حسن فرامرزی در روزنامه جوان نوشت: به این جمله آقای پزشکیان، رییس جمهور محترم توجه کنید: اگر مردم با ما برای حل مشکل آب همکاری نکنند، با بحران وحشتناکی روبه رو خواهیم شد. شما وقتی به اظهارات رییس جمهور درباره یکی از فوری ترین مسائل امروز جامعه یعنی بحران آب دقت می کنید، می بینید او خواستار جلب مشارکت مردم برای عبور از این بحران شده است.

تا اینجای کار همه چیز طبیعی است. رییس جمهور به عنوان عالی ترین مقام اجرایی کشور به یکی از بحرانی ترین نقاط زندگی امروز ما اشاره کرده است، اما چرا جمله رییس جمهور و عبارت های مشابه آن هیچ تکانی در جامعه ایجاد نمی کند؟ اگر حرف رییس جمهور مهم است، اگر کمبود آب به یک دغدغه و گره ذهنی در میان میلیون ها شهروند ایرانی بدل شده، پس چرا هشدار رییس جمهور و تقاضای او برای جلب مشارکت، حداقل جریانی نه در رسانه های رسمی و نه در شبکه های اجتماعی ایجاد نمی کند؟ چرا همه چیز در حد یک هشدار و ترساندن تقلیل می یابد؟

به این مثال توجه کنید: سه نفر در تهران قرار می گذارند کوه بروند. آیا آنها می گویند جمع بشویم برویم کوه؟ اگر این سه نفر قرارشان را در حد همین جمله تقلیل دهند، خودشان هم می دانند که دارند تعارف می کنند و جدی نیستند و هیچ وقت هم کوه نخواهند رفت، اما اگر آنها وارد جزییات شوند، اگر پای قیود را به میان بکشند و قرارشان را در یک نقطه مشخص مکانی و زمانی به قید و بند بکشند، در آن صورت وضعیت فرق خواهد کرد: ساعت 6 صبح جمعه 10 مرداد، میدان درکه، این گزاره خیلی با این جمله فرق می کند: قرار بگذارید برویم کوه.

وقتی ما قرار است با میلیون ها آدم مثلاً در تهران یا کلانشهرهای دیگر قرار بگذاریم نمی توانیم بگوییم جمع شویم برویم در آب صرفه جویی کنیم. وقتی با چنین رهیافت و ادبیاتی با مردم سخن می گوییم، همه ما به روشنی می دانیم که وارد حوزه های تعارفی و غیرجدی شده ایم، هم سخنران و هم مخاطب می داند که موضوع جدی نیست. چرا؟ به خاطر اینکه پای هیچ قید و مثال و مصداقی در میان نیست.

یکی از آفات سخنرانی های مقامات کشور که البته در بین همه ما کمابیش جریان دارد، رها کردن مخاطب در چشم اندازهایی است که راه روشنی برای رسیدن به آن تعیین نشده است. صرفه جویی در آب یک چشم انداز است که رییس جمهور، ما را به آن دعوت می کند، اما چرا در این چهار، پنج دهه ای که این چشم انداز از طریق تبلیغات محیطی، تلویزیونی، تریبون ها و نظایر آن ارائه شده، نتوانسته اندک تأثیری بر رفتار مصرف کنندگان و فرهنگ مصرف بگذارد. به خاطر اینکه فقط و فقط یک چشم انداز را تعیین کرده و قرار گذاشته ایم برویم کوه، بدون آنکه پای قید روشنی در میان باشد.

مصرف کنندگان آب زمانی خریدار حرف رییس جمهور خواهند بود که صرفه جویی در آب را بتوانند به عنوان یک محصول، روش و رویکرد در دستگاه های اجرایی کشور ببینند و مثلاً رییس جمهور بگوید دولت در این یک سال یا دست کم در چهار، پنج ماه اخیر تشدید خشکسالی از خود آغاز کرده و دست به این تغییرات زده است، یا رییس جمهور پیام خود را از سطح انتزاعی به سطح عینی برساند و بگوید من از این پنج روش برای کاهش مصرف آب در خانه خودم استفاده می کنم یا مثلاً دولت در حال همکاری با شهرداری است که در فضای سبز تهران از چمن استفاده نشود و نظایر آن.

وقتی سه نفر می خواهند یک قرار کوتاه بگذارند، کلی قید مکانی و زمانی برای قرار خود می تراشند تا بتوانند به آن قرار عینیت و جدیت ببخشند، چون می دانند کلی گویی نمی تواند مصداق روشنی برای قرار باشد. حال وقتی صحبت بر سر یک قرار ملی است، چگونه این قرار ملی می تواند بدون قید و بند و مصداق و روش در بستر سخنان انتزاعی صورت گیرد؟