آیا تونل فرااطلسی (بین دو سوی اقیانوس اطلس) به راستی شدنی است یا تنها یک داستان علمی تخیلی است؟

به گزارش فرادید، چنین تصوری وسوسه انگیز است: اینکه سوار قطاری در نیویورک شوید و تنها 54 دقیقه بعد، در لندن پیاده شوید؛ آن هم پس از پیموده شدن مسیر از زیر اقیانوس اطلس. طرح چنین سفری به تازگی پیشنهاد شده، اما آیا تونل فرااطلسی (بین دو سوی اقیانوس اطلس) به راستی شدنی است یا تنها یک داستان علمی تخیلی است؟ پاسخ کوتاه: با فناوری کنونی، شاید ممکن نباشد.

نخست اینکه، این سفر 54 دقیقه ای مستلزم استفاده از قطارهای خلأ با سرعت 8000 کیلومتر در ساعت است و این فناوری هنوز وجود ندارد. با قطارهایی با سرعت های معمول، این سفر حدود 15 ساعت طول می کشد؛ یعنی کندتر از یک پرواز 8 ساعته.

در حال حاضر، طولانی ترین بخش زیر دریایی یک تونل در جهان متعلق به تونل مانش (Channel Tunnel) است که 37.9 کیلومتر زیر دریا امتداد دارد و انگلستان را به فرانسه متصل می کند. ساخت این تونل که به چانل (Chunnel) معروف است، شش سال زمان برد، 13 هزار کارگر در آن مشارکت داشتند و سال 1994 حدود 12 میلیارد پوند یا 16 میلیارد دلار امروزی هزینه داشت.

بسته به محل ساخت تونل، هزینه ها می تواند به مراتب بیشتر باشد، هم از دید زمانی و هم از دید مالی. برای نمونه، پیش بینی شده پروژه تونل هادسون (تلاش برای ساخت تونل ریلی 14 کیلومتری میان نیویورک و نیوجرسی) 12 سال طول بکشد و 16 میلیارد دلار هزینه داشته باشد.

اِستیو سیگموند، مدیر روابط عمومی کمیسیون توسعه گِیت وِی (Gateway Development Commission) و سرپرست این پروژه گفته: در ظاهر یک پروژه است، اما به راستی 10 پروژه مختلف در دل یک پروژه است که هرکدام به تنهایی کم و بیش یک اَبَرپروژه محسوب می شوند.

رایج ترین تصور از این تونل، مسیری میان لندن و نیویورک است که حدود 5500 کیلومتر امتداد خواهد داشت. به گفته ی بیل گروس، کارشناس تونل و عضو بنیاد مهندسان عمران، برای تونلی با این طول، چالش های گوناگونی وجود خواهد داشت.

نخستین چالش، مسائل تدارکاتی ساخت آن است. گروس می گوید: باید مسائلی مانند تهویه تونل، تأمین انرژی برای دستگاه حفاری تونل و نحوه ی انتقال کارگران به محل حفاری حل شوند.

به گفته ی او، زمان لازم برای انتقال کارگران از یک سر تونل به نقطه ی میانی، بسیار غیرعملی خواهد بود. بنابراین، این پروژه به یک دستگاه حفار تونل کاملاً خودران نیاز دارد؛ دستگاهی که هنوز در مقیاسی که برای ساخت تونل زیر اقیانوس مناسب باشد، اختراع نشده است. و این تازه پیش از فکر کردن به نیازهای انرژی است. گروس می گوید حتی یک تونل 10 کیلومتری معمولی به اندازه یک شهر کوچک برق مصرف می کند.

ساخت تونلی که کوتاه ترین فاصله از عرض اقیانوس اطلس را پوشش دهد (از گامبیا تا برزیل، حدود 2575 کیلومتر) با سرعت فعلی دستگاه های حفار تونل، کم و بیش 500 سال طول خواهد کشید

مشکل دیگر، سرعت پایین دستگاه های حفار است. برای نمونه، اگر بخواهیم تونلی در کوتاه ترین مسیر ممکن در اطلس (یعنی بین گامبیا و برزیل با فاصله حدود 2575 کیلومتر) بسازیم، گروس می گوید: با سرعت کنونی دستگاه های حفاری، این کار شاید حدود 500 سال طول بکشد. شما به دستگاهی نیاز دارید که 50 برابر سریع تر از فناوری کنونی عمل کند.

چالش دیگر، فشار شدید آب در اعماق اقیانوس است. سیگموند توضیح می دهد: باید بسیار مراقب فشار آب باشید، هم از دید آسیب به دستگاه حفاری و هم از دید ایمنی انسان ها و این تنها مربوط به یک مایل در عرض رود هادسون است. حالا آن را ضربدر هزار کنید تا بفهمید با چه مشکلاتی مواجه خواهیم شد.

نشت آب، فوران و ریزش تونل در پروژه های قبلی، موجب خسارات مالی و حتی مرگ شده اند.

بالاترین فشاری که تاکنون یک دستگاه حفار تونل با آن روبرو شده، 15 بار (15 برابر فشار جو در سطح دریاست)؛ معادل عمقی حدود 150 متر زیر سطح آب. در حالی که عمیق ترین نقطه اقیانوس اطلس، بیش از 8000 متر عمق دارد؛ یعنی فشاری برابر با 800 بار.

گروس می گوید: هرقدر هم که تمام تلاش خود را بکنید تا به عمقی برسید که با آب مواجه نشوید، اما اگر با آن مواجه شدید، فاجعه ای عظیم خواهد بود.

در نهایت، مسئله تأمین مالی چنین پروژه بزرگی را باید در نظر گرفت. سیگموند می گوید: ساخت، مواد، زمان، نیروی کار و برنامه ریزی. این ها عناصر اصلی هستند که هزینه پروژه ها را بالا می برند، حتی پروژه های کوتاه.

با در نظر گرفتن هزینه ی بسیار زیاد و ریسک فاجعه بار یک نشتی، تأمین مالی چنین پروژه ای تقریباً غیرممکن است.

گروس در پایان می گوید: در حال حاضر، می توان گفت چالش ها تقریباً برطرف نشدنی هستند. بنابراین هنوز باید منتظر اختراع چیزهای جدید باشیم.