پس از پایان جنگ 12 روزه، مجدداً دوقطبی های سابق سربرآوردند تا آن انسجام خارق العاده را آماج هدف قرار دهند. یکی از مهم ترین و اصلی ترین دوقطبی ها هم همان مذاکره یا جنگ است. دوقطبی معروفی که دهه نود را به پای خودش سوزاند و در نهایت به نقطه 23 خرداد رسید. نقطه ای که هم مذاکره در جریان بود و هم جنگی درگرفت. حالا هرکدام از آن دو طرف دهه نود با همان کهن الگوهای خود، درباره وضعیت کنونی نظر می دهند که مذاکره بکنیم یا نکنیم.

به گزارش روزنامه فرهیختگان، مشکل هر دو گروه این است که هنوز در دهه نود یا حتی قبل تر از آن زندگی می کنند، با واقعیت روز ناآشنا هستند، عینکی نادرست برای دیدن واقعیت دارند و باز هم مسئله را ایدئولوژیک می نمایند.

اما مختصات واقعیت در حال حاضر چیست؟ از یک طرف مذاکره ای وجود ندارد. ترامپ به وضوح، حمله به ایران را به بمباران اتمی ژاپن تشبیه می کند تا انتظارش برای آینده را در قالب همین مثال بیان کند. تسلیم انتظاری است که او پس از پایان این جنگ دارد. اینکه غنی سازی برای همیشه از ایران برچیده شود.

اما بگذارید با عینک آن 180 نفری که بیانیه نوشتند به موضوع نگاه کنیم. بیایید غنی سازی را در یک مذاکره بدهیم و به دنیای مدرن و معمولی ترامپ بپیوندیم و از همه مهم تر دیگر جنگی اتفاق نیافتد . چند ایراد سطحی و عمیق به این نظریه وارد است.
ایراد اولیه این است که اگر ما غنی سازی را دادیم، چرا آمریکا و اسراییل باید در همان نقطه متوقف شوند؟ آن ها یک مدل را اجرا کرده و در آن موفق بودند. پس حتماً دوباره هم از آن مدل استفاده خواهند کرد. این مدل شامل مذاکره (یا همان اجبار به پذیرش خواسته هایشان)، عدم پذیرش توسط ایران، حمله نظامی و سپس پذیرش همان خواسته ها توسط ایران است.

پس همین مدل برای موشکی، منطقه ای و هرچیز دیگر ارزشمند ایران هم تکرار خواهد شد.

از طرف دیگر، تضمین عدم حمله مجدد چیست؟ آیا کسی از بین عقلا وجود دارد که به قول ترامپ یا نتانیاهو اعتماد کند؟ ما غنی سازی را دادیم، چه تضمینی برای توقف حمله بعدی وجود دارد؟ ایراد دیگر این است که اساساً طرف مقابل به دنبال مذاکره نیست. مذاکره یعنی بده-بستان. او می گوید تو غنی سازی را بده و در مقابلش حرف ما را بگیر که به تو حمله نمی کنیم. از یاد نبرید که آخرین متن ویتکاف شامل رفع تحریم ها نبود. یعنی چیزی روی میز نیست که ما غنی سازی را بدهیم و آن را برداریم. اساساً میز مذاکره وجود ندارد. میزی برای تحمیل خواسته هاست که اگر یکی را پذیرفتی، درهای آینده را برای جنگ یا پذیرش تحمیل های بعدی باز کردی. از همه این ها عمیق تر این است که دوستان نویسنده آن بیانیه متوجه نیستند آمریکا به دنبال بی ثباتی ایران است و نه گرفتن غنی سازی یا بهانه های دیگر. پس با مذاکره نمی توان ثبات را از او به دست آورد.

اما اگر مذاکره نکنیم، ممکن است دوباره به سمت جنگ حرکت کنیم. چراکه ترامپ برای داخل کشورش، توجیه خواهد داشت. نتانیاهو هم برای راضی کردن غربیان. در این طرف، نظام حکمرانی ما برای راضی کردن بخش میانی جامعه خودمان توجیهی نخواهد داشت. همان بخشی که با پایمردی خود، دشمن را شکست دادند. آن ها که دیدند جمهوری اسلامی صادقانه مذاکره کرد و در میانه مذاکرات، حمله اتفاق افتاد و با دیدن همین واقعیت ها، دیگر انتقادی در این فقره به جمهوری اسلامی نداشتند.

از همین جهت است که حفظ سرمایه اجتماعی یکی از ملزومات مراحل بعدی جنگ است و برای حفظ این سرمایه داخلی باید کارهایی انجام شود از جمله نشان دادن اینکه ما در مذاکرات را به صورت کامل نمی بندیم. از یاد نبریم که یکی از علل توقف جنگ توسط رژیم این بود که نتوانست به اهداف اجتماعی اش دست یابد و مردم پای کار وطن خودشان ایستادند. حالا اگر در مذاکرات به صورت علنی و کامل توسط نظام بسته شود، وسوسه دشمنان برای بهانه جویی شروع خواهد شد. از یاد نبریم که حماس در تمام طول جنگ با رژیم صهیونی مذاکره می کرد و می کند. علاوه بر این گذر زمان می تواند به بازسازی نظامی ما یا جذب برخی ادوات نظامی از دیگر کشورها به ما کمک کند.

خب حالا در این تناقض باید چه کنیم؟ از طرفی میز مذاکره وجود ندارد و از طرف دیگر ما در وضعیتی نیستیم که محکم بگوییم مذاکره نخواهیم کرد. آنچه باید اتفاق بیفتد هر دوی این دوگانه است؛ هم جنگ و هم مذاکره. ما به مذاکره می رویم نه برای اینکه به امتیازی برسیم (چون طرف مقابل در این مرحله نمی خواهد امتیاز بدهد) بلکه برای آنکه بفهمیم او واقعاً چه برآوردی از وضعیت دارد و خود را تا چه میزان سوار بر ماجرا می پندارد. چراکه آنچه در رسانه می گوید دارای هدف عملیات روانی است و احتمالاً در مذاکرات واقعیت برآورد خود از وضعیت را در نظر می گیرد. آنجا و خواسته های او مشخص می کند که او تا چه میزان خود را برنده می داند. یعنی حضور در مذاکرات بیشتر یک سنجش وضعیت فی مابین است تا مذاکره. علاوه براین توجیهی برای دنیا و نهادهای جهانی دارد که ما اهل مذاکره بوده و هستیم. همچنین مذاکره می تواند به فضای داخلی ما زمان بیشتری بدهد تا بازسازی صورت گیرد.

اما همزمان با این مذاکره، می دانیم که در حال جنگ هم هستیم. یعنی این بخشی از جنگی است که آتشش در میدان فعلاً فروکش کرده. نظامیان ما هر روز برای جنگ آماده هستند و تمام ارکان حکمرانی یقین دارد که مرحله بعدی جنگ نیز وجود خواهد داشت. هر کدام هم حیطه عمل خود را پوشش می دهند. هدف از جنگ را هم به خوبی می دانیم. هدف نه هسته ای یا حتی موشکی بلکه بیش از همه بی ثبات سازی ایران با انواع ابزارها است.

با احتمال زیاد، در ماه های آینده، فرایندی از این رفت و برگشت میان میز و اتاق جنگ وجود خواهد داشت تا یک طرف مجبور به پذیرش خواسته های طرف دیگر شود. لذا تاب آوری در تمام ابعاد آن، هسته اصلی پیروزی برای هر کدام از طرفین خواهد بود. در این میان، یارگیری طرفین بسیار مهم می شود. نبود شراکت راهبردی با هیچ کشوری در دنیا (اعم از همسایه یا قدرتمند) آسیبی جدی به ما وارد کرد. پس یکی از ملزومات این دوره مابین جنگ و آتش بس، گفتگو برای رسیدن به توافقات واقعاً راهبردی با کشورهای قدرتمند غیر آمریکاست. مذاکراتی که با همان جدیت مذاکره با آمریکایی ها یا شاید بیشتر اتفاق می افتد. حفظ انسجام اجتماعی برای بالا بردن تاب آوری هم از موارد حیاتی این دوره های جنگ-مذاکره است. ایجاد یک تصویر واقعی از آینده هم لازم و ضروری است. تصویری که هم برای داخل و هم برای منطقه و جهان معنادار باشد.