ایسنا در مطلبی نوشت: نام حمید سمندریان با نمایشنامه گالیله گره خورده است؛ نمایشنامه ای که او بارها قصد اجرایش را داشت و هرگز فرصت آن دست نداد. نمایشنامه ای که سمندریان از آن به عنوان وصیت نامه حرفه ای خود یاد کرده بود اما در اجرای آن ناکام ماند.

حالا اما در این نوشتار یادی می کنیم از دیگر نمایشنامه هایی که سمندریان فرصت اجرایشان را به دست نیاورد.

حمید سمندریان از جمله دانش آموختگان تئاتر در فرنگ بود. او در آلمان درس تئاتر را خوانده، کار عملی را آغاز کرده و تجاربی به دست آورده بود ولی به توصیه استادان فرنگی خود گوش نسپرد و بعد از اتمام تحصیل به میهن بازگشت و حال آنگه می دانست شرایط کار در ایران قابل قیاس با اروپا نیست و هیچ معلوم نبود چه چشم اندازی پیش روی خود بیابد.

او همه سختی ها را به جان خرید و خیلی زود وارد حوزه آموزش هم شد و نمایش های متعددی را اغلب با دانشجویان خود روی صحنه برد. نمایش هایی که به سبب کمبود سالن تئاتر در آن مقطع که هنوز تئاتر شهر تاسیس نشده بود عمدتا در سالن های دانشگاه تهران یا سالن های سفارتخانه های کشورهای مختلف روی صحنه می رفتند.

سمندریان تئاتر را در غرب آموخته بود و با نظم و دیسیپلین اروپایی به ویژه آلمانی پرورش یافته بود، بنابراین طبیعی بود که به نمایشنامه های بزرگ جهان گرایش داشته باشد. او بخشی از نمایشنامه های مهم جهان را روی صحنه برد، از آثار دورنمات تا تنسی ویلیامز و سارتر و… اما سراغ نمایشنامه های شکسپیر نرفت ولی این موضوع تنها از یک عامل ناشی می شد؛ بزرگی شکسپیر.

سمندریان در گفتگوهای رسمی و غیررسمی خود عنوان کرده بود که دوستدار اجرای نمایشنامه مکبت است اما شکسپیر آنچنان در نظرش بزرگ بود که اجرای این نمایشنامه او را که جزو بزرگترین تراژدی های جهان است، مدام به تاخیر می انداخت.

اما گالیله و مکبث تنها نمایشنامه هایی نبودند که سمندریان به دلایل گوناگون، در اجرایشان ناکام ماند. او با وجود علاقه ای که به آثار ادبیات نمایشی غرب داشت، بخشی از نمایشنامه های فارسی از جمله آثار بهرام بیضایی و غلامحسین ساعدی را در خور تامل می دید.

او دل در گرو نمایشنامه فتح نامه کلات بیضایی داشت و برای اجرای آن پا پیش گذاشت اما از آنجاکه این متن در گیر و دار مجوز قرار گرفت، اجرای آن میسر نشد. نمایشنامه ای که بزرگی اش سبب شده تا به حال اجرایی از آن روی صحنه نرود و حال آنکه کمتر کارگردانی را بتوان یافت که رویای اجرای متنی در حد و اندازه فتح نامه کلات را نداشته باشد.

حالا 13 سال از سحرگاه پنجشنبه 22 تیر سال 1391 می گذرد که خواب آرام جمعی بزرگ از هنرمندان هنرهای نمایشی آشفته شد؛ سحرگاهی که غروب زندگی حمید سمندریان را رقم زد.

در این مدت چه بسیار اتفاقاتی که در تئاتر ایران رخ داده است اما هنوز یک امر مسلم وجود دارد؛ کمتر کسی را به اندازه حمید سمندریان می توان یافت که دیوانه وار به تئاتر عشق بورزد.

او در تئاتر چیزی فراتر از زندگی می یافت آنچنانکه خود گفته بود: تئاتر تنها تصویر زندگی نیست، بلکه می تواند زندگی را زندگی تر کند، فشرده و گویاتر به نمایش بگذارد. به تدریج دریافتم می توانی آنچه از آرزوها که در واقعیت انجام نیافته را در خیال خلق کنی، از صافی وجود خود عبور دهی، به باور بنشانی و بر صحنه به نمایش بگذاری. آن گاه که دانستم بر روی چهار تکه الوار با ساده ترین ابزار و انسانی ایستاده در لکه ی نور می توانی دنیایی بسازی لبریز از مفاهیم پررمز و راز، آن گاه که دانستم تئاتر به معنای درست کلمه می تواند قدرتی باشد به حیرت انگیزی کائنات و بی پایان مثل کائنات… پس واقعاً تئاتری شدم و این صحنه خانه ی من شد.