فرارو- مسعود پزشکیان، رییس جمهور ایران، در سخنانی با لحنی قاطع و دیپلماتیک هشدار داد که جنگ، دستاوردی برای هیچ یک از طرف ها ندارد و پیروزی قطعی در میدان نبرد، افسانه ای بیش نیست. او که صبح یکشنبه از وزارت نفت بازدید می کرد، صراحتاً اعلام کرد دولتش مجموعه ای از تلاش های فعال دیپلماتیک را برای مهار بحران و جلوگیری از تشدید تنش ها به جریان انداخته است.

به گزارش فرارو، در این بازدید، مسعود پزشکیان بر رویکرد دولت خود به سیاست وفاق ملی و احترام به حاکمیت دیگر کشورها تأکید کرد و هشدار داد که جمهوری اسلامی در برابر هرگونه تلاش برای سوءاستفاده از شرایط کنونی یا تضعیف موقعیت ایران، قاطعانه خواهد ایستاد.

در همین حال، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه نیز با اشاره به تحولات اخیر گفت: ایران جنگی قهرمانانه را پشت سر گذاشت و دست بالا را در میدان به دست آورد. عراقچی تأکید کرد: پیروز واقعی کسی است که از مذاکره هراسی ندارد و بهترین زمان برای گفت وگو، درست پس از شکست دادن حمله نظامی است.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با موضعی صریح اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران در هر شرایطی از ظرفیت های راهبردی و به ویژه قدرت نظامی خود حفاظت خواهد کرد و این مسائل هیچ گاه در دستور مذاکرات قرار نخواهند گرفت. او با این سخنان، بار دیگر خط قرمز تهران در قبال برنامه های دفاعی را مشخص کرد؛ برنامه موشکی ای که با بردی تا اراضی اسراییل، همواره به عنوان یکی از مهم ترین دغدغه های امنیتی تل آویو و واشنگتن مطرح بوده است.

روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از منابع آمریکایی و اسراییلی فاش کرد که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل، در دیدار اخیرش با دونالد ترامپ در کاخ سفید، با صراحت به رییس جمهور آمریکا اعلام کرده است: اگر ایران بار دیگر به دنبال ساخت سلاح هسته ای برود، اسراییل حملات نظامی را بدون درنگ آغاز خواهد کرد. در همین گزارش آمده است که ترامپ در واکنش به این هشدار نتانیاهو گفته است: ترجیح می دهم با تهران از طریق دیپلماسی به توافق برسیم، اما با برنامه اسراییل مخالفتی ندارم. او همچنین با اشاره به تجربه حمله اخیر، تأکید کرده که علاقه ای به تکرار حمله نظامی آمریکا به ایران ندارد.

یک مقام ارشد اسراییلی نیز در گفتگو با وال استریت ژورنال تصریح کرد: تصمیم تل آویو برای اقدام نظامی به ارزیابی جدیت تلاش های تهران برای احیای برنامه هسته ای وابسته می باشد و اسراییل نیازی به کسب اجازه یا حمایت صریح آمریکا برای آغاز حملات جدید علیه ایران نمی بیند. این مقام با اشاره به ارزیابی های اطلاعاتی اسراییل تاکید کرد: بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده ایران، در جریان حملات اخیر در تاسیسات اصفهان باقی مانده و ممکن است تهران، در صورت شدت بخشی به برنامه خود، بخشی از این مواد را مجدداً بازیابی کند.

این مقام امنیتی همچنین هشدار داد: هرگونه تلاش ایران برای بازیابی اورانیوم از سایت اصفهان یا ازسرگیری فعالیت های حساس هسته ای، به سرعت تحت رصد و واکنش اسراییل قرار خواهد گرفت.

روزنامه واشنگتن پست در گزارشی تحلیلی با استناد به دیدگاه تحلیلگران داخلی و خارجی ایران، از شکل گیری یک اجماع کم سابقه در فضای سیاسی تهران درباره ضرورت ازسرگیری مذاکرات هسته ای با ایالات متحده خبر داده است. این گزارش تأکید می کند که دولت ایران، در پی تحولات و تنش های اخیر، بیش از هر زمان دیگری برای ورود به مسیر دیپلماسی آماده است؛ اما هشدار داده اگر واشنگتن به تشدید فشارها ادامه دهد، تهران نیز گزینه های متقابل را در دستور کار دارد.

در هفته های گذشته، مسعود پزشکیان، رییس جمهور ایران و عباس عراقچی، وزیر خارجه، با راه اندازی یک کارزار رسانه ای هدفمند، تلاش کرده اند تصویری متمایز از روابط تهران با واشنگتن و تل آویو ترسیم کنند. رهبران ایران در اظهارات خود، تاکید ویژه ای بر امکان دستیابی به توافق با آمریکا داشته اند؛ رویکردی که به باور بسیاری از ناظران، نشان دهنده تغییر موازنه قدرت به سود جناح های متمایل به مذاکره در تهران پس از حملات سنگین اخیر اسراییل و آمریکا است.

این روزنامه به نقل از یک مقام ارشد دولت ترامپ می نویسد: ارزیابی واشنگتن آن است که ایران، حتی پس از تجربه حملات نظامی، همچنان برای توافق دیپلماتیک درباره برنامه هسته ای خود آمادگی دارد. به گفته استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، مذاکرات جدید می تواند خیلی سریع، ظرف هفته آینده یا کمی بعد آغاز شود.

در تحولی دیگر، مجلس ایران اخیراً طرح تعلیق همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی را تصویب و پزشکیان آن را اجرایی کرده است؛ اما این قانون صراحتاً تأکید دارد که همکاری با آژانس تنها در صورت احترام به حاکمیت ملی ایران و تضمین حق غنی سازی اورانیوم ادامه خواهد یافت؛ تصمیم نهایی در این باره نیز به شورای عالی امنیت ملی واگذار شده است. تحلیلگران معتقدند این قانون نه مانعی جدی، بلکه نشانه ای از استمرار مسیر دیپلماتیک است و پیام تهران به جامعه جهانی روشن است: مسیر مذاکره باز است، اما ایران آماده عقب نشینی در برابر فشار نیست.

سایت آمریکایی آکسیوس به نقل از منابع مطلع فاش کرد ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، در پیام هایی به دونالد ترامپ و مقامات ایرانی اعلام کرده است که از توافق هسته ای مبتنی بر غنی سازی صفر حمایت می کند و معتقد است ایران نباید هیچ گونه حق غنی سازی اورانیوم داشته باشد. به نوشته آکسیوس، پوتین حتی تهران را تشویق کرده با توافقی موافقت کند که به طور کامل غنی سازی را ممنوع می سازد و در عوض، روسیه حاضر است اورانیوم غنی شده مورد نیاز ایران را با درصد پایین (3.67 درصد) تأمین کند.

این گزارش تاکید می کند: اگرچه مسکو در عرصه علنی سیاست خارجی از برنامه هسته ای ایران دفاع می کند، اما پشت درهای بسته موضعی بسیار سخت گیرانه تر در قبال این برنامه اتخاذ کرده است. طبق همین گزارش، ایران نیز مخالفت قاطع خود با هرگونه توقف غنی سازی را به اطلاع مسکو رسانده است.

اما همزمان با انتشار این گزارش، وزارت امور خارجه روسیه امروز یکشنبه رسماً ادعاهای مطرح شده را تکذیب و آن را افترا و بخشی از یک کارزار سیاسی برای تشدید تنش ها پیرامون برنامه هسته ای ایران توصیف کرد. در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است: موضع مسکو در این زمینه شفاف و ثابت است؛ ما همواره بر حل وفصل بحران هسته ای ایران از طریق راه حل های سیاسی و دیپلماتیک تأکید کرده ایم و آماده ایم برای دستیابی به توافقی مورد قبول همه طرف ها، نقش سازنده ایفا کنیم.

در ماه های اخیر، صحنه سیاسی آمریکا شاهد تغییر قابل توجهی در نگرش حامیان جنبش ماگا نسبت به جنگ اسراییل و ایران بوده است. اگرچه این پایگاه در ابتدای بحران با شور و حرارت از حملات اسراییل حمایت می کرد، اما تازه ترین نظرسنجی ها از ریزش محسوس حمایت آنها حکایت دارد.

بر اساس نظرسنجی جی.ال. پارتنرز، در اواخر بهار 2025، حدود 65 درصد از حامیان ماگا از حملات نظامی آمریکا علیه ایران حمایت می کردند. همچنین، نظرسنجی موسسه گری هاوس نشان داد نزدیک به 90 درصد هواداران ترامپ موافق حملات محدود نظامی به ایران هستند و این اقدامات را نه یک جنگ تمام عیار، بلکه مداخله ای محدود تلقی می کنند. با این حال، ورق در تابستان برگشت: نظرسنجی یوگاو اکونومیست، نشان داد تنها 23 درصد جمهوری خواهان با دخالت مستقیم آمریکا در جنگ ایران و اسراییل موافق اند، در حالی که 60 درصد صراحتاً مخالفت کردند. طبق گزارش دیلی بیست، 53 درصد از حامیان ترامپ نیز با پیوستن آمریکا به حملات اسراییل علیه ایران مخالفت نشان دادند.

کارشناسان از جمله امیرعلی ابوالفتح، سه عامل اصلی را در پس این تغییر تحلیل می کنند: نخست، نگرانی از گرفتار شدن آمریکا در یک جنگ طولانی و پرهزینه، که با شعار همیشگی ماگا یعنی اول آمریکا در تضاد است. دوم، اصرار این جریان بر دوری از مداخلات خارجی و تمرکز بر منافع داخلی؛ چیزی که حضور نظامی در غرب آسیا را به چالش می کشد. سوم، اختلافات آشکار در رهبری جناح ماگا؛ چهره هایی چون مارجوری تیلور گرین و استیو بنن، ورود مستقیم نظامی به ایران را رد کرده و گزینه تحریم و دیپلماسی را ترجیح می دهند.

این شکاف در پایگاه سنتی ترامپ، یک چالش استراتژیک برای او در انتخابات پیش روست: از یک سو ترامپ برای پیروزی نیازمند بسیج کامل حامیان ماگا است، از سوی دیگر فشار افکار عمومی و هوادارانش می تواند او را به اتخاذ رویکردی محتاطانه تر وادار کند. ادامه این روند، احتمالاً باعث سردی و افت مشارکت انتخاباتی این گروه می شود؛ موضوعی که ممکن است ترامپ را به سمت اتخاذ سیاست های معتدل تر سوق دهد و زمینه را برای جذب آرای جمهوری خواهان سنتی و رأی دهندگان میانه رو باز کند.

سینا طوسی، تحلیلگر ارشد شورای آتلانتیک، در ارزیابی جنگ دوازده روزه ایران و اسراییل می نویسد: پیش از آغاز حمله، اسراییل چهار هدف بلندپروازانه را دنبال می کرد: نابودی کامل برنامه هسته ای ایران، انهدام توان موشکی، بی ثبات سازی یا حتی تغییر نظام و در نهایت، کشاندن آمریکا به یک جنگ تمام عیار علیه تهران. با این حال، به گفته طوسی، دستاورد نهایی اسراییل بسیار کمتر از این اهداف اولیه بود.

او با استناد به ارزیابی های مقدماتی اطلاعاتی آمریکا و اروپا تصریح می کند که بخش عمده ای از تأسیسات عمیق هسته ای ایران از حملات آسیب جدی ندید و ذخایر اورانیوم غنی شده ایران نیز عمدتاً حفظ یا به نقاط امن منتقل شد. اگرچه ضربه به مرکز اصلی تبدیل اورانیوم ایران مهم ارزیابی شد، کارشناسان معتقدند این قابلیت فنی در سایر مراکز قابل احیاست. همچنین، آسیب احتمالی به سانتریفیوژها به دلیل قطع نظارت بین المللی پیش از جنگ به سختی قابل سنجش است.

در میدان نظامی اما معادله به سود ایران چرخید. تهران با پرتاب حدود 40 موشک بالستیک، اهداف راهبردی و حساس اسراییل را هدف قرار داد؛ اقدامی که تصاویر ماهواره ای و حتی اعترافات رسمی اسراییل آن را تأیید می کنند، گرچه سانسور گسترده، ابعاد واقعی خسارات را پنهان نگه داشت. منابع مستقل از جمله دانشگاه ایالتی اورگن نیز گزارش داده اند که ایران حداقل پنج مرکز نظامی و اطلاعاتی دیگر اسراییل را هدف قرار داد. روند جنگ نشان داد با ادامه حملات دقیق تر و محدودتر ایران، ذخایر سامانه های دفاعی آمریکا و اسراییل رو به کاهش گذاشته و خطر فرسایشی شدن جنگ به نفع ایران تقویت می شد.

اهمیت این روند آنجاست که حتی دونالد ترامپ اذعان کرد ایران ضربه سنگینی به اسراییل وارد کرد و استیو بنن، مشاور نزدیک ترامپ، آتش بس را نجات دهنده اسراییل خواند؛ آن هم در شرایطی که ذخایر موشک های رهگیر آمریکا و اسراییل که تولید آن ها به مواد اولیه کمیاب به ویژه از چین وابسته است، رو به اتمام بود.

سینا طوسی در جمع بندی خود تأکید می کند: جنگ اخیر بار دیگر نشان داد هزینه و محدودیت های اعمال گزینه نظامی برای نابودی برنامه هسته ای و موشکی یا تغییر نظام در ایران بسیار بالاتر از تصورات اولیه است. اکنون آمریکا و اسراییل با دو راهی راهبردی روبه رو شده اند: تشدید تنش و حرکت به سوی یک جنگ منطقه ای فراگیر یا بازنگری در راهبردها و کاهش موقت تنش با ایران در سایه تحولات پیچیده منطقه ای.