بررسی روند تورم نقطه به نقطه نشان می دهد این شاخص از دی ماه سال گذشته تاکنون، به استثنای یک ماه در مسیر صعودی قرار دارد. به عقیده کارشناسان شاید بتوان جنگ را تسریع کننده روند افزایشی تورم دانست ولی تورم کشور با تکیه بر متغیرهای بلندمدت نیز، در مسیر افزایش است. به عبارتی، افزایش و رکورد زنی تورم در تیر ماه را نمی توان تنها معلول درگیری کشور با جنگ تحمیلی 12 روزه دانست، چرا که این روند از 5 ماه پیش از جنگ آغاز شده بوده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، به نظر می رسد در سال جاری هم عوامل ساختاری و هم عوامل سیاسی و غیر ساختاری در روند افزایش تورم موثر هستند. کارشناسان پیش بینی می کنند با توجه به شرایط سیاسی، شرایط بنگاه های اقتصادی، وضعیت کسری بودجه دولت و رشد نقدینگی، احتمال دارد تا پایان سال نرخ تورم در روند ملایم صعودی قرار داشته باشد. تورم اولین ماه تابستان را می توان اولین آمار تورمی دانست که به خوبی بازگو کننده اثرات جنگ باشد. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه در پایان تیر ماه با ثبت نرخ 41.2 درصد، به بیشترین سطح از خرداد ماه 1402 رسیده است.

با وجود این که جنگ در روزهای ابتدایی تیر ماه به پایان رسید ولی تا حدودی می توان اثرات جنگ بر سفره خانوار ایرانی را در نرخ اعلام شده برای تورم تیرماه مشاهده کرد. نرخ نقطه به نقطه کل کشور در تیر ماه با 1.8 واحد درصد نسبت به خرداد ماه که ماه شروع جنگ بود، افزایش داشته است. این در حالی است که ستاد تنظیم بازار در تیرماه طرحی مبنی بر بازگشت قیمت ها به سطح پیش از جنگ مصوب کرد و معاون اول رییس جمهور این مصوبه را لازم الاجرا اعلام کرد. دنیای اقتصاد پیش از این در گزارشی با عنوان تحریف بازار با تنظیم قیمت اشاره کرده بود که تکیه بر قیمت گذاری دستوری تنها منجر به اختلال در اقتصاد، کاهش تولید، شکل گیری رانت و تحریف متغیرهای کلیدی بازار می شود و در مهار تورم ناکام خواهد ماند.

تفاوت نرخ تورم نقطه ای خوراکی ها بین دو ماه خرداد و تیر بسیار چشم گیر تر از تفاوت تورم کل است. در سومین ماه بهار نرخ تورم نقطه ای کالاهای خوراکی 42.3 درصد ثبت شده بود که این رقم در تیر ماه با 5 واحد درصد افزایش به 47.3 درصد رسیده است. نرخ تورم ماهانه نیز در اولین ماه تابستان معادل 3.5 درصد ثبت شده که نسبت به خرداد ماه افزایش 0.2 واحد درصدی داشته است. نرخ تورم ماهانه خوراکی ها در خرداد ماه 4.9 درصد ثبت شده بود که در تیر ماه به 5.1 درصد رسید. بر این اساس در مورد تورم ماهانه هر دو ماه خرداد و تیر می توان به فاصله 1.6 واحد درصدی تورم ماهانه خوراکی ها با تورم ماهانه کل اشاره کرد.

با وجود این که طی سه ماه اخیر (اردیبهشت، خرداد و تیر)، هم تورم نقطه ای و هم تورم ماهانه در مسیر صعودی قرار داشتند، به نظر می رسد تورم گروه خوراکی ها بیش از سایر گروه های کالایی تحت تاثیر جنگ قرار گرفته است. این موضوع منعکس کننده افزایش تمایل خانوارها به خرید خوراکی های اساسی در شرایط بحرانی است. بررسی عملکرد ثبت شده در سوپراپلیکیشن های خرید آنلاین نیز گویای تغییر مصرف کالاهای خوراکی در دوران جنگ است. بر اساس گزارش دو اپلیکیشن خرید بزرگ، تمایل شهروندان به سمت محصولات خوراکی با ماندگاری بالاتر و قابلیت ذخیره سازی افزایش یافته است. در نقطه مقابل، کالاهایی که نیازمند نگهداری خاص بودند یا غیرضروری بودند، در روزهای جنگ با افت تقاضا مواجه شدند.

تغییر الگو خرید کالاهای خوراکی نه تنها در اولویت های خرید خانوار دیده می شود بلکه در روزهای جنگ حجم سبد خرید نیز افزایش داشته است. بر اساس گزارش های اعلام شده در روزهای جنگ، حجم سبد خرید روزانه ثبت شده برای کالاهای خوراکی در شهر های درگیر دو برابر قبل از دوران جنگ بوده است.

رشد تقاضای خوراکی ها در دوران جنگ، در آمارهای تورمی تیر ماه به روشنی دیده می شود به طوری که تورم ماهانه تیر ماه برای گروه کالایی نان و غلات 16.6 درصد ثبت شده است. همچنین تورم نقطه به نقطه این گروه کالایی در تیر ماه به حدود 82 درصد رسیده است. گروه نان و غلات دارای ضریب اهمیت 6.4 در سبد مصرفی خانوار است که رقم بزرگی در اقلام خوراکی محسوب می شود.

به عبارت دیگر اگر اقلام مصرفی یک خانوار ایرانی در ماه، 100 واحد در نظر گرفته شود، به طور متوسط 6.4 واحد از کل مصرف به نان و غلات اختصاص دارد. ضریب اهمیت کالاهای خوراکی برای دهک های مختلف درآمدی متفاوت است به طوری که این ضریب برای دهک یک بیش از 42 درصد و برای دهک ده کمتر از 22 درصد برآورد شده است. همچنین محاسبات دنیای اقتصاد نشان می دهد حدود یک سوم تورم ماهانه کل، در تیر ماه به افزایش قیمت های گروه نان و غلات مربوط است.

در کنار تورم نقطه به نقطه و ماهانه ثبت شده برای اقلام خوراکی، در تیر ماه تورم گروه های کالایی بهداشت و درمان و مبلمان و لوازم خانگی نیز در صدر قرار داشتند. تورم ماهانه تیرماه برای گروه کالایی مبلمان و لوازم خانگی 4.3 درصد ثبت شده که به صورت نسبی تورم ماهانه بالایی محسوب می شود. تورم نقطه به نقطه برای این گروه کالایی 43.5 درصد بوده است. در تیر ماه تورم ماهانه و نقطه ای گروه بهداشت و درمان نیز 2.9 و 45 درصد گزارش شده است.

براساس آخرین گزارش بانک مرکزی، نرخ رشد نقدینگی در پایان سال گذشته به 29.1 درصد رسید که بیشترین مقدار22 ماهه منتهی به اسفند 1403 بوده است. به عبارت دیگر رشد نقدینگی در اسفند 1403 از محدوده هدف گذاری شده 25 درصدی فراتر رفته است.

براساس آخرین آمار، رشد نقطه به نقطه پول که به تعبیری نمایان گر انتظارات تورمی است، با طی کردن سریع مسیر افزایشی، در پایان سال گذشته 37.5 درصد ثبت شد در نتیجه در پایان سال قبل، این جزء از نقدینگی مسیر افزایشی را طی کرده است. از طرفی طی جنگ تحمیلی 12 روزه دولت و بانک مرکزی برای کاهش اثرات جنگ سیاست های حمایتی وضع کردند که به نظر می رسد احتمالا در چند ماه آتی اثر خود را به صورت فشار افزایشی بر پایه پولی نشان دهد. بنابر این از وضعیت شاخص های پولی در کنار روند چند ماهه صعودی تورم، کارشناسان بر این باورند می توان انتظار داشت تا پایان سال نرخ تورم در روند صعودی ملایم باقی بماند.