فرارو- جاناتان ادواردز خبرنگار ارشد بخش بین الملل روزنامه واشنگتن پست.

به نقل از روزنامه واشنگتن پست، دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده و ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه قرار است هفته آینده در خاک آمریکا دیدار کنند؛ نشستی که به گفته منابع دو طرف، با هدف پیشبرد توافقی صلح آمیز برگزار می شود؛ توافقی که ممکن است شامل امتیازات ارضی چشمگیری از سوی اوکراین باشد. بر اساس اعلام ترامپ و یکی از دستیاران پوتین، این دیدار روز 15 اوت در ایالت آلاسکا انجام خواهد شد و محور گفت وگوها، دستیابی به آتش بس و پایان دادن به جنگی است که روسیه سه سال و نیم پیش با حمله به اوکراین آغاز کرد. ترامپ مشخص نکرده که آیا ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اوکراین، نیز در این نشست حضور خواهد داشت یا خیر.

دونالد ترامپ پیش تر در همان روز به خبرنگاران گفته بود که شرایط یک توافق صلح می تواند شامل واگذاری بخشی از سرزمین اوکراین به روسیه باشد؛ امتیازی که پذیرش آن برای کی یف و حامیان اروپایی اش بسیار دشوار خواهد بود. او توضیح داد: ما درباره سرزمینی صحبت می کنیم که سه سال و نیم برای آن جنگیده شده است می دانید، تعداد زیادی روس کشته شده اند، تعداد زیادی اوکراینی هم کشته شده اند. مقداری تبادل سرزمینی انجام خواهد شد که به نفع هر دو طرف است.

تحرکات برای برگزاری نشست میان ترامپ و پوتین از روز چهارشنبه شتاب گرفت؛ زمانی که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، در مسکو به مدت سه ساعت با رییس جمهور روسیه دیدار کرد. ویتکاف پس از این نشست، پیشنهادی از سوی پوتین را با خود به واشنگتن برد؛ پیشنهادی که به گفته مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، برای نخستین بار شامل جزییات مشخصی از خواسته های روسیه برای پایان جنگ بود.

با این حال، همچنان روشن نیست منظور ترامپ از تبادل سرزمینی دقیقاً چیست. در حال حاضر، اوکراین تنها حدود چهار مایل مربع از خاک روسیه را در منطقه غربی کورسک در اختیار دارد، در حالی که روسیه نزدیک به یک پنجم از قلمرو حاکمیتی اوکراین را اشغال کرده است. در اوت 2024، نیروهای اوکراینی حدود 500 مایل مربع از خاک روسیه را تصرف کردند، اما پس از یک سال عقب نشینی، بیشتر این برگ برنده از دست رفت و موضوع تبادل ارضی عملاً اهمیت کمتری پیدا کرد.

روسیه مدت هاست بر این موضع پافشاری می کند که هر توافق صلح باید حاکمیت این کشور بر شبه جزیره کریمه، که در سال 2014 به طور غیرقانونی ضمیمه خاک خود کرد و همچنین چهار منطقه شرقی اوکراین یعنی لوهانسک، دونتسک، خرسون و زاپوریژیا را به رسمیت بشناسد. در حال حاضر، مسکو کنترل کامل لوهانسک را در اختیار دارد، اما هنوز موفق نشده بر سراسر منطقه دونتسک مسلط شود و شهرهای کلیدی آن را تصرف کند.

نیروهای روسیه در سال 2022، در پی ضدحمله اوکراین، از شهر خرسون عقب نشینی کردند، هرچند همچنان بخش هایی از این منطقه را در اختیار دارند. مسکو همچنین کنترل بخش هایی از استان زاپوریژیا را حفظ کرده است، اما هرگز به پایتخت این استان دست نیافته؛ شهری که اکنون میزبان جمعیت زیادی از آوارگان اوکراینی شهرها و روستاهای نزدیک به خط مقدم است. اوکراین نیز به صراحت اعلام کرده که هر توافقی که مستلزم واگذاری مناطقِ هنوز تصرف نشده به روسیه باشد، برای کی یف غیرقابل قبول است.

ترامپ همچنین یادآور شد که زلنسکی با محدودیت های قانونی مندرج در قانون اساسی اوکراین برای هرگونه واگذاری سرزمینی مواجه است. او گفت: می دانید، او مجاز به انجام بعضی کارها نیست. ترامپ با اشاره به رییس جمهور اوکراین تاکید کرد: به او گفتم: خب، باید سریع این کار را انجام بدهی، چون می دانی، ما خیلی به یک توافق نزدیک شده ایم. و او دارد این کار را می کند.

برای محل دیدار ترامپ و پوتین، گزینه های متعددی در سراسر جهان بررسی شده بود. پوتین حتی به طور علنی امارات متحده عربی را پیشنهاد داده بود. با این حال، برخی مکان ها مانند رم می توانستند مشکل ساز باشند، زیرا دیوان کیفری بین المللی در سال 2023 حکم بازداشت پوتین را به اتهام مشارکت در ربودن کودکان از اوکراین صادر کرده است. از آنجا که ایالات متحده عضو این دادگاه نیست، انتخاب آلاسکا به عنوان محل برگزاری نشست، این مانع حقوقی را از میان برمی دارد.

با این حال، چالش اصلی این خواهد بود که آیا ایالات متحده می تواند راهی برای پر کردن شکاف میان خواسته های پوتین و آنچه اوکراین و متحدان اروپایی اش حاضر به پذیرش آن هستند، بیابد یا خیر. به گفته یک فرد مطلع از مذاکرات، روسیه در دیدار با ویتکاف پیشنهاد کرده است که کی یف کل منطقه دونباس در شرق اوکراین، شامل لوهانسک و دونتسک، را در ازای برقراری آتش بس واگذار کند. این منبع تاکید کرد که مشخص نیست مسکو مایل باشد از اراضی مورد مناقشه در مناطق خرسون و زاپوریژیا صرف نظر کند یا نه. دستاوردهای ارضی روسیه در این دو منطقه، برای این کشور پل زمینی حیاتی به کریمه ایجاد کرده است؛ مسیر کلیدی ای که نقش اساسی در انتقال تدارکات نظامی و اقتصادی به این شبه جزیره راهبردی دارد.

روسیه همچنین نیروگاه هسته ای زاپوریژیا، بزرگ ترین نیروگاه تولید برق هسته ای در اروپا را در اختیار دارد. این تأسیسات از زمان تصرف آن در سال 2022 غیرفعال مانده و همواره به عنوان منبع بالقوه خطرات فاجعه بار مطرح بوده است. کنترل بر این نیروگاه بارها در جریان مذاکرات مورد بحث قرار گرفته است. طبق پیشنهاد روسیه، الحاق کریمه باید به طور رسمی به عنوان بخشی از خاک حاکمیتی این کشور به رسمیت شناخته شود. به گفته تاتیانا استانوفایا، پژوهشگر ارشد مرکز روسیه و اوراسیا در بنیاد کارنگی، بعید است مسکو موضع خود را نسبت به اهداف نهایی جنگ تغییر داده باشد؛ اهدافی که شامل خلع سلاح اوکراین، برکناری آنچه کرملین رژیم ضدروسی زلنسکی می نامد و تضمین بی طرفی کی یف است.

تنها چند روز پیش، پوتین در سفری حساب شده به یک صومعه جزیره ای در والاام، در شمال شرق روسیه، بار دیگر تأکید کرد که شروطش برای پایان جنگ تغییری نکرده است. او مدعی شد که روسیه با تصرف اراضی در اوکراین در واقع سرزمین خود را بازمی گیرد، دولت اوکراین را غیرقانونی خواند و گفت تلفات سنگین انسانی روسیه در این جنگ بیهوده نبوده است. تاتیانا استانوفایا نیز تاکید کرد: خود سرزمین به آن اندازه اهمیت ندارد. با توجه به اینکه مسکو سیگنال می دهد پیشنهاد ویتکاف ممکن است قابل قبول باشد، این نشان می دهد که آمریکا آمادگی خود را برای گفت وگو بر سر مسائلی که روسیه آن ها را ریشه های اصلی درگیری می داند، اعلام کرده است.

در ماه آوریل، اروپا و اوکراین طرح پیشنهادی ویتکاف را رد کردند؛ طرحی که شامل لغو کامل تحریم های اقتصادی آمریکا علیه روسیه، بی طرفی اوکراین و به رسمیت شناختن سرزمین هایی بود که روسیه تا آن زمان تصرف کرده بود. در مقابل، جنگ در خطوط فعلی جبهه متوقف می شد. مقامات اوکراینی و اروپایی در آن زمان استدلال کردند که این شرایط هیچ تضمین امنیتی معتبری برای اوکراین فراهم نمی کند و عملاً به روسیه امکان می دهد در آینده بازگردد و مناطق بیشتری را به تصرف خود درآورد. به گفته تاتیانا استانوفایا، کرملین بر این باور است که زلنسکی اکنون از نظر نظامی و سیاسی در موقعیتی به مراتب ضعیف تر از بهار امسال قرار دارد، زیرا روسیه طی ماه های اخیر در میدان نبرد دستاوردهای بیشتری کسب کرده است.

رهبران اروپایی نگران اند که برگزاری این نشست به هم پیمانی ترامپ و پوتین برای تحمیل شرایط بر اوکراین بینجامد. یکی از مقامات ارشد اروپایی، پس از آغاز بحث ها درباره دیدار احتمالی، گفت: با همه لاف زنی ها، ترامپ هنوز حتی ذره ای فشار بر پوتین وارد نکرده است در همین حال، تحلیلگران روسیه بر این باورند که پوتین اطمینان دارد می تواند در جنگ به پیروزی برسد و اهداف خود از جمله واداشتن اوکراین به تسلیم، خلع سلاح این کشور، از بین بردن توان دفاعی اش و جلوگیری از پیوستنش به ناتو را محقق کند.

مقام های اوکراینی امیدوار بودند ایالات متحده بر پوتین فشار بیاورد تا با برگزاری یک نشست سه جانبه همراه با زلنسکی موافقت کند. به گفته یک مقام اوکراینی، در ابتدا بحث ها میان مقامات آمریکایی، اروپایی و اوکراینی شامل دو دیدار دوجانبه بود؛ یکی میان ترامپ و پوتین و دیگری میان ترامپ و زلنسکی و سپس نشستی مشترک با حضور هر سه نفر. با این حال، پوتین قاطعانه هرگونه گفت وگوی مستقیم با زلنسکی را رد کرده است، زیرا چنین دیداری را به معنای به رسمیت شناختن رییس جمهور اوکراین به عنوان یک همتای برابر می داند. او روز پنجشنبه در رد این ایده گفت: برای اینکه چنین دیداری صورت گیرد، باید شرایطی ایجاد شود. متأسفانه هنوز فاصله زیادی تا فراهم شدن چنین شرایطی داریم.

یوری اوشاکوف، از مقامات ارشد کرملین، روز پنجشنبه اعلام کرد که استیو ویتکاف در دیدار روز چهارشنبه خود با پوتین، ایده برگزاری یک نشست سه جانبه را مطرح کرده است، اما طرف روسی این گزینه را کاملاً و بدون هیچ اظهارنظری کنار گذاشت. اوشاکوف تاکید کرد: ما پیش از هر چیز پیشنهاد می کنیم تمرکز بر آماده سازی یک دیدار دوجانبه با ترامپ باشد و باور داریم که مهم ترین مسئله این است که این نشست موفق و سازنده برگزار شود.