به گزارش ایسنا، ستاره شناسان پس از مدت ها انتظار سرانجام همراه ستاره معروف ابط الجوزا (Betelgeuse) را مشاهده کردند. این ستاره همراه در یک مدار فوق العاده نزدیک به دور ابط الجوزا می چرخد که می تواند یکی از اسرار دیرینه آن را توضیح دهد. با وجود این، ستاره همراه محکوم به فناست و گروه پژوهشی پیش بینی می کنند که ابط الجوزا در عرض چند هزار سال آینده آن را خواهد بلعید.

به نقل از اسپیس، این واقعیت که ابط الجوزا یکی از درخشان ترین ستاره های آسمان است که با چشم غیر مسلح دیده می شود، آن را به یکی از شناخته شده ترین اجرام آسمانی تبدیل کرده است. از زمانی که اولین ستاره شناسان به بررسی این ستاره در آسمان شب پرداختند، از این واقعیت که روشنایی آن در دوره های 6 ساله تغییر می کند، گیج شده اند اما اکنون این معما حل شده است.

کم نور شدن 6 ساله این ابرغول سرخ رنگ را نباید با رویدادی که به کاهش شدید روشنایی آن در طول سال های 2019 و 2020 منجر شد و علاقه شدیدی را در سراسر جهان برانگیخت، اشتباه گرفت. کم نور شدن آن قدر غیرمنتظره بود که برخی از دانشمندان را به یک نظریه جدید سوق داد مبنی بر این که کم نور شدن می تواند نشانه ای از نزدیک شدن ابط الجوزا به انفجار ابرنواختری باشد که روزی پایان عمر آن را رقم خواهد زد.

این گمانه زنی درباره ابرنواختر کاملاً درست بود. گذشته از این، اگرچه ابط الجوزا تنها حدود 10 میلیون سال قدمت دارد اما این واقعیت که 700 برابر خورشید است، به این معناست که سوخت هسته ای خود را بسیار سریع تر از ستاره 4.6 میلیارد ساله ما سوزانده است. این بدان معناست که مرگ ابرنواختری آن احتمالاً نزدیک است. با وجود این در سال 2023، رویداد کم نور شدن با ابر غول پیکر و مبهم غبار که از ابط الجوزا ساطع می شود، توضیح داده شد.

اگرچه معمای کم نور شدن حل شد اما این رویداد علاقه تازه ای را به این ستاره همیشه آشنا و دهمین ستاره درخشان آسمان شب برانگیخت. این علاقه تازه، تمایل ستاره شناسان را به حل کردن مسئله کم نور شدن دوره ای منظم تر اما نه چندان چشمگیر ابط الجوزا نیز شامل می شد.

ابط الجوزا یک دوره اولیه تغییرپذیری دارد که حدود 400 روز طول می کشد و همچنین یک دوره دوم و طولانی تر کم نور شدن دارد که حدود 6 سال زمان می برد. برخلاف رویداد کم نور شدن که تنها چند سال دانشمندان را شگفت زده کرد، ضربان منظم ابط الجوزا بشریت را برای هزاران سال گیج کرده است.

دانشمندان هنگام بررسی داده های بایگانی شده، این نظریه را مطرح کردند که تغییرپذیری 6 ساله ابط الجوزا می تواند کار یک ستاره همراه پنهان باشد. با وجود این، بررسی های عمیق تر که با تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه فضایی پرتو ایکس چاندرا انجام شدند، دانشمندان را در یافتن یک ستاره همراه دست خالی گذاشتند.

استیو هاول (Steve Howell) دانشمند مرکز تحقیقات ایمز ناسا بدون هیچ گونه نگرانی، سرپرستی گروهی از اخترفیزیکدانان را بر عهده گرفت که با تلسکوپ جمینای (Gemini telescope) و تجهیزات موسوم به آلوپک (Alopeke) به بررسی ابط الجوزا پرداختند.

هاول گفت: توانایی تلسکوپ جمینای در به دست آوردن وضوح زاویه ای بالا و کنتراست های شدید، امکان شناسایی مستقیم همراه ابط الجوزا را فراهم کرد. مقالاتی که همراه ابط الجوزا را پیش بینی می کردند، معتقد بودند که احتمالاً هیچکس هرگز قادر به تصویربرداری از آن نخواهد بود.

آلوپک از روشی در نجوم به نام تصویربرداری نقطه ای استفاده می کند که از زمان های نوردهی کوتاه برای حذف اعوجاج تصاویر ناشی از جو زمین بهره می برد. این امر، قابلیت وضوح بالا را به تلسکوپ جمینای داد تا برای اولین بار همراه کم نور ابط الجوزا را شناسایی کند.

هاول و همکارانش توانستند کاری بیش از تصویربرداری از ستاره همراه ابط الجوزا انجام دهند. همچنین، آنها توانستند برخی از ویژگی های آن را شناسایی کنند.

این گروه پژوهشی معتقدند که ستاره همراه ابط الجوزا، جرمی حدود 1.5 برابر خورشید دارد و یک ستاره داغ آبی-سفید است که در فاصله ای معادل چهار برابر فاصله بین زمین و خورشید - که برای ستاره های دوتایی نسبتاً نزدیک است - به دور ابط الجوزا می چرخد. این بدان معناست که این ستاره در جو گسترده ابط الجوزا قرار دارد. این اولین باری است که یک ستاره همراه تا این حد نزدیک به یک ابرغول قرمزرنگ شناسایی می شود.

همچنین، این گروه پژوهشی یک نظریه را مطرح کردند مبنی بر این که ستاره هنوز سوزاندن هیدروژن را در هسته خود آغاز نکرده است. سوزاندن هیدروژن در هسته، فرآیندی است که طول عمر اصلی یک ستاره را تعریف می کند. بنابراین، به نظر می رسد منظومه ابط الجوزا از دو ستاره تشکیل شده است که در دو پایانه مخالف عمر خود قرار دارند؛ با وجود این که هر دو ستاره به طور هم زمان تشکیل شده اند.

دلیل چنین رویدادی این است که ستاره های بزرگتر و پرجرم تر نه تنها سوخت هسته ای خود را سریع تر می سوزانند، بلکه هم جوشی هیدروژن به هلیوم را نیز زودتر آغاز می کنند اما در این مورد، تأخیر به این معنی نیست که ستاره همراه ابط الجوزا عمر طولانی خواهد داشت زیرا گرانش شدید ابط الجوزا احتمالاً ستاره کوچکتر را به درون خود می کشد و آن را می بلعد.

این گروه پژوهشی تخمین زده اند که این رویداد هم نوع خواری احتمالا ظرف 10 هزار سال آینده رخ خواهد داد. با وجود این، ستاره شناسان در نوامبر 2027 که همراه ستاره ای ابط الجوزا به حداکثر جدایی از ابرغول سرخ برسد، نگاهی دیگر به آن خواهند انداخت.

این پژوهش فراتر از پیامدهای خود برای شناسایی ابط الجوزا و همراه نگون بخت آن، اطلاعات بیشتری را به دانشمندان درباره این موضوع می دهد که چرا ابرغول های قرمزرنگ در طول سال های متمادی دچار تغییرات دوره ای در روشنایی می شوند.

هاول گفت: این کشف نهایت چیزی بود که می توان با تلسکوپ جمینای در تصویربرداری با وضوح زاویه ای بالا انجام داد. این کشف اکنون در را به روی سایر رصدهای مشابه باز می کند.

این پژوهش در The Astrophysical Journal به چاپ رسید.