با ارتقاء جایگاه جهانی ایران در تولید علم هوش مصنوعی و توانمندی های فنی در حوزه هسته ای، فرصتی بی سابقه برای همگرایی این دو فناوری پدید آمده و از فناوری AI در حوزه هایی چون پزشکی هسته ای، پایش زیست محیطی، تشخیص دقیق تر تومورها، بهینه سازی دز پرتودرمانی و پیش بینی اثربخشی درمان ها بهره برد.

به گزارش ایسنا، امیرعباس محمدی کوشکی، سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران، با اشاره به گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی، اظهار کرد: در ژوییه 2025، آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) گزارش رسمی خود درباره وضعیت جهانی چرخه مقدماتی سوخت هسته ای در سال 2023 را منتشر کرد.

محمدی کوشکی به تحولات جهانی در حوزه هوش مصنوعی و کاربرد آن در صنعت هسته ای پرداخت و گفت: در سال های اخیر، هوش مصنوعی به عنوان یکی از ابزارهای تحول ساز در فناوری هسته ای مورد توجه آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار گرفته است. این ابزار می تواند در حوزه هایی چون نظارت، تحلیل داده، ایمنی و بهینه سازی عملکرد نیروگاه ها ایفای نقش کند.

وی افزود: در دسامبر 2025، آژانس بین المللی انرژی اتمی میزبان نخستین سمپوزیوم جهانی در زمینه هوش مصنوعی و انرژی هسته ای خواهد بود. همچنین مؤسسه KAERI کره جنوبی نخستین مرکز همکار آژانس در حوزه AI برای نیروگاه ها معرفی شده است.

سرپرست تیم اختراعات و نوآوری ایران خاطر نشان کرد: بر اساس راهبردهای IAEA، هوش مصنوعی در حوزه هایی چون پزشکی هسته ای، پایش زیست محیطی، تحلیل ایمنی راکتورها و مدیریت داده ها کاربردهای گسترده ای دارد. آژانس همچنین در حال تدوین استانداردها، اجرای دوره های آموزشی و پروژه های مشترک در این زمینه است.

وی با اشاره به پیشرفت های علمی ایران در این حوزه، اظهار کرد: ایران طی سال های اخیر در حوزه آموزش و پژوهش هوش مصنوعی پیشرفت چشمگیری داشته است. بر اساس داده های بین المللی، ایران اکنون رتبه 17 جهان در تولید علم در حوزه AI، رتبه 14 در تعداد مقالات، رتبه 17 در یادگیری ماشین و رتبه 27 در رباتیک را داراست. در جهان اسلام نیز رتبه دوم شاخص کلی هوش مصنوعی به ایران تعلق دارد.

وی ادامه داد: اکنون ایران فرصت منحصربه فردی برای تلفیق هوش مصنوعی با فناوری هسته ای دارد. با توجه به زیرساخت های علمی، توان دانشگاهی و برنامه های سیاست گذاران، این حوزه می تواند به یکی از محورهای آینده صنعت هسته ای ایران تبدیل شود.

وی حوزه های اولویت دار هوش مصنوعی در صنعت هسته ای را شامل حوزه های پزشکی هسته ای و پرتودرمانی، تشخیص دقیق تر تومورها، بهینه سازی دز پرتودرمانی، پیش بینی اثربخشی درمان ها، تحلیل ایمنی و عملکرد راکتورها، پایش بلادرنگ داده های حسگرها، پیش بینی خرابی ها، تصمیم سازی خودکار در شرایط بحرانی، مدیریت و تحلیل داده های هسته ای، یکپارچه سازی داده ها و شناسایی الگوها و ریسک ها دانست.

محمدی کوشکی بهینه سازی گزارش دهی، پایش زیست محیطی، مدل سازی انتشار پرتوها و ارزیابی اثرات زیست محیطی را از دیگر حوزه های اولویت دار کاربرد هوش مصنوعی در صنعت هسته ای عنوان کرد و یادآور شد: ضروری است مرکز ملی هوش مصنوعی در صنعت هسته ای با مشارکت سازمان انرژی اتمی، دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور راه اندازی شود تا الگوریتم های بومی، آموزش نیروی متخصص و محصولات هوشمند در این حوزه توسعه یابند.

سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران با اشاره به ظرفیت های علمی ایران در حوزه هوش مصنوعی، اظهار کرد: بر اساس آخرین گزارش ها و پایگاه های بین المللی معتبر ایران در تولید علم در حوزه هوش مصنوعی رتبه 17 جهانی، در تعداد مقالات علمی منتشرشده درباره هوش مصنوعی رتبه 14 جهانی، در شاخه یادگیری ماشین (Machine Learning) رتبه 17 جهانی، در رباتیک رتبه 27 جهان در رباتیک (Robotics) و در شاخص کلی هوش مصنوعی در رتبه دوم دنیای اسلام قرار گرفته است.

دکتر علی شهابی، استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات نیز در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به محتوای گزارش رسمی آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال 2022 با عنوان هوش مصنوعی برای شتاب دهی به کاربردهای هسته ای، علم و فناوری ، گفت: این گزارش، یکی از جامع ترین اسناد بین المللی در زمینه تلفیق فناوری هوش مصنوعی با علوم و کاربردهای هسته ای است. نگاه راهبردی و میان رشته ای آن نشان می دهد که آینده صنعت هسته ای جهان، به طور اجتناب ناپذیر به توانایی کشورها در توسعه و به کارگیری هوش مصنوعی وابسته خواهد بود.

وی با اشاره به محورهای اصلی گزارش، افزود: هوش مصنوعی در این سند به عنوان ابزاری کلیدی در بهبود عملکرد راکتورها، پایش ایمنی، پیش بینی خطاها، پشتیبانی از تصمیم گیری فنی و همچنین تحلیل پیشرفته داده ها در پزشکی هسته ای، محیط زیست، کشاورزی و گداخت معرفی شده است.

شهابی خاطر نشان کرد: توسعه هوش مصنوعی در صنعت هسته ای نیازمند چند عامل کلیدی است که شامل دسترسی به داده های با کیفیت، توانمندسازی نیروی انسانی متخصص، تدوین مقررات ملی و بین المللی و ایجاد زیرساخت های دیجیتال امن. بدون این اجزا، استفاده از AI در هسته ای با ریسک همراه خواهد بود.

وی اضافه کرد: این گزارش برای هر کشوری که در مسیر توسعه فناوری های نوین در حوزه انرژی، سلامت، محیط زیست یا امنیت هسته ای قرار دارد، یک مرجع معتبر و کاربردی است.