این روزهای مردادماه، اردوگاه بزرگ بازگشت در شرق تهران به شکل عجیبی خلوت است. اگر تابلویی سردر آن نباشد، شاید کسی متوجه نشود که اینجا یکی از مراکز اصلی بازگشت مهاجران غیرمجاز افغانستانی است.

به گزارش همشهری، محدوده گردنه تنباکویی در جاده وسیع امام رضا (ع) پر از تعمیرگاه های خودرو، گاراژهای کامیون و انبار است. خودروهایی که به سمت قیامدشت و خاورشهر می روند از اینجا می گذرند، اما جمعیتی که تا یک ماه قبل در مقابل مرکز بازگشت امام رضا (ع) تجمع کرده بود، اکنون به چشم نمی خورد.

عده ای در سایه باریک چند درخت از آفتاب و گرمای 40درجه سانتی گراد پناه گرفته اند. در اصلی و بزرگ فقط برای اتوبوس های بین شهری باز می شود. اتوبوس ها دائما در حرکت هستند. بیشتر خالی می آیند تا با مسافر به سمت مشهد و بعد از آن به سوی مرز روانه شوند. جلوی سالن ورودی دادالله ایستاده است. می گوید که برای خداحافظی با خواهرهایش آمده، ولی اجازه نداده اند که آن ها را ببیند. خودش گذرنامه معتبر امارت اسلامی افغانستان با مهر روادید تا اسفند 1404دارد.

کافی است یک نفر وارد سالن شود و در جواب مرد پشت میز که می پرسد: می خواهی بروی افغانستان؟ سرتکان بدهد. نیازی به هیچ مدرکی هم نیست. فقط وسایل را از دستگاه ایکس ری عبور می دهند و بعد مراحل ثبت نام و اعزام شروع می شود. درون حیاط با داربست و توری های آفتاب گیر سبزرنگ، سایه بان بزرگی ساخته اند و افراد را در آن به صف می کنند. البته این سفر رایگان نیست و 3میلیون تومان خرج دارد. آصف که کارگر نانوایی است یک راه دیگر هم می شناسد. می گوید که در پایانه اتوبوسرانی جنوب هم ثبت نام می کنند و خرج آن یک میلیون و 800هزار تومان است؛ البته بقیه به او می گویند که این مبلغ فقط خرج سفر تا مشهد است و بعد باید کرایه بقیه مسیر را بدهد.

بنا بر اعلام سازمان ملل از ابتدای سال 1404تاکنون بیش از یک میلیون نفر افغان از ایران اخراج شده اند و در مدت یک سال مجموع اخراج شده ها از ایران، همراه تعدادی اخراج شده از پاکستان به 3میلیون نفر خواهد رسید.

نادر یاراحمدی، رییس مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور در این باره می گوید: تا نیمه اول سال 2میلیون نفر از اتباع را تعیین تکلیف می کنیم. هدف ما رسیدن به عدد 3میلیون مهاجر مجاز است.

با این حال، سرعت خروج اتباع از مدتی قبل کاهش پیدا کرده است. یاراحمدی تأکید می کند: در یک روز 29هزار نفر خروج از کشور داشتیم که نقطه اوج بود و الان این عدد به 13هزار نفر رسیده است.

پیش بینی کارشناسان درباره خلوت شدن مراکز رسیدگی به اموراتباع این است که بعد از مراجعه های داوطلبانه و طرح های اولیه جمع آوری اتباع، جمعیت زیادی از اتباع غیرمجاز - به امید موقتی بودن طرح ها - از دید مخفی شده اند و به این شکل، وضعیت ساماندهی مهاجران خارجی وارد فاز پنهانی شده است.

وحید گلی کانی، سرپرست اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری تهران می گوید: بازگشت اتباع غیرمجاز باید از طریق اردوگاه مراقبتی خاوران انجام شود و ثبت اطلاعات این افراد در سامانه های مربوطه برای پیگیری های بعدی ضروری است.

با این شرایط به نظر می آید در هفته ها و ماه های پیش رو، اقدامات انتظامی برای جمع آوری اتباع غیرمجاز شدت پیدا کند و اردوگاه های بازگشت که در اوج کار خود، روزانه به پرونده های 50هزار نفر رسیدگی می کردند هم دوباره پر از جمعیت شوند. به گفته روابط عمومی مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی، به زودی درباره جزییات اقدامات اخیر اطلاع رسانی انجام خواهد شد.