فرارو- کوین لیپتاک خبرنگار و تحلیلگر ارشد شبکه خبری سی.ان.ان

به نقل از شبکه سی.ان.ان، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه و معتمد دونالد ترامپ، روز چهارشنبه به درخواست کرملین با ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه دیدار کرد؛ تلاشی اضطراری و در واپسین لحظات از سوی مسکو برای جلوگیری از اعمال تحریم های سنگینی که ترامپ وعده داده بود تا پایان همین هفته اجرایی شود.

به گزارش خبرگزاری رویترز، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ صبح چهارشنبه وارد مسکو شد و در فرودگاه مورد استقبال کیریل دمیتریف، نماینده سرمایه گذاری روسیه قرار گرفت. کرملین بعدتر ویدئویی منتشر کرد که دست دادن استیو ویتکاف با ولادیمیر پوتین را پیش از آغاز مذاکرات نشان می دهد. به گزارش خبرگزاری دولتی تاس و به نقل از سرویس مطبوعاتی ریاست جمهوری روسیه، این دیدار نزدیک به سه ساعت به طول انجامید. با این حال، هنوز مشخص نیست آیا پوتین توانست ویتکاف و عملاً ترامپ را متقاعد کند که واقعاً به پایان دادن جنگ در اوکراین علاقه مند است یا نه. دونالد ترامپ که پیشتر آشکارا نسبت به نیت واقعی پوتین تردید ابراز کرده بود، همچنان محتاطانه نسبت به خطر فریب خوردن از رهبر روسیه واکنش نشان می دهد.

در حالی که ولادیمیر پوتین همچنان بر تحقق اهداف حداکثری خود در جنگ اوکراین شامل تصرف کامل مناطق دونتسک، لوهانسک، زاپوریژیا و خرسون و تضعیف اساسی توان نظامی کی یف اصرار می ورزد، فضای مذاکرات با هیئت آمریکایی پرتنش و مبهم باقی مانده است. دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، یک روز پیش از اعزام فرستاده ویژه اش به مسکو اعلام کرد که اعمال تحریم های جدید علیه روسیه را تا پایان این مذاکرات به تعویق می اندازد. او در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: منتظریم ببینیم چه پیش می آید. در آن زمان تصمیم خواهیم گرفت. در همین حال، استیو ویتکاف هنگام ورود به روسیه و در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره انتظاراتش از گفت وگوهای پیش رو، از هرگونه اظهار نظر خودداری کرد.

فضای مسکو در آستانه دیدار تازه استیو ویتکاف و ولادیمیر پوتین، تفاوتی چشمگیر با آخرین ملاقات آن ها در ماه آوریل دارد. نارضایتی فزاینده ترامپ از همتای روسی اش طی ماه های اخیر، سایه ای سنگین بر این مذاکرات انداخته است. از بهار تا امروز، روسیه با شدت بیشتری در برابر تلاش های آمریکا برای میانجی گری در بحران اوکراین ایستادگی کرده و حملات موشکی و پهپادی خود به شهرهای اوکراین از جمله پایتخت این کشور، کی یف را افزایش داده است.

تنها یک روز پیش از ورود ویتکاف به مسکو، ترامپ در تماسی تلفنی با ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اوکراین، درباره احتمال اعمال تحریم های تازه علیه روسیه رایزنی کرد. به گزارش منابع آگاه، زلنسکی در گزارشی در شبکه های اجتماعی تأکید کرد این تحریم ها می تواند تأثیرات بزرگی بر اقتصاد روسیه داشته باشد. به گفته زلنسکی، دو طرف همچنین درباره افزایش کمک های تسلیحاتی آمریکا به اوکراین که هزینه آن عمدتاً توسط متحدان ناتو تأمین خواهد شد و ماه گذشته با موافقت ترامپ همراه شد تبادل نظر کردند.

دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، از کارشکنی های روسیه در مسیر برقراری صلح در اوکراین به شدت ناراضی است. او در اظهاراتی بی پرده، حملات هوایی روسیه را نفرت انگیز خوانده و در مکالمات تلفنی پرتنش با ولادیمیر پوتین، او را متهم کرده که مزخرفات تحویل می دهد. ترامپ به مسکو ضرب الاجل داده تا جمعه جاری یا با توافق صلح موافقت کند یا آماده باشد با موج جدیدی از تحریم ها از جمله تحریم اقتصاد روسیه و خریداران محصولات انرژی این کشور روبرو شود. ناامیدی ترامپ از تعلل کرملین موجب شد جدول زمانی اولیه 50 روزه خود را به طور قابل توجهی کوتاه تر کند.

با این حال، رییس جمهور آمریکا درباره میزان تأثیرگذاری این تحریم ها تردید دارد. او تأکید می کند که روسیه طی سال های گذشته با مهارت فراوان، راه های متعددی برای دور زدن انبوه تحریم های غرب یافته است. ترامپ روز یکشنبه در جمع خبرنگاران گفت: تحریم هایی وضع خواهد شد، اما آن ها در دور زدن تحریم ها مهارت دارند. می دانید، آن ها آدم های زیرکی هستند و در دور زدن تحریم ها واقعاً خوب عمل می کنند. بنابراین باید ببینیم چه می شود.

دونالد ترامپ اواخر هفته گذشته اعلام کرد به منظور حفظ آمادگی ، دستور جابه جایی دو زیردریایی هسته ای آمریکایی را صادر کرده است؛ اقدامی که مستقیماً در واکنش به اظهارات تحریک آمیز دیمیتری مدودف، رییس جمهور پیشین روسیه و معاون کنونی شورای امنیت این کشور صورت گرفت. با این حال، حتی مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، با کم اهمیت جلوه دادن نقش مدودف در ساختار قدرت روسیه تأکید کرد که اظهارات او تأثیر خاصی در روند امور نخواهد داشت.

بر اساس گزارش دو منبع آگاه به سی ان ان، برخی مقام های اروپایی اعلامیه اخیر ترامپ درباره جابه جایی زیردریایی های هسته ای را بیش از هر چیز تلاشی برای نمایش قدرت و ارسال پیام بازدارنده به روسیه در آستانه سفر استیو ویتکاف به مسکو تلقی کرده اند. با این حال، هنوز شواهد روشنی از اجرای عملی این جابه جایی در دست نیست و مشخص نیست که واشنگتن واقعاً هیچ کدام از زیردریایی های هسته ای خود را به حرکت درآورده باشد.

دونالد ترامپ تهدید کرده اگر تا ضرب الاجل جمعه توافق صلح حاصل نشود، دو اقدام جداگانه علیه مسکو اعمال خواهد کرد. یکی از این اقدامات، اعمال تحریم های تازه بر واردات کالاهای روسی به آمریکا است؛ تصمیمی که به دلیل توقف تقریباً کامل تجارت میان دو کشور از زمان آغاز جنگ، به نظر بسیاری از تحلیلگران فاقد اثرگذاری چشمگیر خواهد بود.

دونالد ترامپ علاوه بر تهدیدهای پیشین، وعده داده است که در صورت شکست مذاکرات صلح تا ضرب الاجل جمعه، تعرفه های ثانویه علیه کشورهایی وضع خواهد کرد که همچنان به واردات انرژی از روسیه ادامه می دهند. این تهدید، چین و هند، دو مشتری اصلی نفت و گاز روسیه را نیز در بر می گیرد و بالقوه می تواند منابع مالی حیاتی برای ادامه جنگ مسکو را به طور جدی محدود کند. یکی از مقام های ارشد آمریکایی درباره واقعیت این تهدید گفت: آیا واقعاً هشتم اوت یک ضرب الاجل قطعی است یا صرفاً بخشی از تاکتیک ترامپ برای ایجاد نقاط فشار و سپس تصمیم گیری در لحظه؟ پاسخ این سؤال تا زمانی که ترامپ شخصاً تصمیم نگیرد، روشن نخواهد شد؛ تصمیمی که به عوامل ناشناخته متعددی وابسته می باشد.

مقامات ارشد آمریکا می گویند طی هفته های اخیر، برنامه ریزی فشرده ای برای تدوین تحریم های ثانویه علیه خریداران انرژی روسیه جریان داشته و باور دارند میزان ناامیدی ترامپ از پوتین آن قدر زیاد است که احتمالاً این بار چراغ سبز را برای اجرای این سیاست خواهد داد. با این حال، برخی منابع نزدیک به کاخ سفید تأکید می کنند اگر کرملین پیشنهادی جدی برای توقف جنگ ارائه دهد، ترامپ ممکن است در لحظه عقب نشینی کند. یکی از این افراد با اشاره به الگوی تصمیم گیری ترامپ گفت: این تصمیم ها کاملاً بر اساس حس غریزی اوست و بستگی دارد چطور بتواند آن را به هوادارانش بفروشد.

ایالات متحده و متحدان غربی تاکنون اقداماتی متعددی برای محدود کردن درآمدهای انرژی روسیه انجام داده اند از اعمال سقف قیمتی بر نفت خام روسیه گرفته تا محدودیت های بانکی و لجستیکی. اما تا این لحظه، ولادیمیر پوتین به مدد یک ناوگان سایه از نفتکش هایی با مالکیت پنهان، موفق شده بخشی از این محدودیت ها را دور زده و همچنان به چین و هند نفت بفروشد. تحلیلگران می گویند ترامپ معتقد است اگر قیمت نفت صادراتی روسیه به شکل قابل ملاحظه ای کاهش یابد، می توان درآمد مسکو و ماشین جنگی پوتین را واقعاً تضعیف کرد

دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، روز سه شنبه در مصاحبه ای تلفنی با شبکه سی.ان.بی.سی صریحاً تأکید کرد: اگر قیمت انرژی را 10 دلار دیگر به ازای هر بشکه پایین بیاورید، پوتین مجبور خواهد شد کشتار را متوقف کند. او انتخابی نخواهد داشت، چون اقتصادش وضعیت اسفناکی دارد. اقتصاد روسیه، که اکنون زیر فشار بیش از سه سال جنگ فرسایشی و تحریم های غرب قرار گرفته، نشانه هایی از تزلزل جدی بروز داده است که می توان به تورم افسارگسیخته و جهش قیمت مواد غذایی تا افزایش نارضایتی های اجتماعی اشاره کرد. ترامپ پیش تر هشدار داده بود که تعرفه واردات هند را به دلیل ادامه خرید انرژی از روسیه، به طور قابل توجهی افزایش خواهد داد؛ حتی در حالی که همزمان سرگرم مذاکره برای امتیازات تجاری از دهلی نوست. دونالد ترامپ تاکید کرد: آن ها [هندی ها] دارند ماشین جنگی روسیه را سوخت رسانی می کنند و اگر قرار باشد این کار را ادامه دهند، من خوشحال نخواهم بود.

هند در دفاع از خرید نفت و گاز از روسیه استدلال می کند این واردات به ثبات بازار جهانی انرژی کمک کرده و از جهش قیمت ها جلوگیری نموده است. با این حال، هنوز مشخص نیست ترامپ تا چه اندازه برای اعمال اقدامات تنبیهی جدید علیه چین بابت خرید گسترده انرژی از روسیه جدی است. چرا که همزمان، کاخ سفید همچنان به دنبال دستیابی به یک توافق تجاری جامع با پکن است و منابع آمریکایی از پیشرفت های قابل توجه در دور اخیر مذاکرات دو جانبه خبر می دهند. با این وجود، اسکات بسنت، وزیر خزانه داری آمریکا، در مذاکرات تجاری ماه گذشته در استکهلم، به طور مستقیم به همتایان چینی هشدار داده است که تداوم واردات انرژی از روسیه می تواند چین را در معرض تحریم های شدید قرار دهد.

ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ، رؤسای جمهور روسیه و چین، طی سال های اخیر روابط استراتژیک خود را عمیق تر کرده اند و حمایت پکن از تلاش های جنگی مسکو دیگر محدود به خرید انرژی نیست. چین قطعات کلیدی برای تسلیحات و پهپادهایی که در حمله به اوکراین به کار می روند را تأمین می کند؛ حمایتی که نگرانی های واشنگتن و متحدان غربی را دوچندان کرده است.

بر اساس برنامه های رسمی، پوتین و شی قرار است اوایل سپتامبر و در جریان هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم در پکن دیدار کنند؛ نشستی که انتظار می رود پیام روشنی درباره اتحاد عمیق تر دو قدرت آسیایی به جهان مخابره کند. در این میان، نقش استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، در مذاکرات مربوط به پایان جنگ اوکراین کمرنگ تر شده است؛ چرا که روسیه از برداشتن گام های اساسی برای پایان دادن به جنگ خودداری کرده و فضای دیپلماتیک را بیش از پیش دشوار ساخته است.

در ماه های اخیر، دونالد ترامپ و کیت کلاگ، فرستاده ویژه آمریکا در امور اوکراین و روسیه، کانال های ارتباطی خود را با مقامات اوکراینی فعالانه حفظ کردند و کلاگ حتی ماه گذشته به کی یف سفر کرد. همزمان، ترامپ موضع خود درباره بحران اوکراین را تا حدی تغییر داد و اعلام کرد که این کشور باید توانایی دفاع از خود را داشته باشد . و این تغییری محسوس نسبت به مواضع پیشین او می باشد.

با این وجود، بازگشت استیو ویتکاف به روسیه پس از ماه ها غیبت، بار دیگر نگاه ها را متوجه نقش و تجربه او در پیچیده ترین مذاکرات دیپلماتیک جهان کرده است. اوایل سال جاری، میان مقامات آمریکایی و حتی برخی کارشناسان روس، نگرانی هایی جدی درباره فقدان تجربه دیپلماتیک این توسعه دهنده املاک مطرح شد؛ نگرانی هایی که با حضور ویتکاف در چندین دیدار ابتدایی اش با ولادیمیر پوتین، آن هم بدون مترجم آمریکایی، تشدید شد.

استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، پس از آخرین دیدار خود با ولادیمیر پوتین خوش بینانه اعلام کرده بود که رییس جمهور روسیه برای اولین بار در چند دهه گذشته، فرصت را برای بازتنظیم روابط آمریکا و روسیه می بیند. اما چند ماه بعد، واقعیت ها خلاف این پیش بینی را نشان داد: جنگ اوکراین همچنان شعله ور است و روابط میان واشنگتن و مسکو در پایین ترین سطح خود باقی مانده است. با این حال، حتی زمانی که مذاکرات با روسیه به حاشیه رفت، ویتکاف همچنان در صحنه سیاست خارجی فعال ماند و به ویژه در گفت وگوهای مربوط به بحران های غزه و ایران نقش خود را در حلقه نزدیکان ترامپ حفظ کرد.