عباس عبدی طی یادداشتی در روزنامه اعتماد به نقد عملکرد برخی از روحانیون پرداخت.

در این مطلب آمده است: به نظر می رسد که چاره ای نیست تا قدری مصداقی تر و صریح تر با برخی آقایان روحانی سخن گفته شود. گویی که هنوز چنانکه شایسته است، متوجه تغییرات اجتماعی نشده اند و تصور می کنند که جامعه ایران در 20 یا 30 سال پیش منجمد شده و ایستاده است.

خب! هنگامی که این همه با فضای مجازی مخالفت می کنید و در عین حال همه مردم (جز اندکی) از این فضا استفاده می کنند، به این معناست که مخالفت شما موثر نبوده و بالطبع قاطبه مردم از این فضا تاثیر گرفته اند و آنچه می ترسیدید، محقق شده است. بنابراین باید در برابر این تغییرات رفتاری سازنده را پیش بگیرید. با ادبیات و رویکرد گذشته نمی توان گامی به جلو برداشت.

یکی از کسانی که به طور معمول هر هفته یک یا دو بار سخنرانی می کند، آقای علم الهدی امام جمعه مشهد است که اخیرا گفتند: جنگ نرم خطرناک ترین جبهه دشمن است و در این عرصه هدف او دین زدایی و خارج کردن دین از زندگی مردم است. اگر دشمن موفق شود ایمان را از نسل جوان بگیرد، مردم دیگر پشتیبان نظام دینی نخواهند بود. این مساله اقتضا می کند که شیوه های مواجهه با این پدیده با درایت، حکمت و رویکرد اقناعی و نه صرفا قهری باشد. صریح باید گفت که روحانیون یک بار و برای همیشه ضعف ها و کاستی های عملکرد خود را به گردن پدیده ای نامتعین به نام دشمن نیندازند.

بی دینی مردم ناشی از تبلیغات ضد دینی نیست، بلکه ناشی از عملکرد نادرست متولیان و مبلغان دینی است. چرا؟ به این دلیل روشن که اگر مردم دیندار و صاحب اخلاق پسندیده و رفتار نیکو شوند، آقایان روحانیون آن را به حساب عملکرد خود می گذارند، همچنانکه پیش از انقلاب چنین بود، حالا چرا هنگامی که بی دینی رواج می یابد، آن را به حساب عملکرد خود نمی گذارند، بلکه به حساب تبلیغات ضد دینی دشمن می گذارند؟ به علاوه فرض کنیم که تبلیغات ضد دینی هم باشد، باز هم وظیفه شماست که آن ها را خنثی کنید و پاسخ دهید.

پس اگر موفق نبوده اید به دلیل رفتار و گفتار خودتان است. ریشه این وضعیت در قرار گرفتن شما در قدرت است که دیگر نمی توانید اقناعی سخن بگویید. تقریبا در بیشتر سخنان آقایان، رگه هایی روشن از رویکرد قهری مبتنی بر قدرت دیده می شود. نتیجه قهری تعریف دین در خدمت قدرت، همین ادبیات است.

آقای علم الهدی در سال های اخیر چند بار با تحکم و از موضع قدرت سخن گفته اند و چند بار از موضع اقناع و گفت وگو؟ چقدر از موضع تواضع و مهربانی و چقدر از موضع تهدید؟ تاکنون چند بار پذیرفته اند که مصاحبه رسانه ای آزاد انجام دهند و در برابر افکار، عقاید و رفتار و عملکرد خود پاسخگو باشند؟ یک بار دیگر به عملکرد اقتصادی روحانیون و اظهارات خود در این زمینه توجه کنند، ماجرا روشن می شود.

آقای علم الهدی معتقد است که دشمن می خواهد دین را از زندگی مردم خارج کند. به نظرم نیازی به این خواست دشمن نیست. عملکرد رسمی که درصدد است، به نام دین در همه حوزه های زندگی و سیاست و اقتصاد و فرهنگ و… دخالت و دستورالعمل صادر کند، منجر به خارج شدن دین از همه حوزه ها می شود. اگر مجالی بود حوزه هایی که به نام دین در آن وارد شدند را می شمردم و یکایک توضیح می دادم که تفسیرهای شاذ از دین چگونه موجب انزجار جامعه از کلیت این دخالت ها شده است؟ جالب است مهم ترین بخش دین که اخلاقیات است را به کلی به فراموشی سپرده اند.

ولی مهم ترین نکته این سخنان آنجاست که گرفتن ایمان از نسل جوان را موجب آن می داند که مردم دیگر پشتیبان نظام دینی نشوند. این استدلال ریشه مشکلات این گروه از روحانیون است. دلیلی ندارد که مردم پشتیبان نظام ها باشند، بلکه این نظام های سیاسی هستند که باید بازتاب نظر و رای و خواست مردم باشند. مردم از نهادهایی حمایت می کنند که برآمده از خواست خودشان است.

وظیفه نظام است که بازتاب خواست مردمش باشد. چه با ایمان و چه بدون ایمان باشند. اگر حکومت بازتاب دهنده خواست آنان نباشد عوارض آن برای حکومت و دور شدن مردم بسیار سنگین است. روحانیون باید این ذهنیت را در خود اصلاح کنند که مردم باید در خدمت آنان باشند. این حکومت است که باید در خدمت و پشتیبان و کارگزار مردم باشد. حکومت موجودیتی حقوقی فراتر از مردم ندارد، بلکه در ذیل مردم تعریف می شود.

گمان نمی کنم که برخی آقایان روحانیون بتوانند رنگ قدرت را از ادبیات و نگاه خود بزدایند و به جای آن لباس منطق و اقناع را بر سخنان خود بپوشانند. روحانیتی که وضعیت فساد باغ ازگل را از خود سلب مسوولیت کرده و حتی نماز جمعه را هم اقامه می کند، نمی تواند حتی اندکی از اعتبار گذشته این نهاد مهم را بازسازی کند، چه رسد به اینکه آن را ارتقا دهد. آقایان در کنار نصیحت و امر به معروف مردم، لازم است ابتدا ارزیابی جدی از عملکرد خود ارایه دهند.