مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک، بخشی از سازوکار نظارتی مندرج در قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل است که پس از امضای برجام در سال 2015 به تصویب رسید. بر اساس این سازوکار، اگر هر یک از اعضای توافق هسته‌ای (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان) مدعی شوند که ایران تعهدات برجامی خود را نقض کرده، می‌توانند روند بازگرداندن تحریم‌های تعلیق‌شده را آغاز کنند.
ویژگی کلیدی این سازوکار، غیرقابل وتو بودن آن است؛ به این معنا که اگر یکی از کشورهای عضو، موضوع را به شورای امنیت ارجاع دهد و طی 30 روز توافقی حاصل نشود، تمام تحریم‌های پیشین سازمان ملل به‌طور خودکار بازمی‌گردند، حتی اگر دیگر اعضا با آن مخالفت کنند.

فعالسازی مکانیسم ماشه می‌تواند پیامدهای اقتصادی، سیاسی و دیپلماتیک گسترده‌ای برای ایران به‌همراه داشته باشد. مهم‌ترین تبعات آن عبارتند از:
•    بازگشت تمام تحریم‌های بین‌المللی سازمان ملل که پیش از توافق برجام بر ایران اعمال شده بود، از جمله تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی، مالی و بانکی.
•    مسدود شدن دارایی‌های ایران در بانک‌های خارجی و محدودیت‌های شدید در مبادلات مالی بین‌المللی.
•    کاهش بیشتر ارزش ریال و افزایش نرخ تورم در بازار داخلی.
•    محدودیت در فروش نفت و کاهش صادرات، به‌دلیل تحریم کشتیرانی و بیمه.
•    بی‌ثباتی در فضای اقتصادی و افزایش فشار بر مردم و فعالان اقتصادی.

 مکانیسم ماشه چه زمانی فعال خواهد شد؟

با توجه به بندهای قطعنامه 2231، مدت زمان اجرای این سند تا اکتبر 2025 (مطابق با مهرماه 1404) در نظر گرفته شده است. بر اساس اظهارات عباس عراقچی، معاون پیشین وزارت امور خارجه و عضو ارشد تیم مذاکرات هسته‌ای، در صورت آغاز مذاکرات جدید، فرصت بسیار محدود است، چراکه پس از پایان مدت قطعنامه، بستر حقوقی برجام عملاً از بین می‌رود.
بر این اساس، در صورت ادامه روند فعلی و عدم دستیابی به توافق، پاییز سال 1404 می‌تواند نقطه عطفی در بازگشت تحریم‌ها از مسیر اسنپ‌بک باشد.

منبع: اقتصاد آنلاین