فرارو- رمان چشم هایش نوشته بزرگ علوی ، منبع الهام جدیدترین فیلم بهمن فرمان آرا شده است. فیلمی که به تازگی فیلمبرداری آن با حضور بازیگرانی، مانند پانته آ پناهی ها ، صابر ابر و مهدی پاکدل آغاز شده است.

به گزارش فرارو، این رمان اولین بار در سال 1331 منتشر شد و داستانی پر رمز و راز را در دل آشوب های سیاسی دوران پهلوی اول روایت می کند. بزرگ علوی در کتاب چشم هایش به بیان موضوعات مهم مانند آزادی، مبارزات سیاسی و عشق می پردازد. در ادامه نگاهی به مفهوم عشق و زن در این رمان خواهیم داشت.

بزرگ علوی یکی از نویسندگان بزرگ ادبیات ایران است که در کنار صادق چوبک و صادق هدایت از پیشگامان داستان نویسی معاصر به شمار می روند. رمان چشم هایش یکی از زیباترین رمان های عاشقانه فارسی است که در آن به مسائل سیاسی نیز اشاره دارد. داستان این کتاب درباره شخصیتی به نام استاد ماکان است که در کنار نقاش بودن، یک مبارز سیاسی علیه رضاشاه نیز است. او در تبعید از دنیا می رود و بعد از مرگش نمایشگاهی از آثار او در مدرسه ای برپا می شود. ناظم مدرسه، متوجه تابلوی زنی می شود که گویی در چشم هایش رازی پنهان دارد. او با سختی های فراوان این زن را پیدا می کند و رازهایی را از رابطه عاشقانه این کاراکتر و استاد ماکان می فهمد. در واقع شخصیت استاد ماکان نماینده روشنفکرانی است که واقعیت تلخ زندگی سیاسی آن ها را از عشق دور می کند.

بزرگ علوی در این رمان توجه عمیقی به عشق دارد. در هر لحظه دیده می شود که در مواقع پر اضطراب دنیای سیاست، عشق و عواطف انسانی مسیر حوادث را گرم و جذاب تر می کند. چنان این نویسنده در تایید عشق می گوید:

یکی از روس ها این تئوری غیر انقلابی را مطرح کرد که ادبیات باید جنبه های مثبت زندگی را بیان کند و دیگر دوران عشق و عاشقی از بین رفته است. من این را قبول ندارم و باید بگویم که عشق یک نیاز انسانی است و همیشه خواهد بود

در رمان، استاد ماکان نوعی بدبینی سرکوب گرانه نسبت به عواطف و احساسات درونی اش دارد. او می خواهد با نوعی از عارف مسلکی از عشق زمینی فرنگیس فرار کند و بعد می کوشد از راه نقاشی کردن چشم هایش راز وجودش را پیدا کند و البته ناموفق می ماند. تمام تلاش استاد ماکان صرف گریز از عشقش به فرنگیس می شود اما عاقبت نگاه این زن همه چیز را به هم می ریزد. توصیف گشت و گذار ماکان و فرنگیس در کنار رودخانه کرج، رمانتیک ترین صفحات کتاب را شکل می دهد. وقتی ماکان دستگیر می شود، فرنگیس برای نجات او حاضر به ازدواج با دشمن است تا استاد را از مرگ نجات دهد.

عشقی که در چشم هایش توصیف می شود، بر خلاف نگاه به عشق در ادبیات ایران است. در ادبیات سنتی، زن معشوق و مرد عاشق است. بزرگ علوی در این کتاب زن را در جایگاه عاشق قرار می دهد که حاضر است برای رسیدن به عشقش هر خطری را به جان بخرد. در حالی که استاد ماکان فعالیت های سیاسی و اجتماعی برایش مهم تر از عشق به فرنگیس است و در نهایت نیز به فداکاری او پی نمی برد. فرنگیس خود تصمیم می گیرد، ابراز عشق می کند و از کسوت معشوق سنتی می گریزد.

زن در چشم هایش مستقل عمل می کند و در برابر رسوم و سنت های مرد سالاری جامعه آن زمان واکنش نشان می دهد، در عین حال تلاشی برای پنهان کردن عشق خود نمی کند. عشق فرنگیس به استاد چنان قوی است که زندگی خود را بدون او هیچ می داند و با لحنی حسرت بار می گوید:

زندگی من فقط تا آنجا مربوط به اوست، جالب است. اگر او نبود من هیچ بودم، آخ! او بود که شبحی از زندگی واقعی انسان ها را به من نشان داد، من از فرط ضعف کور شدم و نتوانستم لذت زیبایی آن را بچشم.

فرنگیس شباهتی به زنان سنتی روزگار خود نداشت و هیچ یک از کارهای خانه را انجام نمی داد. چنان که می گوید:

من اینطور ساخته نشده بودم، به من کار کردن یاد نداده بودند. پدرم شعاری داشت: هیچ وقت کاری را که دیگران می توانند برای تو انجام بدهند، خودت دنبال نکن.

بزرگ علوی در این داستان، علاوه بر مطرح کردن جایگاه زنان به تحولاتی که در جامعه در حال رخ دادن بود نیز اشاره دارد. داستان حول محور نقاشی چشمان فرنگیس است. نقاشی که استاد ماکان از چشم های فرنگیس در تاریکی سینما دیده بود. استاد هرگز نتوانست به شناخت عشق در زندگی بپردازد. در کلیت فضای داستان و با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی آن روزگار، زن جایگاهی پایین تر از مرد دارد. فرنگیس تلاش زیادی می کند تا به مقابله با باورهای سنتی برخیزد اما سرانجام تسلیم می شود.