الجزیره نوشت: تنش ها میان ایران و همسایه اش، جمهوری آذربایجان، بالا گرفته؛ پس از آنکه تهران باکو را به ارائه حمایت نظامی و اطلاعاتی به اسراییل در حمله 13 ژوئن به خاک ایران متهم کرد. آذربایجان این اتهام ها را رد کرده و خواستار حل وفصل اختلافات از راه گفت وگو و احترام به حقوق بین الملل شده است.

به گزارش انتخاب، در ادامه این مطلب آمده: هرچند اسراییل جزییات همکاری اش با باکو را به ویژه در دوران جنگ و تنش محرمانه نگه می دارد، اما نشانه های فزاینده ای از همکاری امنیتی، نظامی و انرژی میان دو طرف دیده می شود که حکایت از تعمیق روابط در مقطع حساسی از تحولات منطقه ای دارد.

از زمان آغاز جنگ اسراییل علیه غزه در 7 اکتبر 2023، تل آویو روابط راهبردی خود با باکو را تقویت کرده و از آن به عنوان پایگاهی حیاتی در نزدیکی مرز ایران یاد کرده است. رسانه ها نیز از قراردادهای تسلیحاتی میان دو طرف خبر می دهند که اسراییل را به عمق سرزمینی ایران نزدیک تر می کند.

از سوی دیگر، مهدی سبحانی، سفیر ایران در ارمنستان، اعلام کرده ایران تحقیقاتی رسمی را برای بررسی این که آیا پهپادهای اسراییلی از خاک یا حریم هوایی آذربایجان به پرواز درآمده اند آغاز کرده است. وی تأکید کرده: اگر این امر ثابت شود، نقضی جدی از حقوق بین الملل خواهد بود.

سبحانی افزود که تهران از باکو خواسته تحقیقات مشابهی انجام دهد و نتایج شفافی ارائه دهد و تأکید کرد که پاسخ ایران به نتایج این تحقیقات بستگی خواهد داشت.

عارف دهقندار، پژوهشگر امنیت بین الملل، معتقد است شواهد متعددی وجود دارد که نشان می دهد اسراییل از خاک آذربایجان یا پایگاه هایش برای عملیات علیه ایران، از جمله در جریان جنگ 12 روزه، استفاده کرده است.

وی به الجزیره نت گفت: با وجود انکارهای مکرر مقام های آذربایجان، سابقه های مستند و روابط امنیتی و نظامی نزدیک با تل آویو، نشان می دهد که چنین همکاری ای واقعاً وجود دارد.

او به نمونه سرقت اسناد هسته ای از سایت تورقوزآباد در سال 2018 توسط موساد اشاره کرد و گفت: عوامل موساد پس از آن عملیات، از مرز شمال غربی ایران با کمک باندهای قاچاق به سمت آذربایجان فرار کردند.

دهقندار افزود که روابط میان دو طرف از سال 1992 و با امضای قرارداد عظیم 1.6 میلیارد دلاری تسلیحاتی شامل پهپادهای Hermes 450 و Heron TP و موشک های Spike تحکیم شده است.

وی همچنین به حضور تیم های فنی اسراییل در آذربایجان و استفاده از پایگاه سیتالچای برای جمع آوری اطلاعات و اجرای عملیات پهپادی اشاره کرد که باکو را به پایگاهی مناسب برای فعالیت های مخفی علیه ایران تبدیل کرده است.

او گفت: یافتن لاشه پهپادهای Hermes 900 در اصفهان و مخازن سوخت خارجی در شمال ایران، نشان می دهد که مسیر پروازی از سمت شمال بوده؛ مسیری که با موقعیت جغرافیایی آذربایجان همخوانی دارد.

او تأکید کرد که رسانه های اسراییلی نیز تلویحاً به استفاده از خاک یک کشور نزدیک به ایران برای انجام این عملیات ها اشاره کرده اند، هرچند باکو در ظاهر دیپلماتیک، همواره این مسئله را انکار کرده است.

دهقندار خاطرنشان کرد که ایران همواره اصل حسن هم جواری را رعایت کرده، اما نزدیکی باکو به اسراییل و ناتو، این اصل را نقض کرده است. او همچنین فعالیت پهپادی و تحرکات مرزی را نشانه هایی از نقش غیرمستقیم آذربایجان در حمایت از حملات علیه ایران دانست.

آنتوان شلحاط، پژوهشگر اسراییلی، می گوید پنهان کاری رسانه ای تل آویو درباره عملیات های اطلاعاتی از خاک آذربایجان، ناشی از موقعیت حساس جغرافیایی باکو و مرز طولانی اش با ایران است.

وی در گفتگو با الجزیره نت گفت: روابط اسراییل و آذربایجان سابقه ای طولانی دارد، اما از زمان عملیات لبه محافظ و جنگ چند جبهه ای با ایران، این روابط به سرعت تعمیق یافته است.

شلحاط افزود که آذربایجان عرصه ای حیاتی برای نفوذ در برنامه هسته ای ایران فراهم کرده است، به ویژه از طریق حمایت اطلاعاتی از نیروی هوایی اسراییل، که به تل آویو امکان داده میدان نبرد را به داخل خاک ایران منتقل کند.

وی تأکید کرد که اسراییل فقط به موساد تکیه ندارد، بلکه با نهادهای اطلاعاتی دیگر کشورها همکاری گسترده دارد، که به آن امکان حملات دقیق در داخل ایران را می دهد. او به سخنان صدراعظم آلمان، فریدریش مرتز، اشاره کرد که گفته بود اسراییل عملیات های اطلاعاتی را به نمایندگی از غرب انجام می دهد.

شلحاط توضیح داد که تل آویو بر ابهام سازی و فریب در چارچوب دکترین جنگی جدید تمرکز کرده و از شیوه های سنتی فاصله گرفته است. برای مثال، از انتشار جزییات خسارات ناشی از موشک های ایرانی یا ترور رهبران حزب الله خودداری می کند.

او گفت که گاهی اطلاعات محدودی منتشر می شود، اما تصویر کلی همچنان محرمانه باقی می ماند. وی افزود این رویکرد حتی در سفر اخیر نخست وزیر بنیامین نتانیاهو به آمریکا نیز دیده شد؛ سفری که دولت او کاملاً در سکوت مطلق انجام داد، در حالی که او از سوی دیوان کیفری بین المللی به اتهام جنایات جنگی در غزه تحت پیگرد است.

این پژوهشگر اسراییلی در پایان گفت: آذربایجان همچنان هرگونه دخالت در حملات علیه ایران را منکر می شود، و اسراییل نیز به آن کمک می کند تا این سکوت را حفظ کند و از واکنش تند تهران جلوگیری شود. اما ایران بر ادامه تحقیقات پافشاری می کند، و این موضوع را باز و در معرض تشدید تنش قرار می دهد.