محققان دانشگاه کالیفرنیا، سانفرانسیسکو، رویکرد جدید و امیدوارکننده ای برای مبارزه با اختلال ویرانگر حافظه موسوم به آلزایمر که بیش از 50 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد، یافته اند. به جای هدف قرار دادن تنها یک جنبه از این بیماری، استراتژی آنها استفاده از لتروزول که یک داروی سرطان پستان است و ایرینوتکان که داروی سرطان روده بزرگ است به طور همزمان بر روی چندین نوع سلول مغزی است.

به گزارش ایسنا، این موفقیت از تجزیه و تحلیل پایگاه های داده عظیم نمونه های بافت مغز انسان و سوابق پزشکی و سپس آزمایش این ترکیب در موش هایی که از نظر ژنتیکی مهندسی شده بودند تا علائمی شبیه آلزایمر نشان دهند، حاصل شد. تنها موش هایی که هر دو دارو را با هم دریافت کردند، بهبود قابل توجهی در حافظه و کاهش آسیب مغزی نشان دادند.

به نقل از اس اف، محققان در مطالعه خود نوشتند: علیرغم تلاش های دقیق تحقیقاتی پیش بالینی و بالینی، توسعه داروهای آلزایمر با چالش های قابل توجهی روبرو است و در دهه های اخیر 98 درصد از آنها با شکست مواجه شده اند. رویکرد آنها نشان دهنده فاصله گرفتن از درمان های سنتی تک دارویی است که بارها در آزمایش های بالینی شکست خورده اند.

چگونه داروهای سرطان، نورون ها و سلول های گلیال را در بیماری آلزایمر هدف قرار می دهند؟

این ترکیب دارویی با پرداختن به آنچه دانشمندان مشکلات اختصاصی نوع سلول در بیماری آلزایمر می نامند، عمل می کند. در حالی که بیشتر تحقیقات بر روی پلاک های چسبنده و پروتیین های درهم تنیده که در مغز بیماران آلزایمری ایجاد می شوند، متمرکز بوده اند، این مطالعه عمیق تر به چگونگی عملکرد نادرست انواع مختلف سلول های مغزی به روش های متمایز پرداخته است.

این گروه تحقیقاتی داده های ژنتیکی تک سلولی را از 75 نمونه مغز انسان که 37 نمونه از بیماران آلزایمر و 38 نمونه از افراد سالم بود، بررسی کردند. آنها کشف کردند که آلزایمر به طور نابرابر بر سلول های مغز تاثیر می گذارد. نورون ها یک الگوی اختلال ژنتیکی را نشان دادند، در حالی که سلول های پشتیبان به نام گلیا مشکلات کاملا متفاوتی را نشان دادند.

برای شناسایی درمان های بالقوه، محققان از یک رویکرد محاسباتی استفاده کردند که شامل پروفایل های ژنتیکی از چگونگی تاثیر بیش از 1300 داروی تایید شده توسط سازمان غذا و دارو بر سلول های انسانی است. با تطبیق الگوهای بیماری با اثرات دارو، آنها 25 دارو را شناسایی کردند که از نظر تئوری می توانند اثرات ژنتیکی آلزایمر را معکوس کنند.

این اعتبارسنجی از تجزیه و تحلیل سوابق پزشکی 1.4 میلیون بیمار 65 سال به بالا در شش مرکز بهداشتی دانشگاه کالیفرنیا حاصل شد. در میان بیمارانی که داروهای انتخاب شده را برای اهداف اصلی خود که در بیشتر موارد درمان سرطان بود، مصرف کرده بودند، در مقایسه با گروه کنترل همسان، میزان بسیار کمتری از ابتلا به بیماری آلزایمر را نشان دادند.

بهبود حافظه آلزایمر در موش های تحت درمان با لتروزول و ایرینوتکان

هشتاد موش به چهار گروه تقسیم شدند که یا دارونما، یا لتروزول به تنهایی، یا ایرینوتکان به تنهایی یا هر دو دارو را با هم دریافت کردند. درمان چهار ماه طول کشید و داروها یک روز در میان و با استفاده از دوزهای بالینی مرتبط برای شبیه سازی بهتر سطوح مواجهه انسان با این داروها تجویز شدند.

در این آزمایش موش ها باید محل یک سکوی پنهان در استخری از آب کدر را به خاطر بسپارند. موش های سالم به سرعت یاد می گیرند که مستقیما به سمت محل سکو شنا کنند، در حالی که موش های دارای مشکلات حافظه به طور تصادفی شنا می کنند.

در طول مرحله یادگیری، همه گروه ها عملکرد مشابهی داشتند. اما وقتی محققان سکو را برداشتند و آزمایش کردند که آیا موش ها مکان آن را به خاطر می آورند یا خیر، تنها گروه تحت درمان ترکیبی، حافظه واضحی را نشان دادند. این موش ها زمان بسیار بیشتری را صرف شنا در منطقه هدف کردند و 24 و 72 ساعت پس از آموزش، بیشتر از سایر گروه ها از محل سکو عبور کردند.

بهبود حافظه با کاهش چشمگیر آسیب شناسی مغز مطابقت داشت. موش های تحت درمان ترکیبی، افزایش حجم هیپوکامپ که ناحیه ای از مغز که بیشتر تحت تاثیر آلزایمر قرار می گیرد همراه با پلاک های آمیلویید کمتر و تجمع پروتیین تاو کمتر را نشان دادند. آنها همچنین التهاب مغز کمتری داشتند و نورون ها در نواحی حیاتی حافظه بهتر حفظ شدند.

تجزیه و تحلیل پرونده پزشکی انسان، نتایج آزمایشگاهی را تایید کرد. در میان بیماران مبتلا به سرطان پستان که لتروزول دریافت کردند، میزان تشخیص آلزایمر 53 درصد کمتر از گروه کنترل همسان بود. برای بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ که با ایرینوتکان درمان شدند، این میزان 80 درصد کمتر بود.

هر دو دارو می توانند از سد خونی مغزی عبور کنند، که یک الزام حیاتی برای درمان بیماری های مغزی است، و دوزهای مورد استفاده در مطالعه موش ها بر اساس مطالعات دوز قبلی، در محدوده درمانی مرتبط با انسان بودند.

برای درک چگونگی عملکرد داروها، محققان بیان ژن را در بافت مغز موش های درمان شده و درمان نشده تجزیه و تحلیل کردند. به نظر می رسد که این درمان ترکیبی بسیاری از تغییرات ژنتیکی مشاهده شده در بیماری آلزایمر را معکوس می کند، و اساساً سلول های مغزی بیمار را به حالت های سالم بازبرنامه ریزی می کند.

در نورون ها، این درمان ژن های دخیل در تشکیل سیناپس های جدید و حفظ اتصالات عصبی را فعال کرد. در سلول های گلیال، ژن های مسئول حمایت از نورون ها، پاکسازی بقایای سلولی و حفظ ساختار مغز را بازیابی کرد.

این تحقیق نشان دهنده ی یک تغییر عمده در رویکردهای درمانی فعلی آلزایمر است. اکثر درمان های موجود پلاک های آمیلویید را با نتایج متوسطی هدف قرار می دهند، در حالی که این ترکیب به طور همزمان چندین مشکل سلولی را برطرف می کند.

پیش از شروع آزمایش های انسانی، چالش های متعددی باقی مانده است. مدل موش، اگرچه پیچیده است، اما ممکن است به طور کامل پیچیدگی آلزایمر انسان را بازسازی نکند. این مطالعه همچنین در درجه اول بر روی موش های نر متمرکز بود، زیرا موش های ماده پاسخ های درمانی کمتری نشان دادند که یافته ای است که با توجه به اینکه زنان با خطر بیشتری برای ابتلا به آلزایمر مواجه هستند، تحقیقات بیشتر را ضروری می سازد.