراتی در ناکازاکی شده اند.

انفجارهای هسته ای می توانند امواج لرزه ای ایجاد کنند، انفجارهای هیروشیما و ناگازاکی انفجارهای هوایی بودند و اثر آن ها عمدتا به شکل یک انفجار عظیم، گرمای شدید و تابش بود، نه اینکه الزاما تمام انرژی به ایجاد لرزش های زمین منجر شود. این بمب ها در ارتفاع بالا از سطح زمین منفجر شدند و یک گوی آتشین و یک موج ضربه ای قدرتمند ایجاد کردند که به بیرون پخش شد. این انفجارها با انفجارها در زمین متفاوتند که انفجار روی سطح یا نزدیک آن رخ می دهد و می تواند مستقیما زمین را جابه جا کند و به طور بالقوه باعث فعالیت لرزه ای شود.

در 16 جولای 1945، رابرت اوپنهایمر و دیگر دانشمندان امریکایی اولین بمب اتمی جهان را در مکانی واقع در حدود 340 کیلومتری جنوب لوس آلاموس، نیومکزیکو امریکا آزمایش کردند. فعالیت های لرزه ای در اطراف محل آزمایش هسته ای در صحرای نوادا که سلاح های هسته ای آزمایش می شدند، هیچ ارتباطی بین انفجارهای هسته ای بزرگ و وقوع زلزله های قابل توجه نشان نداده است. در 27 ژانویه 1951، آزمایش های هسته ای در ساختگاه آزمایشی نوادا رسما با انفجار یک بمب 1 کیلو تنی آغاز شد. بین سال های 1951 تا 1992، دولت ایالات متحده در مجموع 928 آزمایش هسته ای در نوادا انجام داد. از این آزمایش ها، 100 آزمایش جوی و 828 آزمایش زیرزمینی بودند.

در پروژه ولا یونیفرم Vela Uniform در دهه 1960 برای بهبود تمایز لرزه ای بین زلزله و انفجار با استفاده از داده های سایت آزمایش نوادا تلاش شد. هم اکنون پایگاه داده انفجار هسته ای سازمان زمین شناسی امریکا USGS بزرگاهای لرزه ای بسیاری از آزمایش ها را فهرست می کند. سیگنال های لرزه ای تولید شده در انفجار بمب اتمی و زلزله های طبیعی، به دلیل تفاوت در سازوکار چشمه، آزادسازی انرژی و انتشار موج، لرزه نگاشت های متمایزی تولید می کنند.

بمب های اتمی معمولا با استفاده از بازده اندازه گیری می شوند (کیلوتن/مگاتن) به جای مقیاس بزرگا. ضمنا بمب های اتمی امواج با فرکانس بالاتر امواج P تیز و ضربه ای ایجاد می کنند. در تشخیص انفجارها مقیاس بزرگای Ms بسیار کوچک تر از mb است (به دلیل امواج سطحی ضعیف تر). بنابراین هم بمب های اتمی و هم زلزله، امواج لرزه ای تولید می کنند ولی فیزیک چشمه، شکل موج ها و محتوای فرکانسی آن ها به طور قابل توجهی متفاوت است. انفجارهای اتمی امواج P قوی اما امواج S و سطحی ضعیف تولید می کنند، در حالی که زلزله ها امواج برشی و سطحی پیچیده تولید می کنند. این تفاوت ها به زلزله شناسان اجازه می دهد تا آزمایش های هسته ای را با اطمینان بالا از زلزله های طبیعی تشخیص بدهند.