فرزانه احمدی طی یادداشتی در عصر ایران نوشت: حمید مرادی رفته بود برای خاموش کردن آتش سوزی در جنگل های آبیدر سنندج. حالا مردم منطقه خاکسپاری اش کرده اند. آتش جنگل دامن او را هم گرفت، دامن او که فعال محیط زیست بود و برای نجات جنگل رفته بود.

حالا یک جوان دیگر هم بدحال است، خبات امینی. او هم فعال محیط زیست است و برای خاموش کردن شعله هایی که به جان زاگرس افتاده اند رفته بود.

این اولین بار نیست که آتش جنگل دامان فعالان و مردم را می گیرد. پیش از این هم آتش قربانی گرفته بود.

هر سال با شروع فصل گرما آتش سوزی ها جنگل ها آغاز می شود، بیشتر هم در جنگل های زاگرس. گاهی خاموش کردن آتش روزها به طول می انجامد و بخش زیادی از جنگل از دست می رود. گاهی هم آتش علاوه بر درختان از میان خاموش کنندگان هم قربانی می گیرد.

اما چه کسی جنگل ها را آتش می زند و چرا چاره ای برای جلوگیری از آتش نمی اندیشند؟ چرا مردم قربانی خاموش کردن آتش ها می شوند؟

یک فعال محیط زیست در کهکیلویه و بویر احمد درباره اینکه چه کسی جنگل ها را آتش می زند، به خبرنگار عصر ایران گفت: سوال ما هم همین است چراکه بیشترین اقدامی که درباره آتش سوزی ها انجام می شود مربوط به عملیات اطفای حریق است، نه شناسایی عوامل.

امید سجادیان ادامه داد: شش ماه از سال فصل آتش سوزی جنگل های زاگرس است اما در بقیه سال آتش وجود ندارد و بهترین فرصت است تا علت این حوادث بررسی و برای آن چاره جویی شود با این حال می بینیم که در این مدت اتفاق خاصی در این زمینه رخ نمی دهد.

او گفت: طبق بررسی هایی که فعالان محیط زیست در این منطقه انجام داده اند، بیش از 90 درصد از علت آتش سوزی های زاگرس به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، سهوی یا عمدی انسانی است.

این عضو شورای هماهنگی شبکه تشکل های محیط زیست کشور گفت: باید این موضوع بررسی شود که آتش سوزی در کدام مناطق بیشتر رخ می دهد و چرا در طول سال های گذشته تعداد وقوع آن بیشتر شده است. باید بررسی شود که آیا دلایل اجتماعی، اقتصادی یا سیاسی پشت آن پنهان است؟

او درباره علت بیشتر آتش سوزی ها گفت: در مواردی ممکن است گردشگران باعث ایجاد آتش شوند. گاهی آتش زدن پسماند توسط کشاورزان هم باعث ایجاد آتش می شود.

سجادیان گفت: در مورد آتش سوزی های عمدی گاهی برای تبدیل جنگل به زمین های کشاورزی رخ می دهد. گاهی برای برداشت عسل از زنبور کوهی، درخت را آتش می زنند تا به واسطه دود زنبور فرار کند. حتی برای تولید زغال یا کشت های ممنوعه هم جنگل را آتش می زنند.

این فعال محیط زیست گفت: در فصل گرما مسوولان به این فکر می افتند که اعتبار کافی وجود ندارد یا تجهیزات مورد نیاز تهیه نشده است و این نشان دهنده نوعی بی نظمی است.

سجادیان بیان کرد: عملیات خاموش کردن آتش به صورت فصلی و بدون برنامه و بیشتر احساسی صورت می گیرد و درواقع کار مدون و برنامه ریزی شده انجام نمی شود.

او اذعان کرد: آتش سوزی ها به سمتی رفته که حتی اطفای حریق هم ذینفعانی پیدا کرده و دولت به جای اینکه یک برنامه بلند مدت داشته باشد به برنامه های کوتاه مدت بسنده کرده که باعث اتلاف منابع مالی و انرژی و انسانی می شود.

او گفت: مشکل در پیشگیری و اطفای حریق، به دلیل نبود اعتبار کافی نیست بلکه نبود برنامه مناسب است.

نبود امکانات و تجهیزات و نیروی انسانی کافی از چالش های خاموش کردن آتش در جنگل های زاگرس و هیرکانی است.

این فعال محیط زیست درباره علت کمبود تجهیزات آتش سوزی بیان کرد: ابتدا باید مشخص شود که سیستم مقابله با آتش سوزی های زاگرس و دیگر جنگل ها چیست؟ آیا می خواهیم مردمی یا دولتی باشد؟ یا ترکیبی از این دو؟

سجادیان اضافه کرد: برای مثال باید بدانیم آیا می خواهیم آتش نشان جنگل داشته باشیم که تجهیزات و پایگاه داشته باشند و آموزش دیده باشند؟ اما اگر قرار باشد مردم آتش را خاموش کنند ماجرا فرق می کند.

او گفت: برای استفاده از کمک های مردمی باید بررسی شود که آیا روی بحث پیشگیری کاری انجام شده است؟ تعداد آتش سوزی ها مشخص است؟ چه زمانی مردم باید ورود کنند؟ آیا آموزش های لازم را دیده اند؟

به گفته او در حال حاضر چنین برنامه ریزی و سیستمی وجود ندارد.

سجادیان گفت: گاهی ممکن است برای اطفای حریق یک منطقه با گروهی که در آن منطقه نبوده اند قرارداد بسته شود و وقتی فرد نتواند گروه های محلی را به پای کار بیاورد به عاملی برای تعارض تبدیل می شود.

او تاکید کرد: اگر هزینه ای که برای آتش سوزی در نظر گرفته می شود به شیوه درست تخصیص پیدا نکند به پاشنه آشیلی در زمینه آتش سوزی در جنگل ها تبدیل خواهد شد چراکه این بودجه باید برای خاموش کردن آتش هزینه شود و درواقع با این عنوان به سیستم ادارات وارد می شود.

سجادیان اظهار کرد: اگر قرار است مردم مشارکت داشته باشند باید ساز و کار مشخص باشد و تجهیزات به تیم ها داده شود، نه به افراد.

این فعال محیط زیست عنوان کرد: با این حال حتی میزان خسارات هم در کشور برآورده نشده است و نمی دانیم مثلا در هر آتش سوزی چه تعداد درخت از بین رفته و مثلا آسیبی که به خاک رسیده چقدر بوده است. گاهی حتی میزان هکتاری که جنگل دچار سوختگی شده است کمتر اعلام می شود.

سجادیان گفت: وقتی تعدادی از یک گونه حیوانی در آتش سوزی از بین می رود، آن گونه توان مقابله با موجودات دیگر را از دست می دهد و از چرخه زیست جنگل حذف می شود. علاوه بر آن خاک، باکتری ها و درخت ها هم آسیب زیادی می بینند.