در بزنگاه‌های حساس تاریخی، تصمیم‌های اقتصادیِ حساس و استراتژیک در کشور، نیازمند بررسی دقیق شرایط اجتماعی، سیاسی و روانی جامعه است. پس از پایان جنگ تحمیلی 12 روزه اسراییل، انسجام ملی و کم‌سابقه‌ای میان اقشار مختلف مردم شکل گرفت که نتیجه‌اش آرامش اجتماعی و ثبات کشور بود؛ گنجی گرانبها که پاسداری از آن، هوشمندی مضاعف متولیان را می‌طلبد. اما در همین بزنگاه حساس، زمزمه‌هایی نگران‌کننده از تصمیمات اقتصادی کلان به گوش می‌رسد که می‌تواند این آرامش شکننده را به چالش کشد.

مرور وضعیت اخیر بازار انرژی کشور نیز نشان می‌دهد که دولت با یک معادله بغرنج اقتصادی روبروست؛ طی یکسال گذشته میزان مصرف روزانه بنزین از حدود 122 میلیون لیتر در بالاترین روز‌های سال قبل، به بیش از 145 میلیون لیتر افزایش یافته است البته که در دوران جنگ 12 روزه این اعداد به 200 میلیون لیتر در روز هم رسید. این اعداد نسبت به حجم واقعی تولید داخلی که در بهترین شرایط برابر با حدود 110 میلیون لیتر در روز برآورد می‌شود، گویای یک فاصله معنادار و فزاینده میان تولید و مصرف است.

همین اعداد موجب شده تا وزارت نفت به یکی از بزرگترین واردکنندگان بنزین در سطح منطقه تبدیل شود؛ آن هم در شرایطی که واردات روزانه تا 30 میلیون لیتر بنزین، هزینه سنگینی بر بودجه محدود ارزی کشور به میزان 500 تا 600 میلیون دلار ماهانه وارد می‌کند. این در حالی است که چنین هزینه‌ای در قانون بودجه امسال دیده نشده و منابع ارزی موجود برای کالا‌های اساسی و دارو نیز تحت فشار خواهد بود. به همین دلایل شاید به نظر برسد افزایش قیمت بنزین یا سهمیه‌بندی شدیدتر آن، راهکاری ناگزیر برای مدیریت این فرآورده استراتژیک باشد.

اما به گواه تاریخ و تجربه چند سال گذشته، تصمیم عجولانه و دفعتی برای افزایش قیمت بنزین می‌تواند ناخواسته به انفجار نارضایتی‌های اجتماعی منجر شود. هنوز خاطره تلخ آبان 1398 و التهاب و تنش حاصل از افزایش قیمت بنزین در حافظه عموم ایرانیان مانده است. هرچند ممکن است به هر دلیلی تصمیم افزایش قیمت بنزین یک امر ناگزیر در آن مقطع بود، اما وقت ناشناسی و نوع مواجهه با آن مانند آنکه حسن روحانی اذعان داشت که خودش هم جمعه صبح آن را فهمیده یک خطای بزرگ راهبردی بود.

در شرایط فعلی نیز جامعه‌ای که اینک، پس از نمایش اقتدار ملی و همبستگی کم‌نظیر در مواجهه با تهدیدات خارجی، به آرامشی نسبی دست یافته، بیش از هر زمان دیگری نیازمند حفظ و تحکیم این سرمایه اجتماعی است. نشانه‌های حساسیت عمومی نیز آشکار است؛ افزایش اخیر قیمت خودرو‌های داخلی نظیر محصولات ایران‌خودرو، خود گواه این است که جامعه تا چه حد به افزایش هرگونه بهای خدمات و کالا‌ها حساس شده است.

به نظر می‌رسد که در شرایط کنونی، هزینه‌های ناشی از بی‌ثباتی و خدشه به اعتماد عمومی، به مراتب سنگین‌تر از هرگونه صرفه‌جویی ارزی حاصل از افزایش قیمت بنزین خواهد بود. پیامد‌های بلندمدت تضعیف همبستگی اجتماعی و برافروختن نارضایتی‌ها، بی‌شک می‌تواند پایداری ملی را بیش از چالش‌های اقتصادی به خطر اندازد؛ بنابراین در چنین موقعیت حساس و پیچیده‌ای که کشور در مسیر تثبیت ثبات و یکپارچگی ملی قرار گرفته است، لازم است مسئولان اجرایی به ویژه آقای پزشکیان و دیگر اعضای حاکمیت، ضمن بیداری و هوشیاری حداکثری از اتخاذ تصمیمات شتاب‌زده اقتصادی خودداری کنند؛ اکنون زمان سناریو‌های آزموده نشده نیست. امید است مسئولان این بار در خواب غفلت نباشند و پیش از هر تصمیمی مخاطرات چنین چنین شوک‌هایی را بیش از پیش مد نظر قرار دهند.

منبع: اقتصاد آنلاین