ثبت جهانی آثار تاریخی، به رسمیت شناخته شدن این ارزش های استثنایی در عرصه بین المللی است. قلعه تاریخی فلک الافلاک شهرستان خرم آباد متعلق به دوره ساسانیان سالهاست در انتظار تایید یونسکو و ثبت جهانی است. از سال گذشته با ورود دستگاه قضایی به موضوع ثبت جهانی این قلعه شاهد اقدامات خوبی در این زمینه هستیم.

به گزارش میزان، در میان اخبار تلخ و ناگوار ایام اخیر و شهادت جمعی از نیروهای نظامی و هموطنان عزیزمان، خبر ثبت دره خرم آباد در فهرست جهانی میراث بشری موجی از امید و شادی را در کشور و به ویژه استان لرستان ایجاد کرد.

در گستره پهناور تاریخ و تمدن بشری، برخی نقاط همچون نگین هایی درخشان، میراثی بی بدیل را در خود نهفته دارند؛ میراثی که نه تنها شناسنامه یک ملت، که بخشی از حافظه مشترک جهانیان به شمار می رود. استان لرستان، این سرزمین کهن و رازآلود در دامان زاگرس سرفراز، یکی از همین گنجینه های پربهاست.

ثبت مجموعه ای از آثار تاریخی بی نظیر لرستان در فهرست میراث جهانی یونسکو، تنها یک موفقیت اداری یا یک عنوان افتخارآمیز نیست. این رویداد، نقطه عطفی سرنوشت ساز است که دروازه های جهانی را به روی این دیار کهن می گشاید و تاثیری ژرف و همه جانبه بر زیست بوم فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مردم لرستان خواهد گذاشت.

لرستان با پیشینه ای به درازای هزاره ها، صحنه شکوفایی تمدن های درخشان و خاستگاه آثاری شگرف است. از نقوش صخره ای کوه میرملاس و هومیان که روایتگر کهن ترین داستان های تصویری بشرند، تا قلعه های استوار چون فلک الافلاک که قرن ها نگهبان این مرز و بوم بوده اند، و از ظروف و اشیاء مفرغی بی همتا که گواهی بر مهارت حیرت انگیز فلزکاران باستانی این دیارند، تا محوطه های تاریخی گسترده ای چون پاتپه و چغاسبز هر کدام سندی زنده از نبوغ، پشتکار و جهان بینی مردمان این خطه هستند.

ثبت جهانی این گنجینه ها، به رسمیت شناخته شدن این ارزش های استثنایی در عرصه بین المللی است. اما فراتر از این شناسایی، این اتفاق، موتور محرکی قدرتمند برای تحول در زندگی امروز مردم لرستان خواهد بود.

بر پایه این گزارش؛ در پرونده ارائه شده به سازمان جهانی یونسکو، غارهای تاریخی کلدر، یافته، کنجی، گیلوران، قمری و پناهگاه سنگی گرارجنه، پل شکسته و قلعه تاریخی فلک لافلاک برای ثبت جهانی در این سازمان معرفی شده بودند.

از میان این آثار، در اجلاس چهل وهفتم یونسکو که در تاریخ 20 تیرماه سال جاری در شهر پاریس برگزار شد تنها 5 غار تاریخی استان در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت شدند و 2 اثر دیگر به دلیل وجود برخی ایرادات از ثبت در فهرست این سازمان بازماندند.

اعمال مدیریت یکپارچه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بر قلعه فلک آلافلاک و آزادسازی حریم قلعه از جمله ایرادات وارده از سوی سازمان جهانی یونسکو در مسیر ثبت جهانی این قلعه است که قوه قضاییه با ایجاد همکاری و هم افزایی بین دستگاهی در صدد رفع این ایرادات برآمده تا در اجلاس سال آینده سازمان جهانی یونسکو شاهد ثبت جهانی قلعه فلک الافلاک نیز باشیم.

19 بهمن ماه سال گذشته در جریان سفر رییس قوه قضاییه به استان لرستان، با حکمیت و ورود رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح، تفاهم نامه ای بین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای آزادسازی حریم قلعه فلک الافلاک به منظور ثبت جهانی مجموعه تاریخی، منعقد شد.

براساس تفاهم نامه منعقد شده میان سپاه استان لرستان و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان که با ورود دستگاه قضایی انجام شد، بنا شد اقدامات لازم جهت تامین نظر یونسکو به منظور ثبت جهانی قلعه تاریخی فلک الافلاک انجام شود.

در همین راستا، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان پس از 11 سال، مجدداً به محل قبلی خود در دامنه قلعه فلک الافلاک بازگشت.

امیر هوشنگ فتحی رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح استان لرستان در این رابطه اظهار کرد: سازمان جهانی یونسکو برای ثبت جهانی قلعه فلک الافلاک یک سری موانع و پیش شرط ها را اعلام کرده بود و اداره کل میراث فرهنگی استان لرستان باید این موانع را مرتفع می کرد. اولین شرط سازمان جهانی یونسکو برای ثبت جهانی این قلعه اعمال مدیریت یکپارچه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بر دامنه قلعه تاریخی فلک الافلاک بود.

وی افزود: مانع دیگری که از ناحیه این سازمان مطرح شده بود آزادسازی حریم قلعه فلک الافلاک بود که در حال حاضر این منطقه در اختیار سپاه حضرت ابوالفضل (ع) استان استان است.

رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح استان لرستان تصریح کرد: قوه قضاییه در جریان این موضوع قرار گرفته بود و از طرفی به این موضوع واقف بود که ثبت جهانی این قلعه یکی از مطالبات به حق و جدی مردم استان است. بر این اساس در آستانه سفر ریاست قوه قضاییه و اعضای شورای عالی قضایی به استان لرستان که در بهمن ماه 1403 انجام شد این موضوع توسط ریاست قوه قضاییه بررسی شد.

وی ادامه داد: با توجه به خواست عمومی مردم استان و با عنایت به اینکه حریم قلعه فلک الافلاک در اختیار سپاه حضرت ابوالفضل (ع) استان بود، حکمیت این موضوع به سازمان قضایی نیروهای مسلح محول شود. بر این اساس شورای عالی قضایی آزادسازی حریم قلعه فلک الافلاک را در دستور کار قرار داد و آن را مصوب کرد.

فتحی تاکید کرد: در این مصوبه امورات جاری روند آزادسازی این قلعه به سازمان قضایی نیروهای مسلح سپرده شد و با ورود رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح به این موضوع تفاهمنامه ای با سپاه پاسداران منعقد و در این تفاهمنامه دو بند مهم گنجانده شد.

وی یادآور شد: براساس بند اول این تفاهنامه و به منظور تحقق یکی از پیش شرط های سازمان جهانی یونسکو، اعمال مدیریت یکپارچه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بر قلعه فلک الافلاک با قید فوریت در دستور کار قرار گرفت.

در این راستا سازمان قضایی نیروهای مسلح استان لرستان ضمن رایزنی با مسئولان مربوطه، بازدیدهای میدانی مستمر از این مجموعه را در دستور کار قرار داد و بند اول این تفاهنامه در تاریخ 13 خرداد ماه 1404 عملیاتی شد و اعمال مدیریت یکپارچه اداره کل میراث فرهنگی بر دامنه قلعه فلک الافلاک محقق و این مانع در مسیر ثبت جهانی قلعه مرتفع شد.

وی خاطر نشان کرد: بند دوم تفاهمنامه مذکور مربوط به آزادسازی حریم قلعه فلک الافلاک توسط سپاه پاسداران بود. در این فرصت از تعامل و همکاری سازنده سردار باقری فرمانده سپاه حضرت ابوالفضل (ع) استان لرستان در این زمینه تقدیر و تشکر می کنم.

رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح استان لرستان بیان کرد: در حال حاضر سایت سپاه که بناست با آزادسازی حریم قلعه در آن منطقه مستقر شود از پیشرفت فیزیکی 80 درصدی برخوردار است. بازدیدهایی نیز از سایت جدید محل استقرار سپاه استان به عمل آمده است. جلسات متعددی با مسئولان سپاه پاسداران استان داشته و گزارش های از سوی این مسئولان ارائه شده و امیدواریم قبل از موعد مقرر در تفاهمنامه، فرایند انتقال سپاه به مکان جدید و آزادسازی حریم قلعه اتفاق بیفتد.

وی افزود: امیدواریم با انتقال فرماندهی سپاه استان به مکان جدید، مردم غیور و انقلابی استان شاهد ثبت جهانی شاهد ثبت جهانی این قلعه ارزشمند در سازمان جهانی یونسکو باشند و به موازات ثبت جهانی این قلعه شاهد توسعه فرهنگی و اقتصادی و جذب گرداشگران داخلی و خارجی در استان باشیم و بخشی از جوانان مستعد و تحصیل کرده استان در کنار این رونق گردشگری مشغول به کار شوند.

بر اساس این گزارش؛ تاثیر این ثبت، نخست و به وضوح در عرصه اقتصاد و معیشت مردم استان نمایان خواهد شد. عنوان میراث جهانی، قدرتمندترین برند گردشگری ممکن است. این اتفاق، لرستان را به مقصدی جذاب و پرطرفدار بر روی نقشه گردشگران داخلی و خارجی تبدیل خواهد کرد.

رونق چشمگیر گردشگری، مستقیماً به معنای ایجاد فرصت های شغلی جدید و متنوع در بخش های مختلف از جمله هتلداری، مهمان پذیری بوم گردی، راهنمایان تور، حمل و نقل، صنایع دستی، تولیدات محلی و خدمات مرتبط است. این امر می تواند مهاجرت معکوس را تشویق کند، درآمد پایدار برای خانوارهای بسیاری ایجاد نماید و به تنوع بخشیدن و مقاوم سازی اقتصاد محلی کمک شایانی کند.

گردش مالی حاصل از این رونق، می تواند سرمایه گذاری در زیرساخت های استان از جمله راه ها، خدمات رفاهی و درمانی را تسریع بخشد. در بعد اجتماعی و فرهنگی، ثبت جهانی آثاری که ریشه در هویت عمیق مردم لرستان دارد، موجی از غرور و خودباوری را در میان جامعه استان ایجاد خواهد کرد.

این رسمیت جهانی، ارزش فرهنگی و تاریخی تلاش نسل های گذشته لرستان را تایید می کند و به نسل حاضر و آینده انگیزه ای نیرومند برای پاسداشت و انتقال این میراث می بخشد. این اتفاق می تواند موجب تقویت انسجام اجتماعی و احساس تعلق خاطر بیشتر به زادبوم شود. توجه جهانی به این میراث، همچنین بستری فراهم می آورد برای احیای هنرها و صنایع دستی سنتی، تقویت زبان و گویش های محلی، و مستندسازی و ترویج دانش بومی و آیین های کهن، که همگی در تقویت بنیان های فرهنگی جامعه لرستان نقشی حیاتی ایفا می کنند.

به هر روی، ثبت آثار تاریخی لرستان در یونسکو، دریچه ای به سوی جهانیان و فرصتی طلایی برای مردم این استان است. این اتفاق، پلی است میان شکوه دیروز و رونق فردا؛ پلی که از رهگذر آن، امید به آینده ای بهتر، رونق اقتصادی پایدار، تقویت هویت محلی و غرور ملی، و ارتقای سطح زندگی برای مردم سخت کوش و مهمان نواز لرستان، بیش از پیش محقق خواهد شد.

قوه قضاییه نیز به عنوان یکی از مصوبات سفر ریاست دستگاه عدلیه به استان لرستان آزادسازی حریم قلعه الافلاک و تلاش برای ثبت این اثر ملی و تاریخی را تا حصول نتیجه مطلوب پیگیری خواهد کرد.