رفتار تندروها و مخالفت آنها با مذاکره با اروپا انتقادهای بسیاری را برانگیخته است.

روزنامه هم میهن در سرمقاله امروز خود با اشاره به این موضوع نوشت: یکی از متنفذین جناح تندرو در تعریض به مذاکرات وزارت امورخارجه با طرف های اروپایی گفته است که: ضعف، جنگ می آورد و تنها قدرت است که مانع جنگ می شود. دیپلماسی باید حامی سرمایه های ملی باشد، نه ابزار کاهش آن. الان سه دولت اروپایی باید خودشان را به ما اثبات کنند، نه ما؛ زیرا آن ها حمله به ما را تأیید کردند.

این گزاره که ضعف جنگ می آورد ، در عین رواج و درستی بسیار ناقص و فریبنده است.

باید پاسخ داد که جنگ اخیر محصول چه بود؟ ضعف ایران یا ضعف طرف مقابل؟ به علاوه، مولفه های ضعف و قدرت چیست؟آیا فقط تسلیحات و نیروی نظامی است یا ابعاد سیاسی و اقتصادی و فن آوری و اطلاعاتی و رسانه ای و درک و فهم ما از واقعیت را هم شامل می شود؟ آیا گوینده این سخنان می تواند وضعیت ایران را از این وجوه نیز ارزیابی و با طرف مقابل مقایسه کند؟

در واقع، ضعف به تنهایی نیست که منشأ جنگ می شود. بلکه ترکیب آن با اهداف ناسازگار با قدرت است که موجب جنگ می شود. اکنون میان اغلب کشورها عدم توازن شدید قدرت وجود دارد؛ ولی لزوماً میان آنها جنگ هم نمی شود، زیرا اهداف خود را نسبت به یکدیگر متوازن و معقول کرده اند.

جامعه ای که یکی از ضعیف ترین نظام های رسانه ای را دارد و همیشه هم از این وضعیت می نالد و غُر می زند؛ درعین حال، در بحبوحه شرایط جنگی که وضعیت اغلب مسائل نامتعین است، دنبال محدودیت بیشتر رسانه می رود و مردم را به خود خشمگین می کند و معلوم است که درک درستی از واقعیت صحنه ندارد.

اگر معتقد باشیم که قدرت و فقط قدرت مانع جنگ است، پس به دشمنان خود هم پیام داده ایم که ما فقط با ابزار قدرت حرف می زنیم و نتیجه منطقی این می شود که آنان هم فقط با قدرت سخن بگویند و رفتار کنند. دراین صورت، ادعای اینکه اروپایی ها باید خود را به ما اثبات کنند از کدام بخش قدرت استنتاج می شود؟

این حرف که آنان حمله به ما را تأیید کردند، مبنایی منطقی دارد. درحالیکه بر مبنای دیپلماسی به مثابه قدرت، اساساً این پرسش بی معنی است؛ زیرا کسی که قدرت دارد، لزومی نمی بیند که در برابر اعمالش پاسخگو باشد.

از سوی دیگر، این غلط است که بگوییم دیپلماسی باید حامی سرمایه های ملی باشد. چون دیپلماسی نیز جزیی از این سرمایه ملی است و نگاه به آن نباید مثل نگاه به فرزند شوهر باشد. این نگاه ریشه همه بحران های ایران در سیاست خارجی است. نگاهی که گمان می کند دیپلماسی باید در خدمت میدان و دست به سینه آن بایستد. درحالی که اینها در طول هم نیستند؛ بلکه همه آنها در کنار و در عرض یکدیگرند و با اقتصاد و رسانه و سیاست داخلی و فرهنگ، همگی اجزای همسنگ و برابر یک پدیده به نام حاکمیت و قدرت ملی را تشکیل می دهند.

مهم ترین رکن قدرت، عقلانیت و در کنار آن مسئولیت پذیری است. این عقلانیت است که موجب درک درست از کیفیت مولفه های قدرت می شود و مسئولیت پذیری نیز موجب نحوه کاربرد اخلاقی اجزای قدرت می شود.

اکنون ببینیم درک و عقلانیت این شخص از دیپلماسی چیست؛ آنجا که می گوید: اگر دشمن می گوید نباید غنی سازی 3درصدی داشته باشید، باید آن را به 20درصد و سانتریفیوژها را به 19هزار عدد برسانیم.

کسی نیست به این افراد بگوید پس برای چه می روند گفت وگو می کنند؟ در خانه بنشینید و به غنی سازی خود بپردازید. چند سال با همین افکار جامعه را معطل گفت وگوهای بی حاصل خود کردید. ولی این را هم پاسخ دهید که چرا آتش بس را پذیرفتید و چرا اساساً در جنگ پیشدستی نمی کنید؟

ظاهراً بعید است که این حد دوری از عقلانیت و درک نادرست از قدرت ملی را بتوان هضم و وجودش را توجیه کرد؛ بنابراین، چاره ای نیست جز اینکه به تئوری توطئه پناه ببریم.