در تحولی کم سابقه و مهم نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان، و الهام علی اف، رییس جمهور آذربایجان، روز جمعه با حضور در کاخ سفید و با چراغ سبز دونالد ترامپ، توافق برای صلح را امضا کردند؛ توافقی که نه تنها به چهاردهه منازعه میان دو کشور پایان می دهد، بلکه به ادعای گروهی از ناظران نقشه ژئوپلیتیک قفقاز جنوبی را با تحولاتی جدی روبه رو خواهد کرد. بنابر گزارش رسانه ها این توافق شامل پروژه ای تحت عنوان مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین المللی است که کریدور موسوم به زنگزور را به یک گذرگاه ترانزیتی چندوجهی با مدیریت شرکت های امریکایی بدل می کند.

به گزارش اعتماد، در همین راستا گروهی از تحلیلگران مدعی اند این توافق صلح در ظاهر یک پیروزی دیپلماتیک برای ایالات متحده و شخص ترامپ است، اما در لایه های پنهان تر، تهدیدی راهبردی برای دیگر بازیگران حوزه قفقاز جنوبی چون روسیه، ایران و حتی ترکیه به شمار می رود؛ کشورهایی که دهه ها این منطقه را حیاط خلوت خود می دانستند. گروهی دیگر اما از منظر راهبردی چنین توافقی را مورد ارزیابی قرار داده و مدعی اند نفوذ واشنگتن در قلب قفقاز نه تنها نفوذ سنتی کرملین را به چالش می کشد، بلکه مسیری جایگزین برای تجارت شمال جنوب را ارایه داده که می تواند حتی موقعیت ترانزیتی دیگر کشورها از جمله ایران را نیز تحت تاثیر قرار دهد. ذیل همین گزاره ادعایی است که به نظر می رسد این توافق صلح، نقطه آغاز بازتعریف موازنه قدرت در قفقاز جنوبی باشد و نشان از شکل گیری بلوک های جدید قدرت در منطقه دارد.

در همین حال گروهی از تحلیلگران نیز ادعا می کنند سپردن مدیریت مسیر جدید به یک اپراتور امریکایی نوعی قمار برای واشنگتن است؛ آزمونی که می تواند نفوذ ایالات متحده از دریای خزر تا مدیترانه را زیر تهدیدهای چندلایه و بالقوه گسترش دهد.

در چنین شرایطی، کنشگری احتمالی تهران، مسکو و آنکارا در برابر این تغییر، می تواند تعادل قدرت را یا بازتنظیم کند یا به نحوی به سمت بی ثباتی های تازه سوق دهد. به این بهانه در راستای ارزیابی پیامدها و سناریوهای احتمالی ناشی از ورود مستقیم واشنگتن به معادلات قفقاز جنوبی با حامد خسروشاهی عضو اندیشکده جریان و پژوهشگر حوزه قفقاز گفت وگو کرده است.

خسروشاهی ضمن تاکید بر اینکه ورود مستقیم امریکا به عرصه مدیریت مسیر زنگزور می تواند ساختار سنتی ائتلاف ها در قفقاز جنوبی را بر هم بزند، همزمان بر این باور است که این اقدام منجر به ایجاد فاصله میان برخی کشورها با روسیه و احتمالا بسترساز صف آرایی تازه ای با محوریت واشنگتن خواهد شد؛ روندی که به گفته خسروشاهی می تواند به واگرایی ژئوپلیتیکی میان بازیگران سنتی منطقه منجر شود. مشروح این گفت وگو را در ادامه می خوانید:

حامد خسروشاهی پژوهشگر حوزه قفقاز در پاسخ به سوالی در باب ارزیابی تاثیرگذاری ورود مستقیم ایالات متحده به معادلات قفقاز جنوبی بر کنشگری بازیگرانی چون ترکیه و ایران خاطرنشان کرد: حضور هم زمان نیکول پاشینیان و الهام علی اف در کاخ سفید، آن هم در قالب دیداری رسمی با رییس جمهور امریکا و با هدف نهایی سازی توافق صلح، فراتر از گزاره ای چون میانجی گری در یک منازعه دوطرفه و در واقع، تلاشی استراتژیک برای جابه جایی محور نفوذ منطقه ای از روسیه به غرب است. در چنین بستری، نقش آفرینی ترکیه و ایران، دو بازیگر کلیدی منطقه، به شدت تحت تأثیر این تحول قرار خواهد گرفت.

خسروشاهی در ادامه گفت: برای ترکیه، که در سال های اخیر به واسطه نزدیکی به باکو و حمایت قاطع از آذربایجان در جنگ دوم قره باغ (2020) توانسته جای پای ژئوپلیتیکی خود را در قفقاز مستحکم کند، ورود امریکا به سطح بالای معادلات قفقاز نوعی تداخل در حیاط خلوت تازه احیاشده اش تلقی خواهد شد. اگرچه ترکیه عضو ناتو و هم پیمان غرب است، اما روابطش با امریکا در سال های اخیر همواره پرتنش بوده و آنکارا علاقه مند است بازیگر اول در قفقاز باقی بماند. در نتیجه، احتمال دارد ترکیه بخواهد با ابتکارات موازی یا تعاملات مضاعف با روسیه و ایران، تعادل ژئوپلیتیکی جدید را به نفع خود بازسازی کند.

این پژوهشگر حوزه قفقاز در ادامه گفت وگویش درباره نتایج طرح تازه واشنگتن برای ایران معتقد است: از منظر تهران این موضوع بسیار حساس است. جمهوری اسلامی ایران درباره هرگونه تغییر جغرافیای سیاسی منطقه، به ویژه آنچه به ایجاد کریدور زنگزور و قطع مرز زمینی ایران و ارمنستان بینجامد، نگران است. اکنون که امریکایی ها طرح اجاره بلندمدت بخشی از کریدور را به یک شرکت نظامی خصوصی پیشنهاد داده اند تهران این تحولات را نه صرفا یک چالش منطقه ای، بلکه تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی خود خواهد دانست. بنابراین، کنشگری ایران نیز می تواند به شکل افزایش فشار دیپلماتیک بر ایروان، تقویت حضور امنیتی در مرزهای شمال غربی، و همچنین نزدیکی بیشتر به روسیه و چین در قالب محوری علیه نفوذ امریکا بروز پیدا کند.

در یک جمله، این تحول نه تنها به بازترسیم نقش واشنگتن در قفقاز می انجامد، بلکه ناگزیر، بازیگران منطقه ای مانند ایران و ترکیه را نیز به واکنش و بازتعریف منافع و ابزارهای نفوذشان در این منطقه سوق خواهد داد.

خسروشاهی در پاسخ به دیگر پرسش دیگری مبنی بر ارزیابی پیامدهای احتمالی طرح ادعایی امریکایی برای دو بازیگر اصلی حوزه قفقاز یعنی ارمنستان و آذربایجان و همزمان روسیه تاکید کرد: این پیشنهاد برای هر دو کشور آذربایجان و ارمنستان هزینه هایی دارد، و پذیرش آن تابع محاسبه دقیق منافع راهبردی در سایه فشارهای بازیگران منطقه ای خواهد بود. از دید باکو، واگذاری مدیریت کریدور به یک بازیگر ثالث، در ظاهر نوعی تضمین امنیتی برای بهره برداری پایدار از این مسیر راهبردی تلقی می شود. آذربایجان با تجربه بی اعتمادی مزمن به روسیه، به ویژه در ایام اخیر، اکنون به دنبال تثبیت دستاوردهای ژئوپلیتیکی خود است.

در این چارچوب، نظارت یک نهاد امریکایی یا اروپایی ممکن است به عنوان ضامن بی طرفی و تداوم نظم پساصلح تلقی شود. به باور خسروشاهی اما باکو باید نگران واکنش تند مسکو نیز باشد؛ واکنشی که می تواند ابعاد اقتصادی، انرژی، و حتی نظامی به خود بگیرد. ارمنستان هم که سال هاست میان وابستگی سنتی به روسیه و آرزوی نزدیکی به غرب در نوسان بوده، ممکن است پذیرش این سناریو را به مثابه گامی در مسیر تضمین استقلال از نفوذ کرملین ببیند. اگرچه حضور امریکا احتمالا برای پاشینیان و حلقه غرب گرای دولت او جذاب است، اما چنین تصمیمی با خطر قطع حمایت های امنیتی روسیه و تحریک واکنش منفی داخلی، از جمله اپوزیسیون طرفدار مسکو، مواجه خواهد شد.

این کارشناس مسائل اوراسیا در ادامه گفت: در صورت تحقق این طرح، واکنش روسیه بسیار مهم و محتمل است. کرملین به ویژه پس از جنگ اوکراین نسبت به هرگونه کاهش عمق راهبردی خود در حیاط خلوت سنتی اش بسیار حساس است. خروج روسیه از موقعیت ناظر در کریدور زنگزور به منزله واگذاری امتیازی حیاتی به بلوک غرب خواهد بود. این امر می تواند با اقداماتی چون اعمال فشار دیپلماتیک، تحریم غیررسمی، تحریک اقلیت های قومی یا حتی اقدامات میدانی در قالب تنش محدود پاسخ داده شود.

خسروشاهی در پاسخ به دیگر سوالی در باب پیامدهای سناریوی امریکایی برای مدیریت زنگزور بر نوع بازیگری ایران تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران نیز باید خود را برای تحولات جدید آماده کند. تغییر مدیریت کریدور و استقرار غیررسمی نهادهای امنیتی یا اطلاعاتی امریکایی در مجاورت مستقیم مرزهای ایران، به ویژه پس از حمله اخیر امریکا به تأسیسات هسته ای کشور و پاسخ موشکی ایران به پایگاه امریکایی در قطر، یک تهدید راهبردی تلقی می شود.

به باور خسروشاهی ایران برای مقابله با چنین کنشگری، اهرم هایی در اختیار دارد. نخست: اهرم ژئوپلیتیکی که بر اساس آن ایران می تواند از موقعیت جغرافیایی اش به عنوان مسیر جایگزین ترانزیتی برای ارمنستان و اوراسیا استفاده کند تا جذابیت کریدور غربی کاهش یابد. ابزار دوم، هم گرایی منطقه ای است. تعمیق همکاری با روسیه و چین، به ویژه در قالب ابتکاراتی مانند سازمان همکاری شانگهای یا مسیرهای موازی با پروژه کمربند-راه، می تواند وزنه متقابل در برابر طرح غربی ایجاد کند. این پژوهشگر حوزه قفقاز در ادامه خاطرنشان کرد: اما اهرم سوم دیپلماسی چندلایه است. ایران می تواند از ابزار دیپلماسی اقتصادی و امنیتی برای تأثیرگذاری بر ایروان بهره گیرد و از تداوم وابستگی متقابل ارمنستان به تهران استفاده کند. ابزار بعدی بازدارندگی نامتقارن است.

تقویت حضور نظامی و امنیتی در مرزهای شمال غرب، همراه با حفظ ظرفیت های اطلاعاتی، می تواند نوعی بازدارندگی نرم اما موثر تعریف نماید. در نهایت، ایران باید با رصد دقیق تحولات، از واکنش های هیجانی پرهیز کرده و به سمت مدیریت فعال و پیش دستانه تحولات منطقه ای گام بردارد؛ چراکه بازی قفقاز، صرفا یک نزاع مرزی نیست، بلکه بخشی از رقابت بزرگ تری است که چین، روسیه، امریکا و بازیگران منطقه ای در آن منافع متقاطع دارند.

این کارشناس مسائل اوراسیا در پاسخ به سوالی در باب آثار حضور مستقیم واشنگتن به معادلات قفقاز و نیز بروز احتمالی واگرایی ژئوپلیتیک در این منطقه خاطرنشان کرد: احتمال بازتعریف سازوکارهای امنیتی، سیاسی و اقتصادی در قفقاز جنوبی از سوی ایالات متحده، بی ارتباط با تحولات شتاب گرفته اخیر در این منطقه نیست. حضور همزمان نخست وزیر ارمنستان و رییس جمهور آذربایجان در واشنگتن و گفت وگوهایی که گفته می شود یکی از محورهای اصلی آن واگذاری نظارت بر کریدور زنگزور به یک شرکت امریکایی است، نشانه هایی روشن از تلاش ایالات متحده برای تبدیل شدن از میانجی صلح به معمار امنیت جدید در منطقه قفقاز است.

در این مسیر، امریکا با بهره گیری از خلأهای برآمده از جنگ اوکراین، ضعف موقعیت روسیه و بحران اعتماد ارمنستان به مسکو، در حال طراحی میدان جدیدی است که معادلات سنتی قدرت را به چالش می کشد. به باور خسروشاهی در صورت تحقق این سناریو، بازآرایی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای در قفقاز ناگزیر خواهد بود. امریکا و برخی متحدان اروپایی آن احتمالا به دنبال شکل دهی به یک چارچوب چندلایه مشارکتی با ارمنستان، آذربایجان و شاید گرجستان خواهند بود که جنبه های اقتصادی (مانند مسیرهای ترانزیتی و انرژی)، امنیتی (با تکیه بر شرکت های نظامی خصوصی یا ماموریت های ناظر)، و سیاسی (همگرایی با ارزش های غربی) را توأمان پوشش می دهد.

این چارچوب الزما یک ائتلاف رسمی نخواهد بود، اما به مثابه یک ناتوی نرم در حال گسترش عمل خواهد کرد و می تواند به مرور، نظام تصمیم سازی قفقاز را غرب گرایانه تر کند. این کارشناس مسائل اوراسیا در ادامه گفت وگویش با اعتماد تاکید کرد: در برابر این روند، هم صدایی میان کشورهای ناراضی از این مداخله یعنی ایران، روسیه و چین بعید نیست. مسکو از منظر حفظ حوزه نفوذ سنتی، پکن به دلیل تهدیدی که برای پروژه کمربند-جاده، ایجاد می شود و تهران به دلیل متغیرهای مرزی، امنیتی و حضور احتمالی امریکا در همسایگی اش، همگی در معرض تهدید مستقیم قرار دارند.

از همین رو ممکن است این سه کشور، با وجود تفاوت رویکردهای تاکتیکی، در عرصه هایی چون پروژه های مشترک زیرساختی، مانورهای سیاسی یا هماهنگی های اطلاعاتی، به سمت شکل دهی به یک پاسخ راهبردی حرکت کنند. به گفته خسروشاهی هرچند بعید است این پاسخ در قالب یک ائتلاف رسمی باشد، اما کنش های موازی و هم پوشان می تواند معادلات واشنگتن را در منطقه پیچیده تر کند. نقش بازیگرانی چون ترکیه و جمهوری آذربایجان نیز در این میان تعیین کننده خواهد بود.

آنکارا که عضو ناتو است اما روابط نزدیکی با مسکو دارد، در موقعیتی استراتژیک قرار دارد که می تواند در لحظات حساس به عنوان بازیگر توازن ساز عمل کند. باکو نیز به واسطه روابط نزدیکش با اسراییل، غرب و هم زمان نزدیکی اش با تهران در برخی موضوعات، در دوگانه ای میان سودآوری اقتصادی و ملاحظات ژئوپلیتیکی گرفتار خواهد شد. این وضعیت احتمال بروز نوعی واگرایی سیال ژئوپلیتیکی را در قفقاز افزایش می دهد؛ جایی که بازیگران نه بر اساس ائتلاف های سنتی، بلکه بنا بر منافع لحظه ای موضع گیری می کنند. این پژوهشگر ارشد حوزه قفقاز در ادامه به اعتماد گفت: در مجموع، قفقاز جنوبی در آستانه عبور از یک گذار تاریخی است.

اگر سناریوی بازتعریف نظم منطقه ای از سوی امریکا با همراهی ارمنستان و آذربایجان به پیش برود، ممکن است برای نخستین بار در سه دهه گذشته، ساختار تصمیم سازی و الگوی امنیتی منطقه به طور کامل غرب محور شود. اما واکنش بازیگران مقابل، به ویژه ایران، نقش تعیین کننده ای در جلوگیری از یک جانبه گرایی امنیتی در منطقه خواهد داشت. ایران، اگر بخواهد از جایگاه یک ناظر نگران به کنش گری موثر تبدیل شود، ناگزیر به بهره گیری هم زمان از ابزارهای دیپلماتیک، امنیتی و اقتصادی خود است؛ هم در قالب همکاری های سه جانبه با روسیه و چین و هم از طریق تقویت پیوندهای راهبردی دوجانبه با کشورهای منطقه ای.

آینده قفقاز، نه تنها در خطوط مرزی آن، بلکه در رقابت بر سر نظم جهانی بازتاب خواهد یافت. به باور خسروشاهی، اگر ارمنستان در روند تازه تحولات قفقاز جنوبی، با ایالات متحده هم صدا شود و در پروژه هایی مانند واگذاری مدیریت یا نظارت بر کریدور زنگزور به یک شرکت یا نهاد امریکایی مشارکت کند، روابط این کشور با دو بازیگر مهم منطقه یعنی ایران و روسیه، به طور اجتناب ناپذیر با تغییرات عمیق و احتمالا پرهزینه ای مواجه خواهد شد. از منظر روسیه، ارمنستان به رغم عضویت در پیمان امنیت جمعی (CSTO) و پیوندهای نظامی-اقتصادی گسترده با مسکو، اگر به سمت واشنگتن متمایل شود، این اقدام به مثابه نوعی خروج تدریجی از حوزه نفوذ روسیه تلقی خواهد شد.

هرچند روسیه در سال های اخیر، به ویژه پس از جنگ اوکراین، اولویت های مناطق دیگر را در اولویت های استراتژیک خود قرار داده، اما قفقاز جنوبی هنوز بخشی از خارج نزدیک و فضای امنیتی حیاتی این کشور محسوب می شود. در نتیجه، چرخش آشکار ایروان به سمت غرب می تواند واکنش هایی از قبیل کاهش سطح همکاری های نظامی، تعلیق پروژه های اقتصادی، یا حتی حمایت ضمنی از رقبای منطقه ای ارمنستان در مقاطع خاص را به دنبال داشته باشد.

این کارشناس مسائل اوراسیا در ادامه گفت: هم صدایی با امریکا، آن هم در منطقه ای بسیار حساس مانند زنگزور که مستقیما به مرزهای شمالی ایران متصل است، می تواند به تضعیف روابط دیرینه و راهبردی تهران-ایروان بینجامد. ایران طی سال های گذشته، برخلاف بسیاری از بازیگران منطقه، همواره کوشیده تا تعادل ژئوپلیتیکی در قفقاز را حفظ و با وجود تقابل جدی با باکو و آنکارا بر سر برخی موضوعات، روابط خود با ارمنستان را نیز از برخی ملاحظات فراتر ببرد. اما اگر دولت پاشینیان تصمیم بگیرد عملا جای پای واشنگتن را در مرزهای ایران تثبیت کند، این اقدام از سوی تهران نه به عنوان یک انتخاب صرف ژئوپلیتیکی، بلکه به مثابه تهدیدی مستقیم علیه امنیت ملی ارزیابی خواهد شد.

خسروشاهی همچنین خاطرنشان کرد: در این صورت، ایران ممکن است برای بازتعریف رویکرد خود به قفقاز و بازتنظیم روابط با ایروان، دست به اقداماتی بزند؛ گزینه هایی چون نزدیکی بیشتر با باکو و افزایش تعاملات با روسیه و چین در چارچوبی موازنه گرایانه. حتی این سناریو نیز محتمل است که تهران دیگر به مانند گذشته از موضع حمایت یک طرفه از حاکمیت ارمنستان در منطقه سیونیک دفاع نکند و برخی پروژه های ترانزیتی رقیب را با نگاه متفاوت تری مورد توجه قرار دهد. در مجموع، چرخش آشکار ارمنستان به سمت امریکا، ضمن آنکه می تواند امتیازاتی کوتاه مدت برای دولت پاشینیان فراهم کند، در سطح کلان به تضعیف موقعیت راهبردی این کشور در توازن پیچیده قفقاز منجر خواهد شد.

چرا که ارمنستان برای ثبات و توسعه خود نیازمند حفظ تعادل در روابط با همه بازیگران منطقه ای است، نه صرفا اتکا به یک بازیگر فرامنطقه ای با اهداف مشخص ژئوپلیتیکی. خسروشاهی در پاسخ به پرسش پایانی اعتماد مبنی بر آثار احتمالی این توافق بر مسیرهای ترانزیتی جایگزینی که ایران نیز در آن ها حضور دارد خاطرنشان کرد: بازگشایی مرزها و احیای مسیرهای ریلی میان ارمنستان و آذربایجان، به ویژه در قالب پروژه هایی همچون کریدور زنگزور ، اگر تحت نظارت یا با حمایت امریکا یا سایر بازیگران فرامنطقه ای پیش برود، نه تنها موقعیت ژئوپلیتیکی ایران و روسیه را در منطقه قفقاز جنوبی با چالش مواجه می کند، بلکه به طور خاص پیامدهای اقتصادی و ژئواستراتژیک ملموسی نیز برای این دو کشور در کوتاه مدت و در بلندمدت به همراه خواهد داشت.

به باور خسروشاهی برای ایران، یکی از مهم ترین تبعات این اتصال ریلی، تضعیف موقعیت به عنوان مسیر جایگزین ترانزیتی میان آسیای مرکزی، قفقاز و اروپا خواهد بود. ایران در سال های اخیر کوشیده با توسعه کریدور شمال-جنوب (INSTC) و نیز ارتقای زیرساخت های ریلی و جاده ای خود در مناطق شمال غرب و شمال شرق، بخشی از ظرفیت ترانزیتی منطقه را جذب کند. اگر مسیر مستقیم ریلی میان باکو و ایروان فعال شود و از طریق خاک ارمنستان به بازارهای اروپا یا دریای سیاه وصل گردد، بخشی از این مزیت جغرافیایی ایران بی اثر می شود؛ خصوصا اگر این مسیر تحت حمایت و سرمایه گذاری قدرت های غربی باشد و امنیت آن از مسیر نهادهای فراملی یا شرکت های امریکایی تضمین شود.

این پژوهشگر حوزه قفقاز در ادامه گفت: البته همچنان مزیت کریدور شمال-جنوب برای ایران باقی خواهد بود. در حوزه سیاسی نیز، ایران با چالشی در زمینه نفوذ و تعامل با کشورهای قفقاز جنوبی روبه رو خواهد شد. تاکنون، یکی از ابزارهای کلیدی ایران برای حفظ نقش فعال در منطقه، موقعیت ترانزیتی آن و نیز رابطه موازنه ای با هر دو طرف مناقشه قره باغ بوده است. اما بازتعریف مسیرهای ریلی و زمینی بدون درنظر گرفتن منافع ایران، می تواند کشور ما را به حاشیه ببرد و قدرت چانه زنی اش را در آینده ترتیبات منطقه ای کاهش دهد. اما تأثیر این تحولات برای روسیه، حتی از منظر راهبردی پررنگ تر است.

منطقه قفقاز جنوبی و به طور کلی حوزه اوراسیا، در دکترین امنیت ملی روسیه همواره به عنوان حیات خلوت تعریف شده است؛ منطقه ای که حضور نظامی، فرهنگی، اقتصادی و حتی زبانی روسیه در آن گسترده بوده و بخشی از ابزارهای نفوذ مسکو در نظام بین الملل محسوب می شود. خسروشاهی در ادامه گفت وگویش با اعتماد تاکید کرد: فعال شدن مسیرهای ترانزیتی جدید بدون مشارکت یا نظارت روسیه، به ویژه اگر از سوی نهادهای غربی پشتیبانی شود، زنگ خطر جدی برای کرملین را به صدا در می آورد.

در کوتاه مدت، این وضعیت می تواند به تضعیف موقعیت روسیه در درگیری های ارمنستان و آذربایجان و نیز کاهش نقش سنتی آن به عنوان میانجی امنیتی منجر شود. در بلندمدت نیز، اگر ارمنستان از نظر ژئوپلیتیکی به سمت غرب متمایل شود و بخشی از زیرساخت های منطقه ای تحت حمایت امریکا یا اروپا قرار گیرد، امکان شکل گیری ساختارهای امنیتی-اقتصادی رقیب برای پروژه هایی چون اتحادیه اقتصادی اوراسیا یا پیمان امنیت جمعی افزایش خواهد یافت. به گفته خسروشاهی از سوی دیگر، روسیه مسیر شمالی پروژه کمربند و جاده چین را نیز به عنوان بخشی از ابزار نفوذ خود تلقی می کند.

در صورت شکل گیری مسیرهای موازی یا جایگزین تحت حمایت امریکا، این توازن نیز به هم خواهد خورد. در مجموع، ایران و روسیه در صورت عملیاتی شدن این کریدور بدون مشارکت یا نظارت آن ها، ناگزیر به بازتعریف اولویت های منطقه ای و تقویت ائتلاف ها و ابزارهای خود در قفقاز خواهند بود، چه از طریق افزایش همکاری های دوجانبه، چه از مسیر بازیگران ثالث مانند چین. بازی امروز دیگر صرفا بر سر خطوط ترانزیت نیست؛ بلکه میدان رقابت بر سر بازتعریف نظم امنیتی منطقه ای است.