چند سالی است که بازار لوازم خانگی رونق گذشته را ندارد و در رکود به سر می برد، تقاضای خرید لوازم خانگی در بازار به شدت کاهش پیدا کرده است که علت اصلی آن افت شدید قدرت خرید مصرف کنندگان به دلیل رشد تورم و افزایش هزینه های زندگی است. آن گونه که شاخص مدیران خرید (شامخ) در خرداد ماه 1404 گزارش داده است؛ در گروه ماشین سازی و لوازم خانگی، نشان دهنده رکود عمیق در این بخش از صنعت کشور است.

به گزارش اعتماد، طبق آمار منتشر شده، شامخ این گروه به عدد 34.5 رسید که حاکی از وضعیت رکودی شدید در فعالیت های صنعتی است. شاخص میزان تولید محصولات به 28.4، میزان سفارشات جدید به 28 و میزان استخدام نیروی انسانی به 33.4 کاهش یافته است؛ ارقامی که نمایانگر افت چشمگیر فعالیت ها در این صنعت هستند.

اگرچه شاخص سرعت انجام و تحویل سفارشات به 53.8 رسیده و بالاتر از مرز رکود است، اما این موضوع بیشتر به دلیل نبود سفارش و ظرفیت خالی خطوط تولید است و نمی تواند نشانه بهبود تلقی شود. موجودی مواد اولیه نیز با رقم 42.9 از تنگنای تامین در این بخش خبر می دهد.

این کاهش تقاضا در حوزه لوازم خانگی به حدی رسیده که برخی فروشندگان از روزهای بدون مراجعه مشتری سخن می گویند و تمایل به خرید کالاهای غیرضرور، به ویژه لوازم خانگی، به شدت کاهش یافته است و بسیاری از مشتریان به جای خرید کالای جدید ترجیح می دهند لوازم خانگی قدیمی خود را تعمیر کنند، اینها سخنان اکبر پازوکی، رییس اتحادیه صنف فروشندگان لوازم خانگی تهران است.

اکبر پازوکی، رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران، از رکود کم سابقه در بازار لوازم خانگی خبر می دهد و می گوید: در حال حاضر تقاضا برای خرید لوازم خانگی تقریبا به صفر رسیده است. مردم به دلیل کاهش شدید قدرت خرید، به جای خرید کالاهای نو، به تعمیرات لوازم خانگی روآورده اند. اگر در سال های گذشته حدود 20 تا 40درصد مردم متقاضی خرید لوازم خانگی بودند، امروز این عدد بسیار کاهش یافته و بازار در وضعیت رکود کامل به سر می برد.

پازوکی تاکید می کند: بسیاری از بنکداران به دلیل عدم فروش، با برگشت چک ها مواجه شده اند. این موضوع نه تنها بنکداران را دچار مشکل کرده، بلکه باعث اختلال در کل زنجیره تامین و توزیع شده است. تولیدکننده متعهد به کارخانه مواد اولیه و بانک است، اما کالای تولیدی در انبار باقی مانده و فروش نمی رود.

به گفته رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی، مواد اولیه ای مانند فولاد، مس، آلومینیوم و مواد شیمیایی تنها از طریق بورس یا بازار آزاد و با پرداخت نقدی در دسترس تولیدکنندگان قرار می گیرد: این در حالی است که در کشورهای دیگر، دولت ها به صورت اعتباری مواد اولیه را دراختیار تولیدکنندگان می گذارند تا چرخه تولید متوقف نشود.

پازوکی یکی از اصلی ترین معضلات این صنعت را نبود صادرات می داند و ادامه می دهد: اگرچه طی شش تا هفت سال گذشته، تولید لوازم خانگی حداقل 50درصد افزایش یافته، اما صادرات همچنان نزدیک به صفر است. صادرات می تواند به گردش مالی تولیدکنندگان کمک کند و از فشار بر بازار داخل بکاهد، اما متاسفانه در حال حاضر چنین امکانی وجود ندارد.

او با اشاره به تبعات قطعی برق می افزاید: تولیدکنندگان برای جلوگیری از توقف خط تولید، به خرید ژنراتور اقدام کرده اند، اما اکنون با مشکل تامین گازوییل مواجهند. بسیاری از کارخانه ها میلیاردها تومان برای خرید تجهیزات هزینه کرده اند، اما سوخت کافی برای راه اندازی آنها ندارند.

پازوکی با بیان اینکه باید از ظرفیت انرژی خورشیدی در شهرک های صنعتی استفاده شود، توضیح می دهد: در مسیر تهران تا مشهد، زمین های وسیعی برای نصب پنل خورشیدی وجود دارد. می توان با استفاده از پساب صنعتی، تصفیه خانه راه اندازی کرد و به ایجاد فضای سبز و تولید پایدار کمک کرد.

او با انتقاد از نوسانات نرخ ارز و تاخیر در پرداخت ارز صادراتی می گوید: اگرچه تک نرخی شدن ارز اقدام مثبتی بوده، اما تولیدکننده باید برای تامین ارز موردنیاز خود ماه ها منتظر بماند که این تاخیرها باعث افزایش هزینه ها، تغییر نرخ حواله ها و اختلال در برنامه ریزی تولید می شود.

پازوکی در ادامه می افزاید: نوسانات نرخ ارز، باعث افزایش هزینه های گمرکی، کرایه حمل، انبارداری و کانتینر شده است. این هزینه های متغیر، قیمت تمام شده را بالا می برد و در نتیجه، تولیدکننده نمی تواند در بازار صادرات رقابت کند. وی وضعیت نقدینگی را نگران کننده توصیف می کند و می گوید: در حال حاضر کالاهای زیادی در انبار تولیدکنندگان باقی مانده، چراکه قدرت خرید مردم کاهش یافته و فروش متوقف شده است. شبکه توزیع با 22هزار واحد صنفی در کشور، به شدت تحت فشار قرار دارد.

فروشگاه های زنجیره ای هم با تبلیغات گسترده، عملا به عاملی برای تضعیف فروش سنتی تبدیل شده اند. پازوکی با اشاره به وضعیت برندهای خارجی ادامه می دهد: آنچه از برندهای خارجی در بازار دیده می شود، از طریق قاچاق وارد شده و هیچ کدام خدمات پس از فروش یا ضمانت رسمی ندارند. با این حال برخی مصرف کنندگان، صرفا به خاطر برند، حاضر به خرید این کالاها هستند.

حسین شهرستانی، عضو هیات مدیره و خزانه دار اتحادیه لوازم خانگی نیز درخصوص وضعیت این بازار هشدار می دهد: با ادامه این روند، تولیدکنندگان یکی یکی از بازار حذف می شوند. کاهش 70درصدی فروش، قطعی مداوم برق و خاموشی ها، رشد هزینه ها و ترس مردم از آینده، صنعت لوازم خانگی را زمین گیر کرده است.

عضو هیات مدیره اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران با اشاره به شرایط بسیار سخت این صنعت می گوید: با وجود همه مشکلاتی که طی سال های گذشته دامنگیر صنعت لوازم خانگی بوده (از نوسانات ارزی و گمرک گرفته تا ناترازی انرژی) تولیدکنندگان و سرمایه گذاران شخصی با تکیه بر توان خود، همچنان سعی می کنند چراغ تولید را روشن نگه دارند، اما تحولات اخیر به ویژه جنگ 12 روزه، فشارها را به حدی افزایش داده که ادامه مسیر، بدون مداخله و حمایت سیاست گذار، تقریبا ناممکن می شود.

شهرستانی هشدار می دهد: اگر دولت وارد عمل نشود و برای حمایت از تولید راهکار موثری ارایه ندهد، بسیاری از فعالان این صنعت ناخواسته و علی رغم میل شان مجبور به ترک بازار می شوند. هیچ کدام از آنها با وجود سال ها سرمایه گذاری و زحمت، دوست ندارند از این حوزه کنار بروند، اما شرایط کنونی آنها را به حاشیه می راند.

وی ادامه می دهد: در حال حاضر، برق شهرک های صنعتی در هفته بیش از سه روز قطع می شود. باوجود این توقف، تولیدکننده موظف است حقوق کامل کارگر، بیمه تامین اجتماعی و مالیات را پرداخت کند. هزینه های تولید سرسام آور شده و این صنعت را از صرفه اقتصادی خارج کرده است.

به گفته شهرستانی، انباشت کالا در انبارها و طولانی شدن چرخه تولید تا فروش، فشار زیادی به نقدینگی وارد می کند و ادامه می دهد: هزینه های انبارداری، خواب سرمایه، هزینه پول و افزایش گردش مالی، همه فشار مضاعف به تولیدکننده وارد می کنند، از طرفی فروش متوقف شده و گردش مالی به شدت کاهش یافته است.

وی با اشاره به تغییر رفتار مصرف کنندگان می گوید: پس از جنگ اخیر، مردم به شدت دچار نااطمینانی شده اند. ترجیح می دهند وسایل قدیمی خود را نگه دارند یا آنها را تعمیر کنند. افزایش پس انداز احتیاطی در بین خانواده ها باعث می شود مردم حتی با وجود تخفیف و تبلیغات، از خرید صرف نظر کنند.

این عضو اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی بر لزوم اقدام فوری سیاست گذار تاکید می کند و می گوید: باید چند اقدام فوری صورت گیرد: برق تولیدکنندگان قطع نشود، معافیت مالیاتی موقت و یارانه انرژی برای واحدهای تولیدی درنظر گرفته شود، تسهیلات کم بهره برای حفظ چرخه تولید اعطا شود. او در ادامه تاکید می کند: روابط دیپلماتیک و اتاق های بازرگانی برای توسعه صادرات به کار گرفته شود و مسیر جابه جایی پول برای صادرکننده تسهیل شود.

شهرستانی معتقد است سیاست گذار باید به موازات حمایت از تولید، به سمت بازسازی آرامش روانی جامعه حرکت کند و می گوید: مردم باید مطمئن شوند که شرایط بحرانی ادامه پیدا نمی کند، چراکه این اطمینان می تواند الگوی زندگی آنها را تغییر دهد و ترمز روانی بازار را آزاد کند. او در پایان تاکید می کند: در حال حاضر، فروش لوازم خانگی بیش از 70درصد کاهش یافته و تنها خریدهای ضروری مانند اقلام سرمایشی یا جهیزیه انجام می شود. مصرف روزمره به طور کامل متوقف شده و هیچ گردش واقعی در بازار وجود ندارد.