فرارو- دیابت نوع 5 عمدتاً ژنتیکی است و چالش های تازه ای را برای نظام سلامت به ویژه در کشورهای در حال توسعه ایجاد می کند.

به نقل از ایندیا تودی، در تحولی مهم در حوزه پزشکی، فدراسیون بین المللی دیابت (IDF) به تازگی نوع جدیدی از دیابت را شناسایی و به رسمیت شناخته است که با عنوان دیابت نوع 5 یا دیابت بالغین جوان (MODY: Maturity-Onset Diabetes of the Young) شناخته می شود. این بیماری ژنتیکی که بیشتر در کودکان ظاهر می شود، در بسیاری از کشورها، ازجمله هند، به دلیل نادر بودن، اغلب تشخیص داده نمی شود.

دیابت نوع 5 نتیجه ی جهش در یک ژن خاص به نام HNF1B است؛ جهشی که نه تنها سطح قند خون را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه می تواند به سایر اندام های حیاتی مانند کلیه ها، لوزالمعده و سیستم تولیدمثل نیز آسیب برساند. برخلاف انواع معمول دیابت، این نوع از بیماری اغلب در سنین پایین آغاز می شود و با نشانه هایی فراتر از اختلالات قند خون همراه است.

برخلاف دیابت نوع 1 که ماهیتی خودایمنی دارد یا دیابت نوع 2 که ناشی از مقاومت به انسولین است، دیابت نوع 5 یک بیماری ارثی است که معمولاً در سنین پایین بروز می یابد. به گفته ی دکتر هیمیکا چاولا، متخصص ارشد غدد درون ریز و دیابت، علائم این نوع از دیابت فراتر از نوسانات قند خون است و شامل ناهنجاری هایی در کلیه ها و سیستم تولیدمثلی نیز می شود.

یکی از چالش های اصلی، تشخیص نادرست این بیماری است. از آنجا که علائم دیابت نوع 5 می تواند شبیه دیابت نوع 1 یا 2 باشد، بیماران ممکن است درمان نامناسبی دریافت کنند؛ درمانی که در صورت تشخیص اشتباه، می تواند منجر به نادیده گرفتن عوارض مهمی در کلیه یا اندام های دیگر شود. ازجمله نشانه هایی که می تواند در تشخیص این نوع دیابت کمک کننده باشد، وجود کیست در کلیه، ناهنجاری های ساختاری در لوزالمعده و اختلالات الکترولیتی مانند کمبود منیزیم (هیپومنیزمی) در خون است.

به رغم اهمیت سبک زندگی سالم، ازجمله تغذیه سالم و ورزش منظم، کنترل دیابت نوع 5 معمولاً نیازمند مداخلات دارویی است. به گفته دکتر چاولا، اگرچه رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی می تواند سطح قند خون را مدیریت کند، اما در بیشتر موارد برای بیماران دیابت نوع 5 داروهای خوراکی ضد دیابت یا حتی درمان با انسولین ضروری می شود.

درمان این نوع دیابت با چالش هایی همراه است. برخلاف دیابت نوع 1 که انسولین به سرعت مورد نیاز است، و برخلاف دیابت نوع 2 که عامل اصلی مقاومت به انسولین است، بیماران دیابت نوع 5 ممکن است در ابتدا به دیگر داروها واکنش مثبت نشان دهند؛ اما بسیاری از آنان در نهایت به تزریق انسولین نیاز پیدا می کنند. تحقیقات نشان می دهد عملکرد این داروهای خوراکی در بیماران دیابت نوع 5 معمولاً ضعیف تر است، که احتمالاً به دلیل نقص های ساختاری در لوزالمعده می باشد.

افزون براین، پژوهش های جدید به داروهای نوینی همچون GLP-1 مانند لیراگلوتاید (Liraglutide) اشاره دارند که می توانند با تحریک تولید انسولین در برخی بیماران مؤثر واقع شوند، حتی در شرایطی که عملکرد اندام ها به طور کامل توسعه نیافته باشد.

بر اساس یک مطالعه جهانی در سال 2022 که در 15 کشور انجام شد، حدود 88.24 درصد از بیماران مبتلا به دیابت نوع 5 که به طور ژنتیکی تأیید شده بودند، پیش از 25 سالگی تشخیص داده شدند. این آمار بر ماهیت زودهنگام بیماری و نیز احتمال بالای اشتباه در طبقه بندی تأکید دارد.

به گفته دکتر چاولا، افزایش آگاهی عمومی و آموزش دقیق پزشکان از گام های حیاتی برای بهبود روند تشخیص و درمان است. او همچنین تأکید می کند که افزودن آزمایش های ژنتیکی مقرون به صرفه به فرآیندهای تشخیصی، به ویژه در کشورهایی مانند هند، می تواند تأثیر چشمگیری در بهبود کیفیت مراقبت از بیماران داشته باشد.