بازگشت علی لاریجانی سیاستمدار کهنه کاری که بارها در ماراتنِ قدرت زیر و رو شده و همچنان از نفس نیفتاده است به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی (شعام)، معادله ای تازه در سپهر حکمرانی ایران می سازد.

روزنامه خراسان در اینباره نوشت: او بیست سال پیش با احمدی نژاد به اختلاف خورد و کنار رفت. امروز اما در میدانی بازمی گردد که هم صحنه داخلی و هم شطرنج منطقه ای دگرگون شده است. در چنین برهه ای، کوچک ترین لغزش می تواند او را برای همیشه بازنشست کند و هوشمندی اش می‎تواند به مهره ای تعیین کننده در صفحه شطرنج حاکمیتی تبدیلش کند.

پس از حملات هماهنگ اسراییل و آمریکا به زیرساخت های هسته ای و فرماندهی سپاه، ساختار امنیتی کشور در حال پوست اندازی است. از تشکیل شورای عالی دفاع تا احیای قرارگاه های تلفیقی. دبیر شعام در چنین هندسه ای، دیگر صرفاً هماهنگ کننده بین بخشی نیست، دبیر شعام بیش از آن که اتاق صرفاً امنیتی باشد، جایگاه امنیت جامع است. یعنی تلفیقِ هوشمندانه امنیت سخت، تاب آوری اقتصادی، مدیریت افکار عمومی و دیپلماسی چندلایه. پس دبیر جدید باید چهارراهی بسازد که اطلاعاتِ نظامی، داده های اقتصادی و سیگنال های اجتماعی را همزمان به تصمیم قابل اجرا ترجمه کند. لاریجانی اگر در این چهارراه به درستی نقشش را ایفا کند، می‎تواند در کمترین زمان، اطمینان مقامات عالی و نهادهای موازی را جلب کند.

گنجینه گفت وگو: علی لاریجانی را باید در زمره معدود سیاست ورزان ایرانی دانست که هنر گفت وگو را نه فقط در سطح دوجانبه، که در هندسه ای چندلایه و متکثر آموخته و به کار بسته است. از اتاق های صداوسیما تا کرسی ریاست مجلس و مأموریت های دیپلماتیک پنهان و پیدای سال های پرمناقشه، لاریجانی ذخیره ای از مهارت های گفت وگو اندوخته که امروز در میدان پیچیده امنیت ملی، به مثابه سرمایه ای استراتژیک تعریف می شود.

مترجم نهادها: در نظام حکمرانی ایران، جایی که گاه نهادهای کلیدی حتی زبان مشترک ندارند، لاریجانی توانسته با منشِ میانجی گر، فاصله میان نهادهای موازی یا متعارض را به پل هایی ارتباطی بدل کند. نقش او در برقراری رابطه های عرضی مؤثر میان لایه های مختلف قدرت، بی تردید یکی از وجوه مغفول اما تعیین کننده اثرگذاری اوست.

اعتدال گراییِ آزمون پس داده: شاید در فضای سیاسی امروز که قهر و تندخویی در سیاست ورزی خریدار بیشتری دارد، کمتر سیاستمداری حاضر به سکوت در بزنگاه های طرد و حذف باشد. اما لاریجانی دوبار ردصلاحیت شد بی آن که بر طبل جدل بکوبد. این خویشتنداری، امروز برای جایگاهی همچون دبیری شورای عالی امنیت ملی، سندی است بر بلوغ سیاسی و تضمینی برای اعتمادآفرینی در سطوح عالی نظام.

سایه حلقه سازی: زمزمه برخی نزدیکان پیشین لاریجانی مبنی بر بهره گیری ابزاری از دبیرخانه شعام به عنوان سکوی پرتاب انتخاباتی ، اگر به سطوح بالای تصمیم سازی تسری یابد، می تواند سرمایه اعتماد را مستهلک و شمشیر نفوذ او را کند سازد. در دستگاهی که اقتضایش فراجناحی گری مطلق است، کمترین شائبه حلقه سازی سیاسی، مأموریت جدید را به حاشیه می راند و میدان عمل را محدود می کند.

کلوبِ کهن‎سالان: دو دهه کار با یک هسته ثابت سبب شده پیرمردهای کارکشته همچنان نزدیک ترین حلقه اطراف لاریجانی باشند. اگر دبیر جدید شعام فقط بر همان تیم سالخورده تکیه کند، سرعت تصمیم سازی با ریتم تحولات نسلِ Z همگام نخواهد شد و ابتکار عمل به سرعت در فضای داده محور امروز از دست می رود. راه علاج، جذب کارشناسان جوان و چابک در صفِ نخست تصمیم سازی و تنزّلِ نقشِ نسل قبلی به هیئتِ مشاوران ارشد است؛ ترکیبی که هم امتیاز تجربه را حفظ می کند و هم موتور اقدامات نوآورانه را روشن نگه می دارد.