فرارو مِیرَو زونساین، خبرنگار و تحلیل گر ارشد مسائل بین الملل گروه بین المللی بحران

به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل، این روزها خود را در فضایی سرشار از احساس غرور پس از نبرد با ایران می بیند؛ نبردی که به باور او، کلید بقای سیاسی اش به شمار می رود. اکنون جامعه اسراییل با روایت جدیدی مواجه است؛ روایتی که نه تنها ناکامی های نتانیاهو در حادثه هفتم اکتبر 2023 را تا حد زیادی به حاشیه برده، بلکه سایه ای بر پرونده های قضایی دیرینه اش نیز افکنده است.

در چنین فضایی، بنیامین نتانیاهو با اتکا به موج تبلیغاتی تازه، هفتم ژوییه راهی واشنگتن شد تا روابط نزدیک خود با دونالد ترامپ را به اوج برساند. او با چهره ای رضایتمند وارد کاخ سفید شد، نامه معرفی ترامپ برای دریافت جایزه صلح نوبل را تقدیم کرد و درباره صلح منطقه ای سخن گفت؛ در حالی که سرنوشت مردم غزه، وضعیت گروگان های اسراییلی و آینده برنامه هسته ای ایران همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد.

پس از آتش بس میان ایران و اسراییل در 24 ژوئن، مقام های دو کشور با استناد به این پیروزی مورد ادعا، وعده پایان جنگ غزه، گسترش توافقات ابراهیم به کشورهایی چون سوریه، لبنان و عربستان سعودی و حتی لغو دادگاه فساد نتانیاهو را مطرح کرده اند؛ اقدامی که از نگاه بسیاری، به تضعیف هر چه بیشتر حاکمیت قانون در اسراییل منجر می شود و با واکنش های انتقادی روبه رو بوده است. با این وجود، در صورت توجه به حقوق فلسطینیان، دیگر تحولات را می توان به عنوان گامی رو به جلو ارزیابی کرد.

در این میان، پیامدهای واقعی عملیات نظامی 12 روزه همچنان در ابهام باقی مانده است. ارتش اسراییل مدعی است برنامه هسته ای ایران را چند سال به عقب رانده، با این حال خود تأکید دارد که برای داوری قطعی هنوز زمان لازم است.

با این حال، نتانیاهو پس از وقایع تلخ هفتم اکتبر، تضعیف گروه های مقاومت و سقوط نظام اسد، اکنون با فرصتی تاریخی برای بازتعریف راهبرد اسراییل مواجه است. با این وجود، اگر مذاکرات جدیدی میان آمریکا و ایران آغاز نشود و توافقی جامع با نظارت موثر بر برنامه هسته ای تهران به دست نیاید، عملیات 12 روزه اخیر صرفاً به سرآغاز دور تازه ای از حملات دوره ای اسراییل برای مهار توانایی های متعارف و هسته ای ایران تبدیل خواهد شد؛ همان راهبردی که ارتش اسراییل از آن با عنوان چمن زنی یاد می کند؛ مجموعه ای از عملیات های مقطعی و موقتی که سال هاست علیه حماس در غزه اجرا شده و ناکارآمدی آن پس از حمله هفتم اکتبر به وضوح نمایان شده است.

اگرچه نبرد اخیر میان ایران و اسراییل مدت زیادی به طول نینجامید، اما پیامدهای سنگینی به جا گذاشت. تلفات انسانی در هر دو طرف چشمگیر بود. حملات ایران، نظم روزمره در اسراییل را به هم ریخت: بسته شدن حریم هوایی، تعطیلی کسب وکارها و هدف قرار گرفتن زیرساخت های حیاتی از جمله پایگاه های نظامی، منابع انرژی و مراکز علمی از جمله پیامدهای این درگیری بود. شمار زیادی از محله های مسکونی آسیب دیدند و هزاران نفر بی خانمان شدند. هرچند بخشی از این خسارات به طور رسمی اعلام شده، اما بسیاری از جزییات همچنان زیر سایه سانسور شدید دولت اسراییل پنهان مانده است. با این حال، گزارش های منابع خارجی و شواهد راداری نیز اصابت مستقیم به تأسیسات نظامی را تأیید می کنند.

در اوج درگیری، کودکان اسراییلی به جای پایان بی دغدغه سال تحصیلی، با موجی بی امان از موشک باران، شب های وحشت زده و بی خوابی های مکرر مواجه شدند؛ هشدارهای متوالی بر تلفن های همراه، صدای ممتد آژیرها و انفجارهایی که قلب مناطق پرتراکم شهری را به لرزه درمی آورد، بخشی از واقعیت روزمره آنان بود. حتی صبح روز اعلام آتش بس، شهروندان اسراییلی ناگزیر بودند دو ساعت در پناهگاه ها بمانند تا آخرین موج موشک باران پایان گیرد. با این حال، کمتر از یک روز پس از آن، تمامی محدودیت های امنیتی ناگهان لغو شد، مدارس بازگشایی شدند و خانواده ها به زندگی روزمره بازگشتند؛ شرایطی که صرفاً در ظاهر حس بازگشت به روال عادی را القا می کرد.

اینکه آیا جامعه اسراییل حاضر است بهای چنین حمله ای را، از شوک روانی و خسارات فیزیکی گرفته تا تعویق چندماهه برنامه هسته ای ایران، بپردازد یا نه، همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. از یک سو، آثار آسیب و شوک در لایه های مختلف جامعه محسوس است و موج خشم و بی اعتمادی نسبت به نتانیاهو و دولت او شدت یافته، تا جایی که اکثریت شهروندان خواستار کناره گیری او شده اند. در سوی دیگر، ساختار سیاسی و امنیتی اسراییل حمایت گسترده ای از تصمیم نتانیاهو برای حمله به ایران نشان داده اند.

بنیامین نتانیاهو که همواره بقای سیاسی خود را بر محور تهدید برنامه هسته ای ایران استوار کرده بود، پس از وقایع هفتم اکتبر، به فرصتی کم نظیر برای اقدام نظامی علیه تهران دست یافت. با این حال، زمان بندی آغاز این عملیات پرسش های بسیاری را برانگیخته است: حمله درست در مقطعی صورت گرفت که فشار کشورهای اروپایی درباره بحران غزه رو به افزایش بود و تنها اندکی پیش از آن انجام شد که فرانسه و عربستان سعودی ابتکار به رسمیت شناختن دولت فلسطین را در دستور کار قرار دهند؛ کنفرانسی که پس از حمله اسراییل به ایران، به تعویق افتاد.

بنیامین نتانیاهو موفق شده است سرنوشت گروگان های اسراییلی و عملیات نظامی جاری را به روند محاکمه و پرونده های قضایی خود پیوند بزند. او نه تنها توانست حمایت ترامپ را برای حمله به ایران به دست آورد، بلکه این فرصت را مغتنم شمرد تا خواسته رییس جمهور آمریکا مبنی بر پایان دادن به دادگاهش را در شبکه های اجتماعی برجسته کند. اکنون نتانیاهو تلاش دارد افکار عمومی را از ناکامی اسراییل در تحقق اهداف جنگی غزه یعنی شکست حماس و آزادی گروگان ها ـ به سوی وعده صلحی دور از دسترس در منطقه هدایت کند؛ صلحی که نه تنها میراث سیاسی او را تضمین می کند، بلکه می تواند گره ای از مشکلات قضایی او نیز بگشاید، در حالی که بار دیگر، مسئله فلسطین به حاشیه رانده می شود.

اسراییل تحت رهبری بنیامین نتانیاهو شاید توانسته باشد توازن خاورمیانه را تغییر دهد. با این حال، این سؤال مطرح است که موج جدیدی از درگیری و خشونت چه تأثیری بر امنیت بلندمدت اسراییل خواهد داشت. تجربه تاریخی نیز نشان داده است که کسب نتایج نظامی، الزاماً به امنیت پایدار منجر نمی شوند؛ همان گونه که پیروزی برق آسای اسراییل در جنگ شش روزه سال 1967 اگرچه مرزهای کشور را گسترش داد و ارتش را به قدرتمندترین نیروی منطقه تبدیل کرد، اما الزاما به صلح و ثبات همیشگی منجر نشد.

با این همه، جنگ با فلسطینیان هیچ گاه پایان نیافته است. حالا بیش از شصت سال است که این منازعه ادامه دارد و به ریشه دائمی ناامنی اسراییل و تداوم خونریزی ها تبدیل شده است. بدون یک راهبرد بلندمدت روشن، همه تجاوزات نظامی می تواند به پاشنه آشیل تل آویو تبدیل شود؛ به ویژه اگر تهران به این نتیجه برسد که تنها مسیر بقا، حرکت به سوی تسلیحات هسته ای است.