احمد زیدآبادی روزنامه نگار و تحلیلگر سیاسی با انتقاد از وضعیت سیاست خارجی کشورمان در روزنامه هم میهن نوشت: سایه ازسرگیری جنگ همچنان بر سر کشور سنگینی می کند و اضافه بر آن، تحرکات مشکوکی در برخی کشورهای همسایه جریان دارد که کم و کیف آن روشن نیست.

سیاستِ صبر و انتظار و تعلیق و بلاتکلیفی درحالی که روند تحولات زیرپوستی در خاورمیانه و مرزهای اطراف ما سرعتی خیره کننده به خود گرفته است، حکم زهر برای کشور دارد و برای خنثی سازی تهدیدها و توطئه ها لازم است دستگاه دیپلماسی کشور نوآوری های راهگشایی از خود نشان دهد.

این در حالی است که به نظر می رسد چنین نوآوری هایی از وزات خارجه بوروکراسی زده و بی رمق کشور برنمی آید و بنابراین باید برای آن چاره اندیشی اساسی صورت گیرد.

دیپلمات ها هرچند که از استعداد فردی در حرفه خود برخوردار باشند، اما حضور آنان در یک جایگاه سازمانی تعریف شده برای سالیان طولانی، به تدریج ذهن آنان را ایستا و رسوب زده می کند و قدرت ابتکار و نوآوری را از آن ها می گیرد؛ به طوری که در یک دایره خودساخته اسیر می شوند و توان و امکان خروج از آن را پیدا نمی کنند.

این عارضه البته مختص دیپلمات ها و وزارت خارجه نیست و در هر اداره و مرکز دولتی و غیردولتی اتفاق می افتد. با این حال، این عارضه در زمان های عادی خیلی به چشم نمی آید و از دیده ها پنهان می ماند ولی به محض پیدایش بحران، خود را در تمامی ابعادش نمایان می سازد.

صرف نظر از استعداد و تخصص شخصی سیدعباس عراقچی و تیم همراهش، متأسفانه نوعی رسوب زدگی در سخنان آنان دیده می شود که سبب تکرار ملال آور جملات کلیشه ای و فاقد خلاقیت از طرف آنان شده است.

شاید به دلایلی مشابه است که دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا نماینده خود را برای مذاکره با ایران از میان دیپلمات های باسابقه انتخاب نکرده و در عوض یکی از دوستان تاجرش را به این منظور برگزیده است تا فارغ از دایره های بسته مرسوم و ته نشست های ذهنی گذشته، با فکری باز و از زاویه ای بدیع به موضوع بنگرد و در مدت زمانی مشخص، به موضوعات مورد اختلاف هم جهت با انتظارات کاخ سفید فیصله دهد.

هر اشکالی که در کار استیو ویتکاف وجود داشته باشد، اما او ظاهراً فردی صریح و فیصله بخش است؛ درست برخلاف مذاکره کنندگان ایرانی که گویی در مدار تکرار و ابهام و تردید و کش دادن مباحث می چرخند.

مشکل دیگری هم در کار تیم مذاکره کننده ایرانی به چشم می خورد و آن بی اعتمادی پاره ای محافل ذینفوذ و صاحب قدرت به آن هاست که به طور واضح خود را در رسانه ها نشان می دهد. مذاکره درباره موضوعی از هر جهت سرنوشت ساز در زیر بمباران خبری بخشی از اصحاب قدرت، به خودی خود فلج کننده است و حتی اگر مشکل تاروپودهای دیوانسالاری و نهشت های ذهنی هم در میان نباشد، کار پیش نمی رود.

از این جهت به نظر می رسد که تیم مذاکره کننده، نیاز به تغییر دارد. ریاست تیم باید به فردی خلاق و نوآور و رها از کلیشه ها و رسوبات گذشته سپرده شود تا قادر باشد ابعاد بحران را از زوایای متفاوت ببیند و به خصوص در مورد امتیازات ازدست رفته یا واقعی، توان داد و ستد داشته باشد. چنین فردی می تواند مثل ویتکاف دارای پیشینه ای اقتصادی و صاحبِ تجربه بلاواسطه از امور مربوط به سرمایه و سرمایه گذاری در کشور باشد و فرصت ها و تهدیدها را نه در گذشته که در آینده جست وجو کند.

اضافه بر این، مسئول تیم مذاکره کننده باید از حمایت روشن و علنی و قاطع عموم نهادهای ذیربط برخوردار باشد تا هیچ فرد و گروه و نهاد و مؤسسه و بنگاه و بنیادی از جایگاه حکومتی و وابستگی به حاکمیت قادر به مقابله با او و تضعیف موقعیتش نباشد. بدون چنین حمایت صریح و علنی و همه جانبه ای از طرف نهادهای ذیربط، هیچ مذاکره کننده ای نمی تواند گام از گام بردارد. جرأت و جسارت لازم برای شانه دادن به زیر باری چنین سنگین در پرونده ای تا بدین پایه حساس و سرنوشت ساز به حمایت یکپارچه و بدون اما و اگر احتیاج دارد.