مطالعات آماری اخیر نشان می دهد که زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر قرار دارند، به گونه ای که دوسوم مبتلایان را زنان تشکیل می دهند.

به گزارش ایسنا، کارشناسان معتقدند تغییرات هورمونی به ویژه کاهش زودهنگام استروژن ناشی از یائسگی زودرس یا جراحی های برداشتن رحم می تواند در بروز این آسیب پذیری، نقشی کلیدی ایفا کند. آنچه بر اهمیت توجه به علائم غیرمعمول ضعف حافظه و پیگیری پزشکی به ویژه در زنان تاکید می کند.

ممکن است صبح، هنگام رفتن به محل کار فراموش کنیم کیف باشگاه یا ظرف ناهار یا کلید خانه یا حتی گوشی را با خود ببریم یا قبض برق را پرداخت کنیم. این موارد می تواند خیلی جدی نباشد، چرا که با بالا رفتن سن، فراموشکاری در سطحی کم، تا حدودی طبیعی است اما اگر این افت حافظه شبیه فراموشی های معمول ناشی از افزایش سن نباشد و به طور مداوم اتفاق بیفتد، موضوع نگران کننده می شود و برای زنان، اهمیت بیشتری هم دارد.

بنا بر اعلام جنبش آلزایمر زنان (Women’s Alzheimer’s Movement) در آمریکا، دوسوم کل بیماران مبتلا به آلزایمر و حتی مراقبان آن ها زنان هستند و این یعنی بیماری آلزایمر به طور نامتناسبی دامنگیر زنان می شود.

علت دقیق این موضوع هنوز به طور کامل مشخص نشده اما به نظر می رسد که نقش هورمون ها در آن پررنگ باشد. دکتر دیوید اِی. مریل ، متخصص مغز و اعصاب و روانپزشک سالمندان در مرکز سلامت سنت جان در سانتامونیکا، می گوید: به طور خاص، زنانی که تحت عمل هیسترکتومی (برداشت رحم) قرار گرفته اند، زودتر از موعد طبیعی یائسه شده اند یا با کاهش زودهنگام استروژن مواجه اند، آسیب پذیرترند. ما می دانیم که استروژن، اثر محافظتی بر مغز دارد و به حفظ عملکرد سالم آن کمک می کند.

نکته بدتر اینکه به گفته دکتر مریل، فرایندهای روان شناختی و شناختی که با بالا رفتن سن اتفاق می افتند، بسیار شبیه علائم هشداردهنده اولیه زوال عقل هستند. به همین دلیل، خیلی راحت ممکن است این نشانه های ابتدایی از تحلیل رفتن مغز را بخشی عادی از روند پیری فرض کنیم و از کنارشان بگذریم. بنابراین آشنایی با نشانه ها و علائم اولیه این بیماری حتما به ما کمک خواهد کرد اگر روزی احساس کردیم در خود یا یکی از عزیزانمان چیزی طبیعی به نظر نمی رسد، به موقع وارد عمل شویم.

فرض کنید می خواهید در کافه همیشگی قهوه سفارش بدهید اما ناگهان اسم فروشنده ای را که پنج روز در هفته از او قهوه می گیرید، فراموش می کنید. دکتر هنری پالسون ، متخصص مغزواعصاب و مدیر مرکز آلزایمر دانشگاه میشیگان، می گوید این معمولا نگران کننده نیست، چون با افزایش سن، سرعت فکر کردن و به خاطر آوردن اسامی کاهش می یابد. در حالی که فراموشی مرتبط با آلزایمر فراتر از این است.

او توضیح می دهد: در اینجا منظور فراموش کردن رویدادهای مهم یا حتی از یاد بردن کامل چند روز است؛ مثل اینکه اصلا به خاطر نیاورید به تعطیلات رفته اید یا در جشن تولد نوه تان بوده اید.

پالسون می افزاید: گم کردن مکرر وسایل در جاهای نامعمول (مثل گذاشتن کلید ماشین در یخچال) یا ندانستن روز و ماه هم می تواند یک نشانه باشد. همچنین اگر برای یادآوری امور به شکل غیرعادی به یادداشت برداری یا تکرار متکی شده اید، حتما لازم است به پزشک مراجعه کنید.

اگر در صحبت کردن یا نوشتن مشکل پیدا کرده اید یا دچار اختلالاتی در بینایی شده اید، باید با پزشک مشورت کنید، زیرا زوال عقل در مراحل اولیه می تواند باعث شود برقراری ارتباط و تعامل با محیط اطراف دشوار شود.

دکتر پالسون می گوید: ممکن است متوجه تغییر در درک فضایی بینایی تان شوید؛ یعنی دیدن و تشخیص موقعیت و فاصله ها برایتان دشوار شود یا حتی در درک محیط اطراف مشکل پیدا کنید. همچنین ممکن است حین صحبت کردن مجبور شوید به جای یک واژه، چند جمله جایگزین به کار ببرید، چون واژه اصلی را به خاطر نمی آورید. این علائم از مشکلات طبیعی پیری مانند نیم خیز شدن برای واضح تر دیدن از فاصله دورتر یا اشتباه در نوشتن تاریخ روی چک، فراتر است و می تواند نشانه های زودهنگام آلزایمر باشد.

در این زمینه چند علامت هشدار وجود دارد که باید به آن ها توجه کرد؛ از جمله اینکه فرد در انجام دادن کارهای روزمره، حل مسائل یا تصمیم گیری های ساده دچار مشکل می شود یا حتی گاهی نادرست قضاوت می کند. دکتر پالسون می گوید: مغز ما برای اینکه بتواند زندگی روزمره را به خوبی پیش ببرد، باید اطلاعات زیادی را پردازش کند، اما زوال عقل که در مراحل اولیه آلزایمر رخ می دهد، می تواند این روند را مختل کند؛ به طوری که حتی انتخاب چیزی برای ناهار هم به کاری گیج کننده و دشوار تبدیل می شود.

به گزارش ایندیپندت، علاوه بر این، بر اساس گزارش انجمن آلزایمر، افراد در مراحل ابتدایی بیماری ممکن است نشانه های دیگری از افت کارکرد شناختی بروز دهند. مثلا نتوانند دستورالعمل های ساده را دنبال کنند، مرتکب اشتباهات مالی جدی شوند (مثل پرداخت دوباره قبوض یا فراموش کردن مبلغ ها) یا حتی در رعایت بهداشت و نظافت شخصی مشکل پیدا کنند.

اگر فردی که قبلا در هر جمعی در کانون توجه و روح مهمانی ها بود، حالا بیشتر اوقات ترجیح می دهد در خانه بماند و از دورهمی ها دوری کند، این ممکن است ناشی از کاهش طبیعی سطح انرژی با افزایش سن باشد اما می تواند یک علامت هشداردهنده زودهنگام برای آلزایمر هم باشد.

دکتر پالسون می گوید وقتی زوال عقل باعث می شود به خاطر آوردن قرارها، شرکت در گفتگوها یا تعامل کامل در رویدادهای اجتماعی دشوار شود، بسیاری از افراد به تدریج از این فعالیت ها کناره می گیرند. گاهی این مسئله می تواند نشانه افسردگی هم باشد (که آن را نیز نباید نادیده گرفت)، اما در هر صورت، اگر رفتار فرد به نظر غیرعادی می آید، مهم است که موضوع جدی گرفته و از متخصصان کمک خواسته شود.

از منظر علمی، بروز رفتارهایی که با شخصیت پیشین فرد ناسازگار است، می تواند زنگ خطر مهمی باشد. به گفته دکتر پالسون، این تغییرات در مراحلِ ابتداییِ بیماری، کمتر شایع هستند ولی به وضوح دیده می شوند. او توضیح می دهد: مثلا فردی که همواره مرز میان درست و نادرست را به خوبی می شناخت، ناگهان توانایی مهار تکانه ها و رفتارهای نابه جا را از دست می دهد و کارهایی می کند که پیش تر هرگز انجام نمی داد.

بر اساس گزارش موسسه ملی سالمندی ایالات متحده، این تغییرات شخصیتی می توانند به صورت نوسان های خلقی شدید، افزایش سوء ظن به اطرافیان، بروز رفتارهای پرخاشگرانه و… نمایان شوند. چنین تحولاتی که از اختلال در کارکرد مناطق خاصی از مغز (مانند لوب فرونتال) ناشی می شوند، به توجه و مداخله پزشکی به موقع نیاز دارند.