فرارو- کیث بی. ریچبرگ ستون نویس روزنامه واشنگتن پست

به نقل از روزنامه واشنگتن پست، دولت ترامپ در تلاش است کشورهای جنوب شرقی آسیا را به مشارکت در ساخت یک دیوار بزرگ اقتصادی پیرامون چین ترغیب کند؛ ابتکاری که هدف اصلی آن، کاهش وابستگی این کشورها به زنجیره های تأمین چینی، فاصله گرفتن آن ها از صادرات چین و واداشتن شان به متوقف کردن ترانزیت کالاهای چینی از طریق بنادرشان برای جلوگیری از دور زدن تعرفه های آمریکا است. این سیاست، محور اصلی توافق تجاری اخیر میان ترامپ و ویتنام بود؛ توافقی که به موجب آن، تعرفه ای 40 درصدی بر کالاهای ترانزیتی وضع می شود؛ کالاهایی که تقریباً همگی منشأ چینی دارند.

در همین حال، کشورهای آسیایی خود نیز به دنبال ایجاد دیواری متفاوت هستند؛ دیوار خوداتکایی که هدف آن محافظت از اقتصادهایشان در برابر سیاست های تجاری غیرقابل پیش بینی واشنگتن است. رهبران آسیایی به طور فزاینده ای بر اهمیت توسعه تجارت درون قاره ای به عنوان راهکاری برای کاهش وابستگی بیش از حد به بازار ایالات متحده تأکید می کنند. در ماه آوریل، شی جین پینگ، رییس جمهور چین، بر ضرورت اتحاد خانواده آسیایی تأکید کرد. مقامات چینی این رویکرد را گسترش دایره دوستان می نامند و بسیاری از کشورهای آسیایی خارج از چین نیز از این سیاست استقبال کرده اند. انور ابراهیم، نخست وزیر مالزی، در نشست اخیر آسه آن گفت: ما باید زیرساخت های داخلی خود را تقویت کنیم. بیشتر با یکدیگر تجارت کنیم، بیشتر در یکدیگر سرمایه گذاری کنیم و با عزم جدی، ادغام میان بخشی را پیش ببریم.

چین بی تردید در مسیر گسترش تجارت خود با کشورهای آسیایی گام برمی دارد. این کشور طی بیش از یک دهه گذشته بزرگ ترین شریک تجاری جنوب شرقی آسیا بوده است. چین نه تنها همسایه بلافصل این منطقه به شمار می رود، بلکه با جمعیتی بالغ بر 1.4 میلیارد نفر، بازار عظیمی را در اختیار دارد و این پیوندهای تاریخی تجاری اکنون به وضوح در حال تعمیق است. تنها در پنج ماه نخست امسال، حجم مبادلات تجاری چین با جنوب شرقی آسیا بیش از 9 درصد افزایش یافت و صادرات چین به این منطقه در ماه ژوئن نسبت به سال گذشته 16.8 درصد رشد نشان داد.

همچنین شواهد میدانی به روشنی از رشد تجارت درون آسیایی حکایت دارد. در بانکوک، تقریباً هر مسافری که از سرویس گراب کار معادل اوبر در این منطقه استفاده می کند، احتمالاً سوار بر یکی از خودروهای برقی جدید ساخت چین مانند BYD یا Aion خواهد شد تا خودروهای تسلا. فروشگاه های زنجیره ای ژاپنی همچون یونیکلو، ایسِتان، سوگو و موجی، حضور پررنگی در مراکز خرید منطقه دارند. برندهای لوازم خانگی کره ای نظیر ال جی و سامسونگ و همچنین هایر از چین، در میان پرفروش ترین ها جای گرفته اند. فروش گوشی های هوشمند چینی همچون شیائومی و هوآوی نیز اکنون به رقابت با آیفون اپل برخاسته است. البته این تجارت، دوسویه جریان دارد؛ منسوجات جنوب شرقی آسیا، دوریان، میگوهای منجمد، برنج، نارگیل و سایر محصولات غذایی ویژه این منطقه، به لطف ابتکار جاده ابریشم دریایی قرن بیست ویکم چین، اینک در سفره های مردم چین حضور چشمگیری یافته است.

در کنار همه این تحولات، وجود یک دیوار فرهنگی غیرقابل انکار نیز در آسیا به چشم می خورد؛ موسیقی پاپ کره ای (K-pop)، سریال ها و محصولات زیبایی ساخت کره جنوبی محبوبیتی فراگیر در سراسر منطقه یافته اند. سریال بازی مرکب نیز صدرنشین نتفلیکس در سراسر آسیا شد. با این حال، این روند به معنای امکان قطع ارتباط آسیا با ایالات متحده نیست.

استیون اوکن، مدیرعامل شرکت مشاوره APAC Advisors در سنگاپور و کارشناس تجارت بین الملل، این واقعیت را چنین توضیح می دهد: در وهله اول، اقتصادهای بزرگ تری چون کره جنوبی، ویتنام و مالزی، وابستگی زیادی به بازار آمریکا دارند و فعلاً جایگزینی برای آن وجود ندارد. علاوه بر این، این کشورها دست کم به اندازه خود آمریکا، نگران نفوذ اقتصادی چین و ورود مازاد تولید آن به بازارهای داخلی شان هستند؛ همان کاری که چین پیش تر با بازار آمریکا انجام داد. بنابراین اگر اصلاً دیواری بنا شود، هدف اصلی آن جلوگیری از ورود چین خواهد بود.

ایالات متحده همچنان غول بی رقیب اقتصاد جهانی و بزرگ ترین بازار مصرف جهان به شمار می رود. در سال 2023، هزینه های خانوارهای آمریکایی به رقم خیره کننده 19 تریلیون دلار رسید؛ رقمی که دو برابر کل اتحادیه اروپا و تقریباً سه برابر چین است. علاوه بر این، برای بسیاری از کشورهای آسیایی، وابستگی بیش از اندازه به اقتصاد چین یک ریسک جدی تلقی می شود. اندونزی به طور فعال قوانین ضد دامپینگ را تقویت کرده و اخیراً پلتفرم بزرگ تجارت الکترونیکی تمو را به دلیل نگرانی از آسیب به کسب وکارهای داخلی ممنوع اعلام کرده است.

تایلند نیز برنامه دارد تعرفه های ویژه ای را بر طیف گسترده ای از کالاهای عمدتاً چینی برای جلوگیری از دور زدن تعرفه ها اعمال کند. کشورهای آسیایی، در حالی که خواهان بهره برداری از رشد اقتصادی چین هستند، نسبت به سلطه اقتصادی پکن رویکردی محتاطانه و حتی بازدارنده اتخاذ کرده اند.

در واقع، دیوار تجاری ترامپ مبتنی بر بسیج متحدانی است که هم به اقتصاد جهانی وابسته اند و هم نسبت به چین نگرانی دارند. در مقابل، دیوار چین بر تقویت خوداتکایی منطقه ای به عنوان پاسخی به بی ثباتی و پیش بینی ناپذیری سیاست های واشنگتن استوار است. با این اوصاف، می توان انتظار داشت که یکپارچگی اقتصادی منطقه ای در آسیا افزایش یابد، حجم تجارت دوجانبه میان کشورهای آسیایی رشد کند و حضور گوشی ها، لوازم خانگی و خودروهای برقی چینی در شهرهای آسیایی بیش از پیش محسوس شود. با این همه، سلطه بازار ایالات متحده همچنان پابرجا خواهد ماند و کشورهای آسیایی، دست کم در آینده نزدیک، قادر نخواهند بود دیواری واقعی میان خود و اقتصاد جهانی ایجاد کنند.