این مقاله حاوی اسپویل است! یک بار از واگن قطار بیرون پریدم چون دو غریبه با صدای بلند درباره پایان آخرین کتاب هری پاتر بحث می کردند. باشد، من نپریدم، اما گوش هایم را گرفتم و به واگن دیگری فرار کردم.

به گزارش ایسنا به نقل از مدیکال اکسپرس، اخیراً، من هم در مخمصه مشابهی گرفتار شدم، در اتوبوسی گیر افتاده بودم، کاملاً در چنگال دو مسافر که داشتند قسمت آخر فصل دوم یک سریال را موشکافی می کردند.

اما همه، اضطراب لو رفتن داستان را ندارند. من دوستانی دارم که قبل از خواندن صفحه اول کتاب، به صفحه آخر می روند، یا قبل از شروع بازی، پایان آن را جستجو می کنند. به گفته خودشان، آن ها فقط باید بدانند که آخرش چه می شود.

پس چرا برخی از ما تشنه غافلگیری و تعلیق هستیم، در حالی که برخی دیگر آرامش را در حل فوری ماجرا می یابند؟

اسپویل (Spoil) به معنای فاش کردن یا لو دادن جزییات مهم یک داستان، فیلم، کتاب یا هر محتوای دیگری است که معمولا نباید قبل از تجربه مستقیم مخاطب فاش شود. این کار می تواند لذت و هیجان مخاطب را از کشف داستان یا اتفاقات آن کاهش دهد.

اسپویلرها در عصر پخش آنلاین، رسانه های اجتماعی و فَندوم های اشتراکی (با معنای لغوی شیفتگی، یک خرده فرهنگ است که از اجتماع فن ها یا طرفدارانی با علاقه مشترک به موضوعی خاص تشکیل می شود)، به یک نقطه عطف در فرهنگِ زندگی اجتماعی تبدیل شده اند.

کارشناسان، اسپویل را اطلاعات نامطلوب در مورد چگونگی پایان یافتن یک داستان تعریف می کنند.

فیلم روانی هیچکاک که پر از پیچش های داستانی بود، حساسیت به لو رفتن داستان را بالا برد. انتشار آن با سیاست ضد لو رفتن داستان همراه بود، از جمله زمان های تماشای سختگیرانه، هشدارهای لابی ضبط شده توسط خود نویسنده و حتی پلیس های واقعی که لذت کامل را توصیه می کردند. همچنین یک کمپین تبلیغاتی جسورانه از مخاطبان می خواست که خودشان را گول نزنند .

پیچش های داستانی به شدت محافظت می شدند.

حتی بازیگران جنگ ستارگان تا شب افتتاحیه از پیچش داستانی دارث ویدر خبر نداشتند.

اما آیا لو رفتن داستان ها واقعاً لذت را از بین می برند، یا فقط نحوه ی تجربه ی آن را تغییر می دهند؟

در سال 2014، یک مطالعه هلندی نشان داد که بینندگان داستان های اسپویل نشده، برانگیختگی عاطفی و لذت بیشتری را تجربه می کنند. اسپویل ها ممکن است مدل های ذهنی ما از طرح داستان را تکمیل کنند و باعث شوند که کمتر به دنبال داستان های در حال وقوع باشیم، رویدادها را پردازش کنیم یا از آن ها لذت ببریم.

اما ما همچنین احتمالاً تأثیر منفی اسپویل بر لذت خود را بیش از حد ارزیابی می کنیم. در سال 2016، مجموعه ای از مطالعات شامل داستان های کوتاه، داستان های معمایی و فیلم ها نشان داد که شرکت کنندگان داستان های اسپویل شده همچنان سطح بالایی از لذت را گزارش کردند - زیرا وقتی غرق در داستان می شویم، ارتباط عاطفی تمایل دارد آنچه را که از قبل می دانیم، تحت الشعاع قرار دهد.

اما تعلیق و لذت، همراهان پیچیده ای هستند.

دولف زیلمن ، پیشگام روانشناسی رسانه ای آمریکا گفت که تعلیق، تنش و هیجان ایجاد می کند اما ما فقط زمانی از آن تنش لذت می بریم که پایان خوبی داشته باشد.

هیجان وقتی در بلاتکلیفی گیر افتاده ایم، سرگرم کننده نیست بلکه این، پایان رضایت بخش است که به صورت گذشته نگر باعث می شود احساس خوبی داشته باشیم.

به همین دلیل است که وقتی یک فیلم یا نمایش در پایان بندی شکست می خورد، برای توضیح پایان تقلا می کنیم. ما در تلاشیم تا بلاتکلیفی را حل کنیم و احساسات خود را آرام کنیم.

اسپویلرها همچنین می توانند فشار را از بین ببرند. مطالعه ای در سال 2009 روی طرفداران سریال لاست نشان داد کسانی که در مورد نحوه پایان یک قسمت جستجو کردند، در واقع از آن لذت بیشتری بردند. محققان در دانش روانشناسی دریافتند که این کار فشار شناختی را کاهش می دهد و به آن ها فضای بیشتری برای تأمل و غرق شدن در داستان می دهد.

مردم ممکن است از روی کنجکاوی یا بی صبری به دنبال اسپویل باشند، اما گاهی اوقات این یک شورش آرام است: راهی برای مقابله با کنترلی که سازندگان بر زمان و چگونگی وقوع اتفاقات دارند.

اما چه از اسپویلرها اجتناب کنید و چه به دنبال آن ها باشید، انگیزه اغلب یکسان است: نیاز به احساس کنترل.

کسانی که از لو رفتن داستان اجتناب می کنند، مشتاق تأثیر هستند: آن ها می خواهند احساساتشان منتقل شود.

وقتی تعلیق بخشی از لذت باشد، کنترل به معنای انتخاب زمان و چگونگی رسیدن آن دانش است. در حین پیشروی داستان، یک چالش ذهنی وجود دارد و از دیدن اینکه داستان به طور کامل جا می افتد، لذت می برند.

به همین دلیل است که مردم حالت تدافعی می گیرند و حتی گپ و گفت در مورد برنامه های طولانی پخش شده می تواند باعث خشم شود. این تلاشی برای نظارت بر نظرات و حفظ تجربه برای کسانی است که هنوز منتظر انتقال آن هستند.

در همین حال، جویندگان اسپویل هم کنترل می خواهند، فقط از نوعی متفاوت. آن ها از احساسات اجتناب نمی کنند، فقط آن را مدیریت می کنند. اسپویل در واقع برای این افراد، ضربه را کاهش می دهد و ما را در برابر اضطراب واکسینه می کند.

در عین حال برخی از جدیدترین تحقیقات روانشناسی نشان می دهند که اسپویل شدن کتاب یا فیلم و دانستن اتفاقات در یک داستان، باعث لذت بیشتر ما می شود. در حالی که شاید ما فکر کنیم اینکه داستان را نمی دانیم و می خواهیم به خواندن ادامه دهیم تا ببینیم چه می شود، باعث لذت بردن است ولی روانشناسی نشان می دهد که این ندانستن داستان و تنشی که در ما برای دانستن ادامه ماجرا ایجاد می شود، می تواند لذت داستان را کم کند.

روانشناسان این را استراتژی حساسیت زدایی غیرشناختی برای مدیریت غافلگیری می نامند، نوعی سپر اسپویل احساسی برای محافظت از دلبستگی های ما به نمایش ها و شخصیت هاست و به ما یادآوری می کنند که روایت های تلویزیون، فیلم و کتاب وقتی داستان ها به واقعیت نزدیک می شوند، واقعی نیستند.

در واقع دانستن اینکه چه اتفاقی می افتد به نوعی خودتنظیمی ظریف تبدیل می شود.