فرارو- هواپیماهای مسافربری MD ایرانی از این به بعد برای ورود به حریم هوایی عراق با محدودیت روبرو هستند. تصمیمی که ریشه در مسائل ایمنی و فنی دارد.

به گزارش فرارو؛ بیشتر هواپیماهای MD مورد استفاده در ایران، شامل مک دانل داگلاس MD-80 و MD-82، ساخت دهه 1980 هستند و بیش از 35 تا 40 سال عمر دارند و اگرچه با نگهداری درست همچنان قابل استفاده هستند اما در برخی کشورها همین سن بالا ریسک محسوب می شود. محمد امیرانی، مدیرعامل شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران اعتقاد دارد محدودیت اعمال شده از سوی طرف عراقی، تقاضای این نوع پرواز را کاهش می دهد. در سال های اخیر با وجود فشار تحریم ها، صنعت هوانوردی ایران برای حفظ پروازها تلاش زیادی کرده و مدل های مختلف هواپیماها را به کار می گیرد. در ادامه به معرفی این هواپیماها می پردازیم.

ایرباس یک شرکت هواپیماسازی اروپایی است که هواپیماهای بسیار محبوب و مدرنی تولید می کند. در ایران، مدل های مختلفی از ایرباس وجود دارد.

ایرباس A300 (خانواده A300-600): این هواپیما یکی از قدیمی ترین مدل های ایرباس در ایران است. دو موتور دارد و برای پروازهای برد متوسط طراحی شده. بدنه نسبتاً پهن دارد که معمولاً چیدمان صندلی آن 2-4-2 (دو صندلی، راهرو، چهار صندلی، راهرو، دو صندلی) است.

ایرباس A300 در ایران، عمدتاً برای مسیرهای داخلی پرتردد و برخی مسیرهای کوتاه (مثلاً به شهرهای نزدیک) استفاده می شود چون ظرفیت نسبتاً بالایی دارد. مدل های موجود در ایران معمولاً عمر بالایی دارند و از نظر فنی نیازمند نگهداری دقیق هستند. اکثر مدل های موجود در ایران بیش از 30 سال عمر دارند و برخی حتی به 40 سالگی نیز نزدیک می شوند.

ایرباس A310، مدل کوچکتر و با برد کوتاه تر از A300 که دو موتور دارد و بدنه پهن آن به A300 شبیه است. معمولاً برای پروازهای داخلی با ظرفیت متوسط استفاده می شود. این مدل نیز جزو هواپیماهای قدیمی ناوگان ایران محسوب می شود. این مدل ها نیز قدیمی هستند و سن اغلب آن ها بین 25 تا 35 سال است.

ایرباس A320 شامل خانواده A320 شامل A319، A320، A321، جزو پرطرفدارترین هواپیماهای تک راهرو جهان هستند. هواپیمای A320 مدل پایه است،A319 کمی کوچکتر و A321 کمی بزرگتر و کشیده تر است. همگی دو موتور دارند و چیدمان صندلی معمولاً به شکل 3-3 (سه صندلی، راهرو، سه صندلی) انجام می شود.

هر سه هواپیما بسیار پرکاربرد هستند و ستون فقرات پروازهای داخلی یا سفر به ترکیه، ارمنستان، امارات و... به حساب می آیند. برخی از هواپیماهای این خانواده پس از برجام خریداری شده اند و نسبتاً جدیدتر هستند اما بخش عمده ای نیز عمر بالایی دارند و نیازمند نگهداری زیاد.

این خانواده از ایرباس ها تنوع سنی بیشتری دارند؛ سن بخش قابل توجهی از آن ها به 20 تا 25 سال می رسد ولی تعداد محدودی نیز پس از برجام (حدود سال های 2016-2017) خریداری شدند که زیر 10 سال عمر دارند.

ایرباس A330، هواپیمای پهن پیکر دو موتوره با برد بلند تا متوسط است که برای پروازهای طولانی تر طراحی شده . چیدمان صندلی در این هواپیما معمولاً به شکل 2-4-2 یا 3-3-3 انجام می شود.

این مدل ها نسبتاً جدیدتر و مدرن تر هستند و جزو بهترین و مدرن ترین هواپیماهای موجود در ناوگان ایران به حساب می آیند. به همین خاطر عمدتاً برای پروازهای بین المللی به مقاصد دورتر (مثلاً اروپا) استفاده می شوند. با این حال تعداد آنها در ایران محدود است. هواپیماهای A330 موجود در ایران معمولاً زیر 10 سال عمر دارند، سن اغلب آنها بین پنج تا هشت سال است.

ایرباس A340، هواپیمایی پهن پیکر و چهار موتوره با برد بسیار بلند است. ویژگی چهار موتوره کمک می کند، در صورت از کار افتادن یکی از موتورها، ایمنی پرواز حفظ شود. ایرباس A340، برای پروازهای قاره پیما و بسیار طولانی طراحی شده و تعداد بسیار کمی از آن در ایران وجود دارد که عمدتاً بین 25 تا 30 سال عمر دارند.

اکثر هواپیماهای MD-80 فعال کشور بیش از 25 سال عمر دارند و بسیاری از آن ها به سن 30 تا 35 سالگی رسیده اند

بویینگ یک شرکت هواپیماسازی آمریکایی و رقیب اصلی ایرباس است. هواپیماهای این شرکت نیز بخش مهمی از ناوگان هوایی ایران را تشکیل می دهند.

بویینگ 737 (شامل خانواده 737 NG - Next Generation و کلاسیک)، مانند A320 جزو هواپیماهای پرطرفدار تک راهرو جهان است. دو موتور دارد و چیدمان صندلی آن به صورت 3-3 انجام می شود.

مدل های قدیمی تر (کلاسیک) و مدل های جدیدتر از نوع NG هستند و در پروازهای داخلی پرتردد و مسیرهای کوتاه مورد استفاده قرار می گیرند. بخش عمده هواپیماهای بویینگ 737 موجود در ایران از مدل های قدیمی تر هستند که نیاز به نگهداری زیادی دارند.

اکثر بویینگ های 737 فعال در ایران از مدل های کلاسیک هستند که سن آن ها بیش از 25 سال است. مدل های NG (نسل جدید) بسیار کمی در ناوگان ایران وجود دارند و اگر هم باشند، سن آن ها بین 15 تا 20 سال برآورد می شود.

بویینگ 747 (خانواده 747-200 و 747-SP) به نام ملکه آسمان ها شناخته می شود. این هواپیمای غول پیکر چهار موتوره و پهن پیکر، دارای عرشه بالایی (دک دوم) است که آن را متمایز می کند.

بویینگ 747 - SP یک نسخه کوچکتر با برد بلندتر است و عمدتاً برای پروازهای باری (کارگو) استفاده می شود اما تعداد محدودی نیز در پروازهای مسافربری داخلی یا پروازهای ویژه (مثل حج) به کار گرفته می شوند.

بویینگ 747 در گذشته برای پروازهای بین المللی دوربرد کاربرد داشت و جزو مسن ترین هواپیماهای جهان هستند. اغلب آن ها بین 40 تا 50 سال عمر دارند و در زمره اولین مدل های 747 ساخته شده قرار می گیرند. نگهداری آنها دشوار و پرهزینه است و به همین دلیل به ندرت در پروازهای مسافربری دیده می شوند.

این شرکت در حال حاضر دیگر وجود خارجی ندارد چون سال های قبل توسط بویینگ خریداری شد، اما هواپیماهای تولیدی آن همچنان با نام MD شناخته می شوند.

MD-80 (شامل MD-81, MD-82, MD-83, MD-88) یک هواپیمای جت با دو موتور است که در قسمت انتهایی بدنه (عقب) نصب شده اند. تک راهرو است و چیدمان صندلی معمولاً 2-3 (دو صندلی، راهرو، سه صندلی) یا 3-2 (سه صندلی، راهرو، دو صندلی) است. برای پروازهای برد کوتاه تا متوسط طراحی شده اند.

تعداد زیادی از این هواپیماها در ایران وجود دارد و در مسیرهای داخلی به کار گرفته می شوند. اکثر هواپیماهای MD-80 فعال در ایران بیش از 25 سال عمر دارند و بسیاری از آن ها به سن 30 تا 35 سالگی رسیده اند. بخش عمده مشکلات ایمنی و محدودیت های بین المللی ناشی از فرسودگی همین ناوگان است.

شرکت هواپیماسازی هلندی فوکر مدت هاست دیگر فعالیتی ندارد اما هواپیماهایش در ایران هنوز پرواز می کنند.

فوکر 100، یک جت کوچ با دو موتور در قسمت انتهایی بدنه است. از نظر ظاهری کوچکتر از MD-80 و A320/737 است و چیدمان صندلی آن معمولاً به شکل 2-3 (دو صندلی، راهرو، سه صندلی) یا 3-2 انجام می شود.

فوکر 100 در ایران برای پروازهای داخلی با ظرفیت کمتر و مسیرهای کوتاه تر کاربرد دارد. عمر اغلب آن ها به 25 تا 30 سال می رسد و مانند MD-80، نگهداریشان به دلیل قطع حمایت سازنده و مشکلات تامین قطعه دشوار است.

در کنار جت های بزرگ و متوسط که عمدتا مسیرهای اصلی را پوشش می دهند، ناوگان هوایی ایران شامل دسته ای از هواپیماهای کوچکتر می شود که نقش حیاتی در اتصال شهرهای کوچک یا مناطق دورافتاده ایفا می کنند. برخی از این هواپیماها جای موتور جت، موتور پروانه ای (توربوپراپ) دارند و برای مسیرهای کوتاه یا فرودگاه های با امکانات کمتر مناسب هستند.

هواپیمای ای تی آر (ATR - ATR 72/42) به موتور پروانه hd (توربوپراپ) مجهز است. برای پروازهای مختصر و با برد کوتاه طراحی شده اند و معمولاً در فرودگاه های کوچکتر با باندهای کوتاه تر نیز می توانند فرود بیایند. هواپیمای ATR 72 بزرگتر و ATR 42 نسخه ای کوچکتر است.

عمدتا از آنها برای پرواز به شهرهای کوچک تر و مناطق با تقاضای کمتر یا فرودگاه هایی که امکان پذیرش جت های بزرگتر را ندارند، استفاده می شود. بخش قابل توجهی از هواپیماهای ATR، به خصوص آنهایی که پس از برجام وارد شدند، نسبتاً جدید هستند و معمولاً زیر 10 سال عمر دارند البته برخی مدل های قدیمی تر ATR نیز در ناوگان وجود دارند که عمر آن ها می تواند بین 15 تا 20 سال باشد.