افزایش کانون های گرد و غبار و سخت شدن تنفس، نتیجه خشک شدن تالاب ها یا بر اساس فرهنگ علی اکبر دهخدا کولاب و رسیدن آن ها به وضعیت بحرانی در فصل گرم و کم آب تابستان است، آن هم در شرایطی که تخصیص حقآبه محیط زیستی پس از شرب قرار دارد. در این وضعیت سازمان حفاظت محیط زیست در تلاش برای تامین حق تالاب ها است.

به گزارش ایسنا، نام آن ها را باید به خاطر سپرد؛ گاوخونی، هامون و بسیاری تالاب های دیگر مانند بختگان که باید نامشان را روزی با لب های خشکیده زمزمه کرد. نام آن ها را باید به خاطر سپرد؛ تالاب های پریشان، شادگان، میقان و. . ؛ تالاب هایی که با قدمتی نزدیک به قدمت کره زمین، نگهبان حیات بودند.

حفظ تعادل در حیات پیچیده انسان در حیطه زیست بوم، با علت و معلول های متعددی در هم تنیده شده و تالاب ها به عنوان مهم ترین زیستگاه های طبیعی در جهان به اندازه هر عضو دیگر طبیعت، نقش قابل توجهی در ویژگی های اقلیمی و بوم سازگان هر منطقه و تداوم بقا دارند.

در اقلیم غالبا خشک و نیمه خشک ایران، انتظار می رود که اندک تالاب هایی شکل بگیرد؛ با این حال پرشیب بودن ایران به عنوان یکی از کوهستانی ترین کشورهای جهان و برخورداری از هزاران کیلومتر سواحل دریایی آب های گرم در جنوب و معتدل در شمال، وجود پهنه های وسیع بیابانی با خاک های شور و بالاخره موقعیت عرض جغرافیایی باعث شده که ایران جزو کشورهای دارای بیشترین تنوع تالاب ها در جهان باشد، به طوری که از 42 نوع تالاب شناخته شده، 41 نوع آن در ایران به ثبت رسیده است.

هر یک از تالاب ها در ایران از مساحت مختلفی برخوردارند، به طوری که مساحت آن ها از کمتر از چند هکتار آغاز شده و پیش تر تا بیش از 500 هزار هکتار می رسید، اما بر پایه شاخص عملکرد محیط زیستی (EPI) در سال 2022، ایران به همراه 46 کشور دیگر در گروهی قرار گرفت که بیشترین سطح از تخریب تالاب ها را طی چند دهه گذشته تجربه کرده اند و به این ترتیب حالا کارکرد و خدمات گسترده تالاب ها نیز به دلایل طبیعی و انسان ساز مختل شده است. تالاب های متعددی خشک و بسیاری در معرض خشکسالی قرار گرفته اند و حدود 2 درصد از خاک ایران را تشکیل داده اند.

بر اساس تعریفی که سال 1350 از سوی کنوانسیون رامسر مطرح شد، همه مناطق مردابی، مرغزاری، تورب زاری یا آبی، چه طبیعی و چه مصنوعی، دائمی یا موقتی، با آب ساکن، جاری شیرین، لب شور یا شور شامل آن دسته از آب هایی دریایی که عمق آب در هنگام جزر از 6 متر تجاوز نکند، تالاب محسوب می شود؛ حدود 100 کشور دنیا این تعریف را پذیرفته اند.

واژه تالاب، معادل کلمه اراضی خیس به کار رفته است که از دو کلمه تال (واژه ای هندی به نام آبگیر) و آب تشکیل شده است. در فرهنگ علی اکبر دهخدا، واژه کول یا کولاب معادل تالاب است.

تالاب یا کولاب که ماوای بخشی از غنی ترین تنوع زیستی روی زمین هستند؛ منافع مستقیم و غیر مستقیمی مانند کنترل آب سیلاب ها، تغذیه آب های زیرزمینی، تخلیه آب های زیرزمینی، کنترل رسوبات و دیگر خدمات بیوژئوشیمیایی یا زیست زمین شیمیایی و البته خدمات بوم شناختی.

حق آبه تالاب ها بعد از آب شرب و مقدم بر آب کشاورزی و صنعت است، با این حال برخی کارشناسان بر این باورند در گذشته حقآبه محیط زیستی به اشتباه تخصیص داده شد و منابع آب برای مواردی مانند توسعه کشاورزی یا ویلاسازی استفاده شده است همچنین انتقال آب به خارج از حوزه نیز مشکلات را تشدید کرد و نه تنها امروز که پیش از این نیز بازنگری و اصلاح حقآبه ها ضروری بوده است و توزیع نامناسب منابع آب و جمعیت در مناطق مختلف نیز مشکل ساز بوده است.

سازمان حفاظت محیط زیست می گوید در این سال خشک، برای مقابله با کم آبی و برای احیای تالاب ها پیگیر حقآبه محیط زیستی است.

شینا انصاری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست و معاون رییس جمهوری، اظهار کرد: بر اساس آمار و داده های منتشر شده، با کاهش بارندگی، از نظر وضعیت آبی در وضع مناسبی قرار نداریم و پنجمین سال خشکسالی را پشت سر می گذاریم.

وی ادامه داد: طبیعتا به دنبال کم آبی وزارت نیرو تمهیداتی را اندیشیده است و مدیریت مصرف آب در حوزه کشاورزی، خانگی و تجاری را دنبال می کند. این مسئولیت برعهده وزارت نیروست اما سازمان حفاظت محیط زیست نیز همچنان حقآبه های محیط زیستی را دنبال می کند.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: حقآبه تالاب ها در حال پیگیری است. به عنوان مثال پیش تر بخشی از حقآبه تالاب بختگان رهاسازی شد.

انصاری در پایان با اشاره به گزارشی که در هفته های گذشته در دولت ارائه کرده بود، گفت: گزارشی در خصوص گرد و غبار در هیات دولت ارایه و به موضوع تاثیر تامین حقآبه محیط زیستی بر کاهش گرد و غبار نیز اشاره شد. طبیعتا با پیگیری حقابه ها شرایط آب تالاب ها و به طور همزمان گرد و غبار بهتر می شود.