بهمن فرمان آرا فیلمساز مهمی در تاریخ سینمای ایران است و این گزاره را با دلایل متعددی می توان به اثبات رساند. مردی که انگار از همان ابتدای ورودش به سینما آرزوهایی بزرگ در سر داشت؛ از تولید فیلم های پرهزینه و تولید مشترک با سینمای جهان گرفته تا به تصویر کشیدن رمان شازده احتجاب به عنوان یکی از پیچیده ترین آثار فرم گرا در تاریخ ادبیات معاصر.

به گزارش روزنامه ایران، او در هشتادوچهار سالگی و در زمانه ای که ساخت فیلم دشوار تر از همیشه شده است، دست روی یکی از رمان های مشهور ادبیات کلاسیک ایران، یعنی چشم هایش نوشته بزرگ علوی گذاشته است. قصه ای با روایتی جذاب و پر فرازو نشیب که به زندگی یک نقاش انقلابی در فضایی با پس زمینه های پررنگ سیاسی و اجتماعی می پردازد. فرمان آرا اما چندین سال است که رویای ساخت این اثر ماندگار را در سر می پروراند.

نخستین دورخیز جدی او برای کارگردانی فیلمی بر مبنای این رمان جاودان، به 3 سال قبل باز می گردد. زمانی که البته دیدار او با عزت الله ضرغامی، وزیر وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باعث ایجاد حاشیه های فراوانی برای او شد. چرا که فرمان آرا همواره بر استقلال شخصی خود در اندیشه و تأمین منابع مالی فیلم هایش تأکید داشت و به همین دلیل بازنشر تصاویری از دیدار او با یک مقام ارشد دولتی، جنجال هایی را باعث شد. تا جایی که در نهایت واکنش او را به دنبال داشت و فرمان آرا اعلام کرد برای دریافت مجوز فیلمبرداری در برخی مناطق ثبت تاریخی شده در شهر تهران، با دعوت شخص ضرغامی به دفتر او رفته است. تلاش های فرمان آرا در آن زمان و با وجود صرف هزینه های شخصی او برای مرحله پیش تولید اثر، نتیجه ای به دنبال نداشت و چشم هایش به مرحله فیلمبرداری نرسید.

اما از اردیبهشت ماه امسال مجدداً زمزمه هایی مبنی بر آغاز تولید فیلمی بر مبنای این رمان از سوی فرمان آرا شنیده شد. منتشر شدن فهرست نام برخی از بازیگران و عوامل اصلی پشت صحنه نشان داد که این بار فرمان آرا عزم جدی تری برای تولید این اثر دارد. سرانجام در نیمه دوم تیرماه، در خبری رسمی شروع فیلمبرداری چشم هایش رسانه ای شد، آن هم با یک نکته جالب توجه: قرار بود چشم هایش با سرمایه گذاری و حمایت های بنیاد سینمایی فارابی تولید شود. مجموعه ای که در سال های اخیر انتقادهای فراوانی به سازوکارهای حمایتی آن وارد بوده است و همکاری با فیلمسازان ناموفق و تولید آثاری ضعیف و به دور از قواعد و استانداردهای رایج سینمایی که موفقیتی در همراهی تماشاگران پیدا نمی کرد، باعث شد تا بسیاری از منتقدان و صاحب نظران رویکرد و رویه این مجموعه در انتخاب طرح و فیلمنامه را بشدت مورد نقد جدی قرار دهند.

با تغییر و تحولات مدیریتی تازه در این مجموعه و انتخاب حامد جعفری به عنوان مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، بسیاری منتظر بودند تا عملکردش را در گام های اولین فعالیت او مورد سنجش قرار دهند. حمایت مالی این نهاد سینمایی از فیلم تازه بهمن فرمان آرا از اولین اقدام های جعفری در سمت تازه اش بود و واکنش های مثبت بسیاری را به همراه داشت. بازگشت دوباره فرمان آرا پشت دوربین آن هم پس از نزدیک به 10 سال اتفاق ویژه ای بود که فارابی سهم مهمی در رقم خوردن آن داشت.
اما درست در میانه فیلمبرداری فرمان آرا از تعطیلی پروژه به دلیل عدم حمایت مالی خبر داد.

طبق گفته های فیلمساز، سه هفته پس از شروع فیلمبرداری و به اتمام رسیدن بودجه 15 میلیاردی، دیگر خبری از واریز دیگر قسط های این پروژه 52 میلیاردی نشده و به همین دلیل امکان ادامه فیلمبرداری برای گروه وجود نداشته است.

فرمان آرا می گوید، قرار بوده بانک گردشگری نیز مبلغی را به تولید این فیلم اختصاص دهد اما تا این لحظه از انجام این کار خودداری کرده و همین موضوع باعث پیچیده تر شدن شرایط مالی تولید چشم هایش شده است.

هنوز جزییات دیگری از ابعاد پنهان و ناگفته های این پروژه اعلام نشده و مدیران فارابی نیز از اظهارنظرهای تکمیلی در این خصوص خودداری کرده اند. اما آنچه از ظاهر قضیه و بر اساس سکوت مسئولین این نهاد سینمایی بر می آید، رویکرد غیرحرفه ای بنیاد فارابی به عنوان متولی اصلی تولید این اثر سینمایی است.
چراکه مطابق با برآورد اولیه، زمان و چگونگی پرداخت های مالی یک فیلم صورتی واضح و مشخص دارد و معلوم نیست اگر بودجه ای برای تولید این اثر وجود نداشته است، چگونه از فیلمساز خواسته اند تا مقدمات شروع فیلمبرداری را مهیا کند.

در شرایطی که سینمای ایران در سیطره فیلم های کمدی مبتذل و کم مایه درآمده و حتی فیلم های اجتماعی باکیفیت نیز به لحاظ آماری در اقلیت هستند، فعالیت سینماگری همچون فرمان آرا با ذهنیت و اندیشه خاص خود می تواند روحی تازه به سینمای در حال احتضار ایران بدمد. نباید فراموش کرد که این فیلمساز مطرح پیش از این تجربه های موفقی در برگردان آثار ادبی به محصولی سینمایی داشته و نتیجه تلاش های او در اقتباس از کتاب ها و داستان هایی نظیر شازده احتجاب و سایه های بلند باد نوشته هوشنگ گلشیری نتایج جالب توجهی به همراه داشته است. سینمای اقتباسی ایران این روزها بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه است و باید دید آیا چشم هایش به دلیل مسائل مالی در کارنامه فرمان آرا سرنوشتی همچون داستان جاوید پیدا می کند یا سرانجامی خوش در انتظارش خواهد بود؟