ایرنا طی یادداشتی نوشت: سه شنبه هفتم مرداد، فتح الله توسلی نماینده کبودرآهنگ و بهار، سؤالاتی از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کرد که در میانه صحبتش، یکی دو نکته معطوف به سینمای ایران بود. در این مطلب، به این دو نکته پرداخته می شود:

نخست آن که توسلی در فرازی از بیانش ادعا کرد: آقای وزیر خبر دارید فیلم های شما چه بلایی سر کشور آورده و چه طلاق هایی در جامعه رخ می دهد. این گزاره که بین فیلم های سینمای ایران و رواج طلاق در خانواده ها نسبت وجود دارد، قاعدتاً باید از پژوهشی علمی استنتاج شده باشد، وگرنه حمل بر یاوه گویی و بلکه تهمت به اهالی سینمای ایران خواهد شد.

توسلی در بیان این گزاره هیچ استنادی به هیچ تحقیق و آمار و سنجش علمی و دانشگاهی نکرده است. با مروری ولو گذرا بر داشته ها و یافته های پژوهشی انجام شده درباره علل طلاق هم درمی یابیم که در هیچ یک از آن ها، سینما به عنوان عامل طلاق ذکر نشده است.

طبق گزارشی که در شماره 7 نشریه فرهنگ و ارتقاء سلامت وابسته به فرهنگستان علوم پزشکی آمده است، مهم ترین موارد عوامل طلاق طی 10 سال گذشته به ترتیب فراوانی عبارت بودند از: بیکاری مرد، عدم تفاهم اخلاقی، ناباروری، تفاوت های فرهنگی، دخالت اطرافیان، بیماری های روانی، اعتیاد، مشکلات مالی و درآمد ناکافی، ازدواج تحمیلی و اجباری، عدم رضایت جنسی، خشونت خانگی، بی علاقگی به همسر، خیانت به همسر، ازدواج مجدد، بیماری های جسمی، انتظارات غیرواقع بینانه، بداخلاقی، بددهنی و فحاشی، مشکلات حقوقی و قضایی وعدم اعتماد به یکدیگر.

در این فهرست هیچ اشاره ای به طلاق ناشی از تماشای فیلم های سینمای ایران نشده است؛ چه رسد به فیلم هایی که در بازه زمانی دوران وزارت سیدعباس صالحی اکران شده اند. شاید در این مجال اشاره به لایحه حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت بی مورد نباشد که مدت های مدید در مجلس تصویب نشد؛ در حالی که یکی علت های اصلی طلاق، خشونت ورزی علیه زنان است و بی توجهی به آن، خود نشان دهنده میزان اهمیت به بحث طلاق نزد برخی از نمایندگان مجلس است. موارد دیگر علل طلاق نیز که عمدتا به مناسبات اقتصادی و معیشتی معطوف است، باز به وظایف خود نماینده ها در شیوه های تصویب بودجه و مناسبات تقنینی و نظارتی برمی گردد که چگونه مسائلی همچون بیکاری و مشکلات مالی را در رفع ماجری طلاق مورد توجه قرار داده اند.

نکته دوم صحبت های توسلی درباره سینما، با تأکید بر فیلم پیرپسر بود که از وزیر پرسید: خبردارید پیرپسر چه بلایی سر جوانان ما می آورد؟ و این فیلم را مروج فساد و مشروب خواری و هزار تا چیز دیگر دانست. اینجا هم می توان از توسلی پرسید به استناد چه تحقیقی ادعا کرده است که فیلم پیرپسر بلا سر جوانان می آورد و اگر چنین تحقیقی در میان نیست، زیبنده نماینده مجلس نیست که به جای استدلال درست در پرسیدن سؤال از وزیر، به استنادات مبهم و اثبات نشده متوسل شود.

درباره ترویج فساد و استعمال الکل نیز این نکته بدیهی یادآوری می شود که صرف نمایش پلشتی، ترویج پلشتی نیست. در بسیاری از آثار سینمایی، نمایش ناهنجاری ها با هدف نقد، آموزش یا آگاهی بخشی انجام می شود، نه ترویج. برای مثال، فیلم هایی که اعتیاد به مواد مخدر یا الکل را با نشان دادن تباهی زندگی شخصیت ها به تصویر می کشند، پیامی ضداعتیاد دارند.

پیرپسر نیز همین گونه است و فرجام رفتار پلشت شخصیت اصلی ماجرا که معتاد به داروی مخدر و الکل نوشی و رفتارهای زننده است، همراه با عقوبت و مکافات است. زیبنده نماینده مجلس نیست که تفاوت ترویج و نهی را در درونمایه یک اثر سینمایی درک نکند و بر اساس فهمی نادرست از فیلم، درباره آن فیلم نسبت های زننده بدهد و وزیر را بابتش به سؤال بکشاند.

شاید بد نباشد برای نمایندگان مجلس، دوره هایی از تدریس فهم سینما و ادبیات و هنر و همچنین شیوه استدلال پردازی درست با حضور مدرسان باحوصله و صبور برگزار شود تا پس از این، اگر قرار بر سؤال درباره هنر و مصداق هایش باشد، دست کم آن دسته از نمایندگانی سؤال کنند که این دوره های آموزشی را با موفقیت پشت سر گذاشته باشند و نسبت به موضوع مورد سؤال، درک کافی و درست داشته باشند.

نویسنده: مهرزاد دانش، منتقد سینما