با افزایش محدودیت های انرژی، قیمت گذاری دستوری و رکود بازار، صنعت سیمان به نقطه هشدار رسیده است. به گفته دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان کشور قطعی برق و سوخت در فصول مختلف یکی از اصلی ترین و مهم ترین چالش های صنعت سیمان به شمار می رود که متاسفانه در فصل های زمستان و تابستان به دلیل کاهش و افزایش دما، صنعت سیمان با کاهش گاز و قطعی برق مواجه می شود.

به گزارش اعتماد، این مشکل تا حدود زیادی در میزان تولید این محصول دخیل بوده و حجم تولید را کاهش می دهد. همچنین نوسان و تغییر نرخ ارز تمامی صنایع و همچنین اقتصاد کل کشور را تحت تاثیر قرار می دهد که صنعت سیمان نیز از این قاعده مستثنی نیست و چالش بزرگ دیگر این صنعت عدم نوسازی و بازسازی خطوط تولید است.

علی اکبر الوندیان، دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان کشور، با اشاره به مشکلات فزاینده تأمین انرژی در این صنعت می گوید: در حال حاضر حدود 75 درصد گاز مورد نیاز واحدهای سیمانی با محدودیت مواجه است و فقط 25 درصد آن تأمین می شود. این در حالی است که در تابستان ها معمولا با محدودیت گاز مواجه نمی شویم.

او اضافه می کند: در کنار گاز، برق هم دچار محدودیت است؛ اکنون فقط حدود 30 درصد برق مورد نیاز واحدها تأمین می شود و این یعنی حدود 70 درصد برق مصرفی در محدودیت قرار دارد. همین موضوع باعث می شود که کارخانه ها به طور گسترده از سوخت مازوت استفاده کنند؛ سوختی که به دلیل تحمیل هزینه حمل گران تر است و عملا هزینه سوخت را حدود 100 درصد افزایش می دهد.

الوندیان تأکید می کند: در شرایط فعلی، که باید فصل ذخیره سازی سوخت برای زمستان باشد، ناچار می شویم از مازوت برای تولید فعلی استفاده کنیم و توان ذخیره سازی را می گیرد. این اتفاق هم تاب آوری آینده را تهدید می کند و هم فشار مالی مضاعفی را به صنعت وارد می سازد.

او با اشاره به قطع ناگهانی برق در 24 اردیبهشت ماه می گوید: بدون هیچ گونه اطلاع رسانی قبلی و با هشدار پیامکی یک ساعته، برق صنعت سیمان 90 درصد محدود و به عبارتی قطع شد. همین مساله باعث کاهش شدید تولید و اختلال در تحویل سیمان به بازار شد. نتیجه اش، افزایش ناگهانی قیمت ها بود. بازار طی 10 روز توقف کارخانه ها دچار تنش شد تا اینکه به تدریج تولید به مدار برگشت و با همراهی صنعت و عرضه بالای سیمان التهاب آرام گرفت اما ادامه سختگیری ها تامین نقدینگی و توان اداره کارخانه ها را به خطر انداخته است.

دبیر انجمن سیمان کشور می افزاید: بازار سیمان اکنون دچار رکود نسبی است. از یک سو تولید کاهش یافته و از سوی دیگر، مداخلات دولت در بازار از طریق اعمال مقررات سخت گیرانه در سامانه جامع تجارت و ایجاد محدودیت خرید در کدهای معاملاتی خریداران، به کاهش فروش و افت تقاضا دامن زده به طوری که حدود 18 درصد کاهش فروش در سه ماهه اول سال را تجربه کردیم که بسیار نگران کننده است.

الوندیان با اشاره به آمارهای رسمی عنوان می کند: در سه ماهه نخست امسال، تولید حدود 10درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته که این افت تولید، طبیعتا فروش را هم تحت تأثیر قرار می دهد و بر مصرف داخلی و صادرات اثر منفی می گذارد.

وی ادامه می دهد: قیمت گذاری دستوری و اعمال مقررات سختگیرانه در کنار محدودیت انرژی باعث شده صنعت سیمان به آستانه کاهش تاب آوری برسد. وقتی کارخانه ها هم کاهش تولید دارند و هم مجاز نیستند قیمت را متناسب با هزینه ها تنظیم کنند، امکان تأمین نقدینگی لازم برای ادامه فعالیت از بین می رود.

الوندیان درباره تصورات غلط رایج در جامعه می گوید: در حالی که تصور عمومی این است که گرانی سیمان موجب گرانی مسکن می شود، واقعیت این است که سیمان تنها حدود 2 درصد از قیمت تمام شده ساختمان را تشکیل می دهد. با کنترل شدید قیمت سیمان، در واقع داریم کل صنعت را قربانی یک تصور نادرست می کنیم.

وی تأکید می کند: صنعت سیمان نیازمند نوسازی و سرمایه گذاری در حوزه انرژی های تجدیدپذیر است. دودکش های این صنعت می توانند با نصب نیروگاه های بازیافت حرارتی بدون مصرف سوخت اضافی، 30 درصد برق کارخانه را تأمین کنند و به علاوه به کاهش مصرف آب در این صنعت کمک کنند. اما با وضعیت کنونی و فقدان منابع مالی، امکان چنین سرمایه گذاری هایی از بین رفته است.

الوندیان هشدار می دهد: ظرفیت اسمی تولید سیمان کشور 90 میلیون تن است. اما در سال گذشته به دلیل ناترازی انرژی 72 میلیون تن تولید کردیم و در سه ماهه نخست امسال نیز 10 درصد افت تولید نسبت به سه ماهه سال گذشته ثبت شده است. با توجه به اینکه مصرف داخل حدود 66 میلیون تن است اگر این روند تشدید محدودیت و اعمال فشارهای مختلف به صنعت ادامه یابد، ممکن است در آینده به واردکننده سیمان تبدیل شویم؛ آن هم در شرایطی که قیمت سیمان در کشورهای همسایه حدود 80 دلار در یک تن است که بسیار بالاتر از داخل است. ما نباید اجازه دهیم تجربه بحران برق، این بار در صنعت سیمان تکرار شود و بسیار ضروری است توجه بیشتری به این صنعت شود.

محمدعلی بد، کارشناس صنعت سیمان با اشاره به وضعیت تولید و تجارت این کالا طی سه ماهه ابتدایی سال 1404 به اعتماد می گوید: صنعت سیمان همچنان با همان روند سال گذشته پیش می رود و تغییر محسوسی در مسیر تولید یا صادرات مشاهده نشده است، البته برخی مسائل سیاسی و زیرساختی نظیر جنگ، مشکلات انرژی و کمبود نیروی انسانی، بر روند کلی اثرگذار بوده اند.

او توضیح می دهد: در حال حاضر، صادرات سیمان به افغانستان و برخی کشورهای آسیای میانه ادامه دارد و این بازارها همچنان فعالند. قیمت ها در این مناطق به طور نسبی مناسب هستند و صادرات از شمال کشور نیز نسبت به گذشته بهبود یافته است.

وی تأکید می کند: اگرچه صادرات سیمان جریان دارد، اما صنعت سیمان وابستگی بالایی به بازار داخل دارد و نمی توان روی بازارهای صادراتی به عنوان نجات دهنده اصلی حساب کرد. به گفته او، موقعیت جغرافیایی و هزینه حمل، این محصول را بیشتر به یک کالای محلی (لوکال) تبدیل کرده است.

این فعال صنفی تصریح می کند: مصرف سیمان نسبت به سال گذشته افت پیدا کرده است و همین موضوع نشان دهنده رکود جدی در بخش ساخت وساز است و برآورد ما این است که ساخت وساز در کشور حدود 30 تا 35 درصد کاهش یافته و همین مساله باعث افت تقاضا برای سیمان شده است.

به گفته محمدعلی بد، یکی از اتفاقات تأثیرگذار در این کاهش، خاموشی های برق در واحدهای صنعتی طی فصل بهار بوده است. او در این خصوص می گوید: تولید سیمان در سه ماهه ابتدایی سال نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 5 درصد کاهش داشته است و دلیل اصلی آن نیز قطعی مکرر برق در کارخانه هاست و با توجه به هشدارهایی که درباره کمبود گاز در پاییز و زمستان داده می شود، این وضعیت ممکن است تکرار شود.

او به مشکل کمبود کارگر در بخش ساختمانی نیز اشاره می کند و می گوید: بسیاری از کارگران افغان که پیش تر در بخش حمل ونقل و تخلیه سیمان فعال بودند، به دلایل مختلف به افغانستان بازگشته اند یا از کشور خارج شده اند. همین مساله باعث اختلال در پروژه های عمرانی و ساختمانی شده است. برخی فروشندگان سیمان می گویند که برای تخلیه بار، کارگر ندارند و برخی سازندگان از این می گویند که چندین بار کارگر جایگزین کرده اند ولی مجددا با کمبود نیرو مواجه شده اند.

بد با انتقاد از فضای بلاتکلیف سیاسی و اقتصادی کشور، تأکید می کند: در حال حاضر، سرمایه گذاران نمی دانند باید خود را برای توافق سیاسی، تشدید تحریم یا حتی جنگ آماده کنند. این بلاتکلیفی باعث می شود که تصمیم گیری های اقتصادی به تأخیر بیفتد. بسیاری از فعالان بازار دست نگه داشته اند و این توقف تصمیم گیری برای تولید، اقدامی پرهزینه و خطرناک است. او همچنین به شاخص شامخ تولیدکنندگان اشاره می کند و می افزاید: شاخص مدیران خرید به عدد 42 درصد رسیده که نشانه ای جدی از افت فعالیت و کاهش انگیزه سرمایه گذاری در اقتصاد کشور است.

بد درباره چشم انداز پیش رو نیز می گوید: با توجه به کمبود برق، گاز و سوخت، پیش بینی می کنیم که تقاضا در بازار به طور مصنوعی کنترل و متعادل شود. این ناترازی در حوزه انرژی در حال حاضر بزرگ ترین تهدید برای صنعت سیمان است. او در پایان تأکید می کند: مسکن می تواند موتور محرک خروج از رکود در صنعت سیمان باشد. هم عرضه مسکن با مشکل مواجه شده و هم ساخت وساز متوقف مانده است. سیمان، ماده اولیه حیاتی در سازندگی است و اگر بخش مسکن فعال شود، سایر حوزه های اقتصادی نیز از این حرکت بهره مند خواهند شد.