فرارو- پژوهشگران در جست وجوی درمان های نوین سرطان، به عمق اقیانوس ها سفر کرده اند و ترکیبی شگفت انگیز از خیارهای دریایی کشف کرده اند که می تواند در مهار رشد سلول های سرطانی نقش آفرین باشد.

به نقل از دیسکاور مگزین، مطالعه ای جدید نشان می دهد شاید کلید درمان های آینده سرطان، نه در آزمایشگاه های پیچیده بلکه در کف اقیانوس ها و درون بدن موجوداتی ساده به نام خیار دریایی نهفته باشد. این جانوران ساده، که معمولاً نقش نظافتچی های بستر دریا را ایفا می کنند، اکنون توجه دانشمندان را به دلیل دارا بودن نوعی ترکیب قندی خاص جلب کرده اند، ترکیبی که ممکن است روند رشد سرطان را متوقف کند.

در حال حاضر بیش از 1000 گونه خیار دریایی در بسترهای اقیانوسی سراسر جهان زندگی می کنند. با این حال، در دهه های اخیر و به ویژه از نیمه دوم قرن بیستم به این سو، این جانوران به شدت برای مصارف غذایی صید شده اند و جمعیت آن ها به شدت کاهش یافته است. این روند بهره برداری بی رویه، اکوسیستم های دریایی را از یکی از عناصر حیاتی خود محروم کرده است. خیارهای دریایی، با تغذیه از باکتری ها، میکروجلبک ها و رسوبات کف دریا، به تمیز نگه داشتن بستر اقیانوس کمک می کنند. کاهش جمعیت آن ها باعث شده رسوبات آلوده ای که معمولاً توسط این جانوران جذب می شدند، روی صخره های مرجانی باقی بمانند و آن ها را در معرض بیماری های مختلف قرار دهند.

اکنون به نظر می رسد خیارهای دریایی نه تنها در پاک سازی اقیانوس ها، بلکه در مبارزه با سرطان نیز نقش بالقوه ای دارند. در مطالعه مورد نظر، پژوهشگران ترکیب قندی خاصی را در گونه ای از خیار دریایی به نام Holothuria floridana که در سواحل فلوریدا زندگی می کند، شناسایی کرده اند. این ترکیب می تواند آنزیمی به نام Sulf-2 مهار کند؛ آنزیمی که مطالعات پیشین نشان داده اند با انواعی از سرطان نظیر سرطان کبد، معده، ریه و پستان ارتباط دارد.

به گفته ماروا فرّاج، نویسنده اصلی مقاله و دانشجوی دکتری دانشگاه می سی سی پی: موجودات دریایی ترکیباتی با ساختارهایی منحصربه فرد تولید می کنند که غالباً در مهره داران زمینی یافت نمی شوند. قندهایی که در خیارهای دریایی وجود دارند از جمله همین ترکیبات نادر هستند. همین منحصر به فرد بودن، آن ها را ارزشمند و قابل مطالعه می سازد. اما سازوکار عملکرد این آنزیم چیست؟ آنزیم Sulf-2 توسط سلول های سرطانی تغییر شکل می یابد و باعث تغییر در ساختارهایی می شود که بر سطح سلول ها قرار دارند و گلیکان نامیده می شوند. گلیکان ها نقش کلیدی در ارتباطات سلولی، پاسخ های ایمنی و شناسایی عوامل بیماری زا دارند. تغییر در ساختار این گلیکان ها می تواند به گسترش سریع تر سرطان منجر شود.

ویتور پومین، استاد داروشناسی طبیعی در دانشگاه می سی سی پی توضیح می دهد: سلول های بدن ما درواقع با جنگلی از گلیکان ها پوشیده شده اند. آنزیم ها عملکرد این جنگل را تغییر می دهند؛ درواقع مثل این است که برگ های آن را هرس می کنند. اگر بتوانیم این آنزیم را مهار کنیم، به طور نظری، مانعی در مسیر گسترش سرطان ایجاد کرده ایم. با استفاده از مدل سازی های رایانه ای و آزمایش های آزمایشگاهی، پژوهشگران تأیید کرده اند که فوکوزیله کوندرویتین سولفات قادر است این روند تغییرات آنزیمی را متوقف کند.

نکته مثبت دیگر این ترکیب قندی این است که برخلاف برخی داروهایی که آنزیم Sulf-2 را هدف قرار می دهند، بر روند انعقاد خون تأثیر منفی ندارد و خطر انتقال ویروس ها یا عوامل بیماری زای دیگر را نیز به همراه ندارد. این ویژگی ها در کنار منشأ دریایی آن، باعث شده این ترکیب از جذابیت زیادی برای دانشمندان برخوردار باشد. با این حال، استفاده مستقیم از خیارهای دریایی برای استخراج این ترکیب با مشکل بزرگی روبروست: جمعیت کم این جانوران در اثر صید بی رویه، تأمین مقادیر کافی برای تولید دارو را غیرممکن کرده است.

در همین رابطه، پومین تأکید می کند: یکی از مشکلات در مسیر توسعه داروی مبتنی بر این ترکیب، بازدهی پایین آن است، چرا که نمی توان مقادیر زیادی از خیار دریایی تهیه کرد. بنابراین باید به سراغ روش های شیمیایی برای سنتز این ترکیب برویم. اگر موفق شویم، می توانیم آزمایش آن را روی مدل های حیوانی آغاز کنیم.

اگرچه هنوز مسیر طولانی تا تبدیل این کشف به دارویی قابل استفاده در پیش است، اما یافته های این پژوهش چشم اندازی نو در مقابله با سرطان ایجاد کرده است، رویکردی که نه بر پایه ژنتیک یا ایمونوتراپی، بلکه بر اساس ترکیباتی طبیعی از بستر دریا بنا شده است. دانشمندان امیدوارند که با توسعه روش های سنتزی برای تولید این قند دریایی و بررسی اثرات آن بر روی نمونه های حیوانی، بتوانند در آینده ای نه چندان دور، گامی بلند در مهار رشد سرطان بردارند و این بار با کمک موجوداتی که همواره ساکت، بی ادعا، و در کف اقیانوس ها مشغول پاک سازی بوده اند.